Enflasyon küresel ekonominin bir numaralı gündem maddesi olmaya devam ediyor. Dünya son 25 yılda enflasyonu hiç bu kadar fazla konu ve dert edinmemişti demek abartı olmayacaktır. Fed Başkanı Jerome Powell enflasyonun geçici olduğu tezini kullanmayı tamamen bıraktı. Powell bu hafta Kongre'de gerçekleştirdiği konuşmasında enflasyon için 'geçici' ifadesinin kullanımını emekliye ayırmanın vakti geldiğini söyledi. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen da 'geçici enflasyon' tanımını politika söylemleri lügatından çıkaracağını ima etti. Eğer Omicron varyantı ekonomik aktivite üzerinde ciddi bir risk teşkil etmezse, Fed parasal sıkılaşma sürecini hızlandırabilir.
Yüksek enflasyon Avrupalıların da canını sıkıyor. Euro Bölgesi'nde enflasyon yıllık bazda yüzde 4.9'a yükseldi. Bu rakam Euro Bölgesi'nin gördüğü en yüksek enflasyon oranı olarak kayıtlara geçti. Bizde de enflasyon yükselişini sürdürüyor. Kasım ayında enflasyon yüzde 21.3 ile piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşti. Enerji fiyatları ve dövizdeki hareketlenmeye bağlı olarak artan maliyetlerin yanı sıra, enflasyon beklentilerindeki kötüleşmenin fiyatlama davranışları üzerindeki olumsuz etkisi enflasyonu yukarıya çeken ana faktörler.
İHRACAT BÜYÜMEYİ ATEŞLİYOR
Enflasyonun tersine, büyüme rakamları moral ve motivasyon vermeyi sürdürüyor. Türkiye ekonomisi üçüncü çeyrekte yıllık bazda yüzde 7.4 büyüdü. Beklentilere yakın gelen bu büyüme rakamı, Türkiye'yi G20 evreninde en hızlı büyüyen ikinci ekonomi yaptı. Listenin başında yüzde 8.5'lik büyüme ile Hindistan var. Türkiye'nin üçüncü çeyrek büyümesi iç ve dış talep açısından dengeli bir kompozisyona sahip. Net ihracat büyümeye 6.8 puanlık katkı verdi. Büyümeyi yukarı taşıyan ikinci kalem 5.4 puanlık katkıyla hanehalkı tüketim harcamaları. Kamu ilk iki çeyreğe kıyasla bu sefer büyümeye hissedilir bir katkı sunmuş. Stoklardaki değişim ve yatırımlardaki azalma ise büyüme rakamlarını aşağıya çeken kalemler olarak dikkat çekiyor. Yatırımlar toplamda bu çeyrekte azalış kaydetse de makine-teçhizat yatırımlarının artmaya devam ettiğini belirtmek lazım. Makine-teçhizat yatırımlarında yıllık yüzde 17.5'lik artış var. İnşaat yatırımları ise yüzde 9.5 oranında gerilemiş.
DETAYLARA DİKKAT
Türkiye ekonomisinin güçlü büyüme performansına devam etmesi ve 2021'in genelinde çift haneli büyümeyi yakalama ihtimalinin yüksek olması sevindirici. Ancak, üzerine düşünmemiz ve politika üretmemiz gereken bazı detayların/alanların olduğunun da altını çizmeliyiz. İhracat performansımızı sadece nicel değil niteliksel olarak da takip etmeliyiz. Orta gelir tuzağından kurtulmanın yolu ihracatın içerisindeki yüksek ve orta-yüksek teknolojili ürünlerin paylarını artırmaktan geçiyor. Dış ticaret verilerinin detaylarına baktığımızda son aylarda bu teknoloji gruplarında yer alan ürünlerin ihracat içerisindeki paylarının yıllık bazda düşüşler yaşadığını görüyoruz. Yüksek teknolojili ürünlerin payında yüzde 3.5-4 barajını bir türlü kıramıyoruz. Hatta bazı dönemlerde yüzde 3'ün altına düşüyoruz. Türkiye'nin yüksek gelirli ülkeler ligine yükselmesi ve burada kalıcı olabilmesi için bu payı en az yüzde 5-6 seviyesine, ortayüksek teknolojili ürünlerin payını ise yüzde 40'lara çekmemiz gerekiyor. Üzerine eğilmemiz gereken bir diğer husus GSYH artışının dağılımıyla ilgili. Ekonomik pasta büyümeye devam etse de büyümenin nimetlerinden tüm kesimlerin benzer oranlarda istifade ettiğinden söz edemeyiz. Bu farkı en çok ücretli çalışan kesim hissediyor. İşgücü ödemlerinin GSYH'den aldığı pay salgın öncesine kıyasla 2021'de 2.5 puan gerilemiş. Büyümenin daha geniş kitlelerde hissedilmesini sağlamak için istihdamı ve reel ücretleri arttıracak politika adımlarının yanı sıra vergi sistemini daha adil hale getirmeliyiz.