Yüksek cari açık problemimizin en büyük nedenlerinden biri, enerjide dışarıya bağımlı olmamız. 2022'de toplam cari açığımız 48.8 milyar dolar seviyesindeydi. Aynı yıl ithal enerji faturamız ise 97.1 milyar dolardı.
Enerji tüketiminde dışarıya bağımlılığımız yüzde 70 civarında. Bu rakamlar, ithal enerjinin Türkiye ekonomisine ne denli büyük bir külfet oluşturduğunu net biçimde özetliyor. Enerji gibi kritik ve stratejik bir alanda dışarıya bu denli bağımlı olduğunuzda haliyle ekonomik kırılganlıklarınız artıyor. Jeopolitik risklere daha duyarlı hale geliyorsunuz; ihracat odaklı çalışan sektörleriniz rekabet gücü kaybediyor; enerji fiyatları hanelerin satın alma gücünü kıskacı altına alıveriyor. İthal enerji sadece cari açığı değil, enflasyonu da körüklüyor.
Türkiye ekonomisinin bu iki yapısal problemini çözmek için ülkenin enerji profilinin değişmesi gerekiyor. Bu, uzunca yıldır bilinen bir gerçek olsa da çözüme yönelik adım atmakta çok geç kaldık. Yerli enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesine yönelik sahici adımlar 2010'lu yıllarda atılmaya başlandı. Artık bu yoğun ve titiz çalışmanın meyvelerini yeme vakti geldi.
HANELERE ETKİSİ OLACAK
Karadeniz'den çıkan doğalgaz Filyos Limanı'na ulaşarak sisteme giriş yaptı. Hat, tam kapasite çalışmaya başladığında Türkiye'nin ihtiyacının yüzde 30'unu karşılayacak. Karadeniz doğalgazının bu yıl itibariyle enerji ithalatını 2 milyar dolar, orta vade ise 11-12 milyar dolar kadar azaltması bekleniyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Karadeniz gazının devreye alınma töreninde yaptığı konuşmasında hanelerin yüzünü güldürecek müjdeleri sıraladı. Bu kapsamda bir ay boyunca Türkiye'nin tamamındaki konutların doğalgaz tüketiminden ücret alınmayacak. Ayrıca aylık ortalama 25 metreküpe denk gelen mutfak ve sıcak su tüketimi için kullanılan doğalgazın bedeli bir yıl boyunca faturalara yansıtılmayacak. Kaba bir hesapla, bu iki müjdenin bir hane için toplamda yaklaşık 1500 TL tasarruf imkanı sağlayabileceğini söyleyebiliriz.
Türkiye'nin doğalgaz arayışları hem Karadeniz hem de Akdeniz'de devam ediyor. Önümüzdeki yıllarda ispatlanmış toplam rezervimizin artması sürpriz olmaz. Enerjideki dönüşüm hamleleri sadece doğalgaz ile sınırlı değil. Bir taraftan nükleere bir taraftan da yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik yatırımlar tam gaz devam ediyor. Türkiye'nin ilk nükleer santrali olacak Akkuyu'nun ilk ünitesinin 29 Ekim'de faaliyete geçmesi planlanıyor. Yenilenebilir enerjideki atılımı da yabana atmamak lazım. Türkiye'de yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik üretimindeki payı 2010 yılında yüzde 26.4'tü. Bu oran geçtiğimiz yıl yüzde 41.7'ye yükseldi. 2035'te ise yüzde 54.7'ye çıkması hedefleniyor.
2035'E DOĞRU
Yenilenebilir enerji yatırımları sadece ithalat faturasını aşağıya çekmeye yaramayacak. Güneş, rüzgar ve hidro-enerji gibi kaynaklardan elde edilen enerji, iklim değişikliği ile mücadele etmek için hayati öneme sahip. Türkiye, yenilenebilir enerji kapasitesini en hızlı arttıran ülkelerin başında geliyor. Bu alanda zaten coğrafi olarak çok önemli avantajlara sahiptik. Son yıllarda ortaya konan akıllı stratejiler ve yerli teknoloji girişimleri sayesinde şimdi bu potansiyeli hayata geçirebiliyoruz. Enerjideki bu hamlelerin tamamını bir bütün olarak elde aldığımızda, bu dönüşümün Türkiye ekonomisi ve bölgemizdeki jeopolitik denge açısından oyun değiştirici olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu projeler akamete uğramazsa, 2035'e geldiğimizde Türkiye'nin enerjideki dışa bağımlılığını yüzde 50 gibi yönetmesi makul bir seviye çekmesi hiç de zor olmaz.
Bu köşe yazısını aşağıdaki linke tıklayarak sesli bir şekilde dinleyebilirsiniz
