Seçim vaatleri, seçmenin partisinden ne beklediğinden ziyade, partinin zihin yapısını anlattığı için daima ilgimi çekmiştir.
Öyle ki 40 yıldan fazla izlediğim her seçimde, hangi partinin, ekonomiden kültüre dek hayatın her alanında neler vaat ettiğini, mukayeseli inceler, değerlendiririm.
Görebildiğim temel eğilim şu yönde: Merkez sağ partiler pastayı büyütme yönünde vaatlere yoğunlaşırken, merkez sol partiler ise büyütülen bu pastanın daha adil paylaşımı etrafında seçim beyannamesi oluşturmuş.
Biliyoruz ki seçmen davranışlarında ekonomi, açık ara diğer faktörlerin önünde seyrediyor (%22) ve kasaya keseye dair söylemler kadar bunları gerçekleştirmeye dair inandırıcılık önemli.
Özetle ekonomik vaatler "gerek şart" olsa da bunları gerçekleştirmeye dair inandırıcılık, "yeter şart" olmaktadır. Bu noktada artık projeler devreye girmekte, vizyon sorgulanmakta ve kaynaklandırılmamış vaatler ise seçmen tarafından ayıklanmaktadır.
Ak Parti'nin son 13 yılda yaptığı; proje fikrini parti programlarının olmazsa olmazı haline getirmesidir. Bu sayede diğer siyasi partiler, genel söylemler yerine somut projeleri devreye almış ve daha fazla rakam verir hale gelmiştir.
Seçim beyannamelerinde proje fikri tutsa da kaynak gösterme konusunda bazı partilerin hâlâ nal topladığını söylemek mümkün...
Geçen seçimde MHP'nin vaatlerinin toplamı birkaç milli gelir ediyordu ve kaynak olarak banknot matbaası görünüyordu.
CHP'nin emekliye 2 ikramiyeden mazota dek vaatlerinin rakamlarla desteklenmesi, seçmenin artık somut tanımlar beklediğinin göstergesi... Kaynak sorununu fark eden CHP, bunun da yetmeyeceğini anlamış olmalı ki gelecek vizyonu dillendirmeye başladı.
2023 hedefleri, Yeni Türkiye Sözleşmesi gibi Ak Parti vizyonları, seçmeni etkilemede hâlâ en önemli faktör... CHP'nin son açıklamaları da gösteriyor ki kaynak sorunu, çözülmese de varlığı kabul edilen faktör.
Fakat bir sonraki adım hâlâ eksik, o da idrak sorunu... Finansman oluşturmadan, bütçe fasılları arasında kaydırma yaparak sürdürülebilir büyüme sağlanamıyor. Sadece mevcut birikimin toplumun farklı kesimlerine aktarımında tercihler ön plana çıkıyor.
Özetle artık kaynak değil, idrak sorunu vardır ve idrak ise pastayı büyütmeden onu dağıtamayacağın gerçeğidir. Yeni seçim benim için bu öngörümün testi olacak.