Tatil dolayısıyla kısa süren haftanın en önemli ekonomi gündemi enflasyon raporuydu. Finans piyasaları TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu'nun vereceği mesajları merakla bekliyordu. Zira, 200 baz puanlık sürpriz faiz indiriminin neden yapıldığı konusunda piyasaların kafası karışıktı. Enflasyon raporunda güncellenen tahminleri ve para politikasının rotasına yönelik verilen mesajları özetlemeye çalışalım.
TCMB yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 14.1'den yüzde 18.4'e yükseltti. Enflasyon tahmininin yukarı yönlü revize edilmesine neden olan en büyük unsur, artan gıda fiyatları. Bir diğeri ise TL cinsinden fiyatları artan ithal ürünler. Baz etkisiyle ekim-aralık ayında enflasyonun düşebileceğine yönelik ekonomi çevrelerinde genel bir bekleyiş vardı. Ancak, kurdaki son sıçrama, baz etkisinden enflasyonu düşürücü yönde gelebilecek desteği yedi. Böylece, tüm ekonomi oyuncuları enflasyon beklentilerini yukarıya çekti.
TCMB, son makro ihtiyati tedbirlerle birlikte tüketici kredilerindeki büyümenin yavaşlamasından memnun. Ticari krediler tarafında ise durum farklı.
Raporda ve başkanın sunumunda, üçüncü çeyrek itibariyle para politikasının ticari kredileri gereğinden fazla sıktığına işaret edildi. Ticari kredilerde kur etkisinden arındırılmış yıllık büyüme hızı yüzde 6.7. Bu oran geçmiş yıllar ortalamasının altında. Piyasaları şaşırtan ve kurda kayda değer bir harekete neden olan faiz indirimi kararının dayanak noktası da burada oluşmuş.
YATIRIM İŞTAHINI BESLEMEK
TCMB'nin yeni yönetimi, cari açık sürdürülebilir biçimde azalmadan Türkiye'nin enflasyon hedeflerini tutturmada başarılı olamayacağını düşünüyor. Başkan Kavcıoğlu, basın toplantısında cari açığa en az enflasyon kadar vurgu yaptı. TCMB tarihinde bu bir ilk olabilir. Kavcıoğlu, salgınla birlikte değişim geçiren küresel tedarik zincirlerinin, cari açığı kalıcı olarak azaltma noktasında Türkiye'ye önemli fırsatlar sunduğunun altını çizdi. Bu fırsatı yakalamak için ise reel sektörün yeni yatırımlar yapması gerekiyor. TCMB'nin sahadan elde ettiği verilere göre, reel sektörün yatırım iştahı oldukça yüksek. Ama, TCMB yönetimine göre, yüksek faizler ticari kredileri ve dolayısıyla yatırımları aşırı dizginliyor.
Kavcıoğlu'nun çizdiği bu resimde eğer para politikası aşırı sıkı olursa, yatırım iştahı kaybolur ve sonuçta üretim yapımızı ve dış ticaret kompozisyonumuzu yapısal olarak iyileştirebileceğimiz bir fırsatı kaçırabiliriz. Bu durumda cari açık hem finansal istikrarı hem de enflasyonu tehdit etmeye devam eder. Faiz indiriminin ana motivasyonu özetle bu.
Üretime dayalı bir ekonomik yapı inşa ederek dış ticaret fazlası üzerinden yüksek büyüme ve düşük enflasyon dengesini kurabilen ülke örnekleri var. 1970'li yıllarda Güney Kore ve yakın geçmişte Çin gibi. Ama tabi bunlar bizimkiyle bire bir örtüşen örnekler değil. Bu örneklerdeki tasarruf oranları, kambiyo rejimleri, yönetim mekanizmaları ve küresel finans sistemine entegrasyon seviyelerinin yanı sıra dönemsel koşulların farklı olduğunu vurgulamakta fayda var.
ZOR BİR DENKLEM
Başkan Kavcıoğlu'nun umduğu denge noktasına varmak kolay bir iş değil. Bu yolda tek başına para politikasının yetersiz kalacağı aşikâr. Çok boyutlu ve katmanlı politikalar gerekli. Ticari kredilerin yüksek katma değerli sektörlere yönelmesinden emin olmak lazım. Yatırımların ve ihracatın artması için kurdaki oynaklığın düşürülmesi çok kritik. İçeride yabancı yatırımcıların ağırlığı azaldığı için yerli yatırımcıların bu hikâyeye inanmalarını sağlamak şart. Özellikle de dolarizasyon eğilimini azaltmak için. TCMB böyle bir yolu tercih ettiği durumda, enflasyonun düşmesinin zaman alacağını unutmamak lazım. TCMB, tek haneli enflasyona en iyi ihtimalle 2023'te ulaşılabileceğini öngörüyor. Bu süreçte satın alma gücü düşen/düşecek olan vatandaşların kayıpları telafi edilmeli. Bunu da enflasyonu sarmala dönüştürmeden yapmalı. Bu noktada iyi planlanmış maliye politikalarına ihtiyaç olacaktır.