MİT
Müsteşarlığı'nın 85. kuruluş yıldönümü kapsamında "basınla buluşma" davetindeyiz. Resepsiyon salonu, MİT'in tarihini anlatan müze görünümünde. Camekânlardan birinde eski Müsteşar Emre Taner'e verilen takdirname dikkati çekiyor. Donanma ve Sıkıyönetim Komutanı Ora. Zahit Atakan imzalı belge, Nisan 1982 tarihli. Devlet Başkanı Kenan Evren'in Bursa'ya gerçekleştirdiği ziyarette alınan güvenlik önlemleri ve Dev-Sol Örgütü'nün çökertilmesindeki başarısından dolayı verilmiş. Belgeyi okurken, Taner'in devlet görevlisi olarak sergilediği performansı not ediyor, asıl Evren'e odaklanıyorum. Türk demokrasisinin kat ettiği mesafeyi düşünüyorum. Öyle ya 30 yıl önce "Devlet Başkanı" muamelesi gören Evren, 30 yıl sonra "darbe lideri" sıfatıyla yargılanıyor.

***
Zaman yolculuğu bugün bizi, 26. Genelkurmay Başkanı (E) Org. İlker Başbuğ'un "darbe teşebbüsü" iddiasıyla tutuklandığı anlara götürüyor. Başbuğ, birçok açıdan üzerinde durulmaya değer komutandı. Muhtemelen ideali Çankaya'ya kadar çıkabilmekti. Ancak, Ergenekon ve Balyoz tutuklamaları, İrtica ile Mücadele Eylem Planı ve İnternet Andıcı Davaları sonrasında, kendisine de uzanacak hukuki sonu öngörmüştü.
***
"Başbuğ" denilince ilk akla gelen müthiş "halka ilişkiler faaliyeti" ve "medya planlaması" idi. Genelkurmay'ın, artık rafa kalkan "iletişim stratejisini" geliştiren ve merkezine kişisel hedeflerini de yerleştiren bir tarzı vardı. Siyasi otoritenin vesayet rejimini değiştirme çabasını fark etmişti. Ama o, süreci yönetmeyi değil, yönünü değiştirmeyi denedi. Oysa Başbuğ'un, artı hanesine yazılmakla birlikte arkası gelmeyen çabası da mevcuttu. Örneğin, 2003'te Kara Kuvvetleri Kurmay Başkanı iken 1. Ordu Komutanı (E) Org. Çetin Doğan'ın yönettiği plan seminerindeki eksen kaymasını belirlemiş, bir aşamaya kadar "uyarı" görevini yerine getirmişti.
***
Başbuğ'un yol ayrımı, Eylül 2008'de Kandıra'da tutuklu emekli orgeneraller Hurşit Tolon ve Şener Eruygur'un ziyareti için emir verdiği gün başladı. "Silah arkadaşlığı" gerekçesi ile açıklanan bu duruş, "siyasete mesaj" niteliği de taşıyordu.
Poyrazköy soruşturmasında ele geçirilen lav silahı için "mühimmattır", "borudur" tanımı yapılması (Nisan 2009), İrtica ile Mücadele Eylem Planı için "kâğıt parçası" denmesi ise (Haziran 2009) Genelkurmay'daki ve diğer karargâhlardaki "iç temizliğe" fazlaca güvenilmesinin işaretiydi.
***
Başbuğ'a, siyasi otorite nezdinde soru işareti, AK Parti kapatma davası sırasında konuldu. Anayasa Mahkemesi'ndeki "mutemet adamlarla" görüşme trafiği hep tartışıldı. Asker kontrolündeki internet siteleri üzerinden Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na malzeme üretildiği bilgisi de gerçek manada "kırılmaya" yol açtı. Nitekim iktidar kanadı, Mart 2009 yerel seçimlerinde uğradığı 9 puanlık kaybın (yüzde 47'den 38'e) ardından Nisan 2009'da askeri sitelerde "negatif propagandaya" hız kazandırıldığını tespit etti. "AK Parti eriyor, karşı atak zamanıdır" tezi Başbuğ'a mal edildi.
***
Eski Genelkurmay Başkanı, Ocak 2010'da "kozmik oda sendromu" yaşadı. Kritik hamlesi Balyoz tutuklamalarına denk geldi. Şubat 2010'da, "Ordu'nun iç dinamikleri ile oynanıyor. Bir yerde durdurulmalı" değerlendirmesi yapıldığında, "istifa" seçeneğini de içerecek şekilde 15 orgeneral bir araya getirildiğinde masanın başında Başbuğ oturuyordu. İşte orada tavan yapan siyasi güven boşluğu, Başbuğ'un emekliğinde dışa vurdu. Ona Devlet Şeref Madalyası tevcih edilmedi. Başbuğ emekli olduktan sonra bile karargâhı dışarıdan etki altına aldığı iddiasıyla da Ankara'da sıkça konuşuldu.
***
Çeşitli açıklamalarında Anayasaya bağlılığını kayda geçirdiğini hatırladığımız Başbuğ için yargılama safhası dileriz gerçekleri ortaya çıkarır. Temennimiz, TSK'nın "duygusal ve tepkisel" akıma kapılmadığı, Anayasal düzeni ve cari hukuk kurallarını içselleştirdiği yepyeni bir dönemin açılması. Zira biliyoruz ki Ordu'nun ikamesi olmaz!