Düne kadar IMF gözetimine rağmen iki yakasını bir araya getiremediğimiz Bütçe'nin artık vesayetsiz yönetiliyor olması, ekonomik istikrar için farklı bir lige geçmeye başladığımızın göstergesi gibi.
Üstelik seçim ortamı söz konusu ve petrol fiyatlarındaki "olağanüstü şartlar" da cabası.
Eskiden Bütçe'yi, gelir- gider dengesi olarak görme alışkanlığındaydık ve "açık" kaçınılmaz görünürdü bize. Neticede ihtiyaçlar sınırsız ve gelirler kısıtlıydı. Ya para basıyor ya da borçlanıyorduk.
Bu akıl-dışı yapının sürdürülebilmesi imkansız olmasına rağmen koalisyon iktidarlarındaki "pragmatik adımlar", enflasyon belasını, zihnimizde meşrulaştırıyordu. 6 sıfırlı para da bu utancın cebimizde taşınan makbuzu gibiydi.
Sıfır tabanlı bütçe çare olur mu diye arayışlara girdik. Bir sonraki yılın bütçesi, önceki yılın ödeneğinden belirleme yerine, ülke ihtiyaçlarına göre yeni baştan kuralım dedik; beceremedik.
Şimdi geldiğimiz noktaya bakınca, "başka bir varoluş mümkünmüş" diyoruz fakat bu yeni "sağlıklı" yapının sürdürülebilirliğine fazlaca önem vermiyoruz.
Kendi IMF'miz sayılabilecek Mali Kural dahi resmen yürürlükte değil. Fakat Bütçe rakamları gösteriyor ki mali kuralın kendisi olmasa bile disiplini sürüyor. Bütçenin otorite paydaşları arasındaki ahenk, bu başarının "öteki" sebebini sunuyor bize.
Fizikte iki tür denge vardır. Kararsız denge; yapının tüm elemanlarının devinim içinde olduğu ortamda denge kurma sorununu tanımlar. Bütçe; devinen Türkiye'nin kararsız dengesinin ifadesi gibi. Açığın azalıyor olması, dinamizmi kaybetmeden, denge durumuna daha fazla yaklaşıldığını gösteriyor.
Kararlı denge ise "yapısal ölüm" halini anlatır ve ancak ölü sistemler, "dengesinde" kararlılık gösterir.
Bütçenin azalan açığı, seçime, tarıma ve petrole rağmen kararsız dengenin başarıyla yönetildiğini anlatıyor. IMF'siz, Mali Kural'sız...
Şimdi sorun; bu kararsız denge yönetimini sürdürülebilir kılmak için yapısal reformlarda... Reform deyince akla ilk olarak gelir arttırıcı önlemler gelir, vergi artışının yolu yordamı aranır. Bu kez mesela, vergiye yüklenmesek, hatta azaltsak ve "harcama reformu" nu düşünmeye başlasak?
