ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken bugün İstanbul'da... Blinken, esasen bölge turuna çıkmış vaziyette. Sırasıyla, "Yunanistan, Türkiye, Ürdün, İsrail, Batı Şeria, Katar, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır'ı" ziyaret edecek. Blinken'ın gezisinin Yunanistan ayağının Girit'te olması önemli. Görüşmenin Yunanistan Başbakanı Miçotakis'in Hanya'daki evinde planlanması da dikkate değer. Nedenlerini izah edeceğim...
Evet, Türkiye-Yunanistan ilişkileri yeni bir döneme giriyor. İki ülke karşılıklı olarak gerilimi artıracak faaliyetlerden uzak durmayı istiyor. Lakin... Joe-stratejik gelişmeler, bambaşka risklere işaret ediyor. Akdeniz-Ege eksenini içeren haritayı açtığınızda, Türkiye'nin güvenliğini doğrudan ilgilendiren bir tablo karşınıza çıkıyor. Bu, "adeta şeytan üçgeni" dediğim bir kapan aslında. Bir ucunda, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'ne (GKRY) ait limanlarda tehlikeli askeri tırmanma var. Diğer ucunda, Yunanistan ve ABD Deniz Kuvvetleri'nin Girit adasındaki Suda Donanma Üssü'nü büyütmesiyle başlayan riskler yer alıyor. Ve nihayet en uç noktada ise ABD'nin lojistik üssü olarak adlandırdığı Dedeağaç Limanı'ndaki askeri yığınak bulunuyor!
Gelelim meselenin güncel boyutuna...
7 Ekim'de başlayan İsrail-Hamas çatışmaları sonrası GKRY, Ada'yı üçüncü ülkelerin askeri unsurlarına açtı. Bir manada, bölgesel ağırlığı artırma fırsatçılığına yöneldi. Bu hamlesi -maalesef- karşılık buldu. Larnaka ve Limasol limanları, Gazze ve Lübnan'daki çatışma sahasından vatandaşlarını tahliye etmek isteyen yabancı askeri güçlerin -bir nevi- karargâhına dönüştü. ABD, Almanya, Hollanda, Birleşik Krallık ve Fransa'nın askeri gemileri Güney Kıbrıs'a demirledi.
Derken, 6 yıldır rafta bekletilen bir proje güncellendi. 2017 yılında Fransa'nın desteğiyle yapılması düşünülen Mari/Evangelos Florakis Deniz Üssü'nde hummalı bir faaliyet başladı. Limanın yüksek tonajlı gemilerin kullanımını sağlayacak şekilde geliştirilmesi için GKRY, 2024 yılı bütçesinde 400 milyon Euro ödenek ayırdı!
Rumlar bununla da yetinmedi... Gazze'ye, "denizden insani yardım koridoru oluşturulmasını" önerdi. Bu formül, ABD ve çoğu GKRY'de asker bulunduran ülkelerden destek gördü. Buna göre... Gazze'ye gönderilen insani yardımlar önce Larnaka Limanı'nda toplanacak. Burada İsrail'in kontrolünden geçirilecek. Ardından doğrudan Gazze'ye ulaştırılacak. Böylece Mısır'ın El Ariş Limanı ve Refah Kapısı önceliğini yitirecek. Türkiye'nin, Mısır'la sürdürdüğü insani yardım koordinasyonu da olumsuz etkilenecek.
Dedim ya... Blinken Türkiye'de. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'la bir araya gelecek. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından da -büyük olasılıkla- kabul edilecek. Gazze ve İsveç dosyalarıyla gelen Blinken, İsrail'in acımasız saldırılarına arka çıktığı için "kanı temsil eden" kırmızı boya ile protesto edilen de bir isim. İsrail'in katliamlarını durdurabilecek tek güç de Birleşik Devletler. Ve o ABD'nin üst düzey komutanları, Güney Kıbrıs'taki batılı askeri kuvvetlerin de koordinatörü.
Bütün bunlara ilaveten...
Rum Milli Muhafız Ordusu da Ada'nın güneyine gelen Almanya ve Fransa'ya bağlı deniz unsurları ile tatbikatlar yapmakta.
ABD'nin, GKRY'ne silah ambargosunu kaldırdığı da hatırlandığında, güya müttefikimiz olan ülkelerin, Türkiye'ye karşı güç dengesini değiştirebilecek oyunların içine girmesi, Rum Yönetimi'nin rolünü yükseltmeye çabalaması, ABD ve AB ülkelerinin Kıbrıs'ın güneyine kalıcı olarak gelmesi başlı başına bir sıkıntı kaynağı.
Özetle...
Üçüncü devletlerin Ada'yı askeri merkeze çevirmesi, Ada'daki İngiliz üslerinde yer bulması 1960 Antlaşmalarının ruhuna aykırı olduğu gibi gelecekte bölgede çıkabilecek çatışmalarda Kıbrıs'ın hedef haline gelmesi de yüksek ihtimal.
Kıbrıs açıklarındaki hidrokarbon kaynaklarının adil paylaşımı problemi devam ederken, iki devletli çözüm ajandası gündeme getirilmişken, garantör olmayan ülkelerin Ada'ya askeri kuvvetleri ile daimi olarak yerleşmesi Doğu Akdeniz'de tehlikeli senaryolara hazırlıklı olmayı gerektiriyor.
Bu köşe yazısını aşağıdaki linke tıklayarak sesli bir şekilde dinleyebilirsiniz
Okan Müderrisoğlu | Doğu Akdeniz-Ege hattı ve Rum limanlarına dikkat!