Dün, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın yıllık değerlendirme toplantısındaydık. İstihbarat başkanı iken dış politika yapımına aktif katkı sağlayan Fidan, bu kez diplomaside oyun kurucu olarak yeni dönemin şifrelerini paylaştı. Her cümlesinin, muhataplarında yaratacağı etkiyi tartarak mesaj verdi. Merkezinde, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın ilkesel duruşunun yer aldığı kapsamlı analizde şu hususlar ön plana çıktı:
ERDOĞAN'IN FARKI: Bize, (Gazze'de) "Türkiye niye bu kadar sert tavır koyuyor?" diye soruyorlar. "Türkiye'de seçilmiş bir lider var ve toplumun duygularına tercüman olmak zorunda. Millet, devletin ve siyasetin kendi düşüncelerini yansıttığını görmek istiyor" diyorum.
GAZZE: Gazze'de yaşananlarla Batı, insanlık nezdindeki tüm kredisini harcadı. Uluslararası toplumun bu süreci (katliamı) engelleyememesi küresel sistemde kırılma yarattı. Her ülke bundan dersler çıkaracaktır.
HAMAS: Hamas'ın direniş vasfını vurgulamamızın reaksiyon oluşturması İsrail ile alakalı. Netanyahu'nun pazarladığı bir resim var. 7 Ekim olaylarını, 'Ben, katledildim' kurgusuyla anlatıyor. Biz, "On binlerce sivilin ayrım gözetmeksizin öldürülmesi barbarlıktır" diyoruz. Bu çıkışımız onun stratejisini tersyüz ediyor.
SİLAHLANMA UYARISI: ABD'nin, İsrail adına savaştığı denklemde bölge ülkeleri karşı güç geliştirmek isteyecektir. Batı ilke ve ahlaktan bahsedemiyor. Bu, büyük jeostratejik kırılmaya yol açıyor. Gazze'deki gibi katliamların bir daha olmasını istemeyenler silahlanma ve güç arayışına girebilir.
BATI'YA TAVIR: ABD ve Batı'nın kayıtsız şartsız İsrail'e destek verdiği bir yerde güç kullanma imkânı yok. Rusya ve Çin'in pozisyonuyla, rekabet denklemi değişiyor. İsrail'in arkasında duran ülkelere tavır konulacak mı? Soru bu olmalı. İsrail kritik konularda başka türden yoluna devam ediyor.
İSTİHBARAT ÇAĞI: Bu çağda istihbarat daha fazla önem kazanıyor. Teknolojiyi yakından takip etmemiz, metot geliştirmemiz gerekiyor. Kimse metodunu, teknolojisini size vermiyor. Türkiye'ye yönelik tehditleri iyi anlamak da önemli. Kendinizi düşmanın yerine koyup ona göre hareket etmelisiniz. Sistem devam ediyor, İbrahim Bey de (Kalın) iyi çalışıyor.
TERÖRLE MÜCADELE: Terörle mücadelede Erbil'le tam işbirliğimiz mevcut. PKK'ya ilişkin hassasiyetimizi paylaşıyorlar. Şu anda PKK'nın Süleymaniye'de KYB ile ittifakı var. Bunlar Erbil yönetimine karşılar. Bağdat'taki belediye seçimleri de çeşitli sonuçlar çıkarttı. Kerkük'te PKK ve KYB'nin etkinlik kuracağı bir denklem olmamasına çalışıyoruz.
IRAK VE PKK: Bağdat'taki PKK farkındalığı son 3- 4 yılda oluştu. PKK, Türkiye'ye karşı kurulmuş bir örgüt. Türkiye'de bir metrekare bile kontrol etmiyor. Ama Irak'ta geniş alanları kontrol ediyor. Iraklılara, 'Bu, sizin egemenliğinize de bir tehdit" diyoruz.
SURİYE: Çatışma çıkmamasını üç nedenle önemsiyoruz. 1- Daha fazla göçmen olmaması. 2- Sessizliğin olduğu ortamda yeni bir siyasal duruşun çıkma ihtimali. 3- Çatışmalardan terör örgütünün fırsat alanı oluşturmaması.
SUİKAST VE LÜBNAN: İsrail'in, Lübnan'la savaşa girmemek için kendini zor tuttuğunu düşünüyorum. Ama bu, çıkmaz sokak. İsrail, Lübnan'daki son operasyonda, "Hizbullah hedefini vurmuyor ama Lübnan'a, üstünde uçuyorum, takip ediyorum" mesajı veriyor.
KIZILDENİZ'E DİKKAT: Kızıldeniz, savaşın bölgeye yayılmasını içeren bir konu ve ciddi risk. ABD'nin ticaret yollarının kontrolü için Batı ile ittifak kurma çabası başka hesapları gösteriyor. Paralel devam eden çatışmalar da değişik formlara bürünüyor.
KALKINMA YOLU: 1.200 km'lik bu projenin 10'da 1'i Türkiye'de. Irak'ın El Fav şehrinde liman inşası, karayolu, demiryolu, doğalgaz ve petrol boru hattı yapımı, fiber kablo döşenmesi söz konusu. Irak hükümetinin sahiplenmesi kıymetli. Bölgesel kalkınma projelerini dış politikada bir numaralı hedef yaptık. Böylece işbirliği artar, çatışma alanı minimize olur
BLINKEN'IN ZİYARETİ: Blinken cumartesi günü Türkiye'ye gelecek. Cumhurbaşkanımızın ise şu anda planlanan bir seyahati yok.
AB VE VİZE: İş insanları, öğrenciler vs. vize sınırlaması normale dönüyor. AB'de birçok konu, ilgisiz konuyla ilişkilendirilebiliyor. Şu anda vize serbestisi ve gümrük birliği güncellenmesine çalışıyoruz. Göç konusunda da işbirliğimiz var.