Sakarya, Sabah Gazetesi olarak yaptığımız 'Şehir Buluşmaları' kapsamında ziyaret ettiğimiz 7'nci il. Depremin ardından yaralarını hızla sarıp gerekli dersleri alan kent, artık 5 kattan daha fazla yüksekliğe izin vermiyor. Yeni mimarisi ve yeşiliyle Türkiye'nin en yaşanılır şehirlerinden biri olmayı başarmış.
Sakarya Büyükşehir Belediye Başkanı Zeki Toçoğlu da en çok şehrin bu yeni çevre dostu yapısıyla gurur duyuyor. Peki değerli yazar arkadaşım Prof. Dr. Kerem Alkin'in sunduğu İller Arası Rekabet Endeksi'nde ilk 10 şehir arasında yer alan Sakarya'nın en büyük sorunu ne?
Toçoğlu ve ekibinden dinledik. Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre Sakarya ihracat sıralamasında 6'ncı sırada. İhracat artışındaki en büyük etken de Toyota'nın yeni hybrid aracını son iki yıldır bu şehirde üretip, tüm dünyaya ihraç etmesi. Ancak bu ihracat nedeniyle iade edilen KDV miktarı da artmış.
Muhasebat verilerine göre, 2017 yılı Türkiye vergi iadesi oranı yüzde 14 iken, Sakarya'da bu yüzde 78. Diğer iller ne durumda diye merak ediyorsanız, mesela bu oran Kocaeli'nde yüzde 3, Erzurum'da yüzde 16, Muğla'da yüzde 18, Eskişehir'de yüzde 26. Sakarya'nın vergi iadesi nisan, mayıs ve temmuz aylarında yüzde 111 oranında gerçekleşerek toplanan tüm vergi gelirleri iade edilmiş. İşte bu nedenle de kişi başı gelir Sakarya'da 292 lira iken, Kocaeli'nde 959, Erzurum'da 602, Muğla'da 44 ve Eskişehir'de ise 471 lira. Sakarya tüm illerden daha geri durumda.
Toçoğlu, "KDV iadelerinin tahsil edilen vergilerden yüksek olması sebebiyle belediyenin payı dağıtıma esas vergi gelirleri eksi olarak gerçekleşiyor" diyor ve bu durumdan dolayı mağdur olduklarını söylüyor.
Öğreniyorum ki örneğin Temmuz 2017 döneminde Sakarya ilinde tahsil edilen vergi geliri 155 milyon lira iken yapılan vergi iadesi 193 milyon lira olmuş. Bu nedenle Sakarya Belediyesi'nin dağıtıma esas vergi geliri toplamı 30 milyon lirada kalmış. Toçoğlu, bu durumun yüzde 40 oranındaki havuz payından da alacaklarını düşürdüğünü söylüyor.
Toçoğlu çözüm önerisi olarak, ilgili ayda 30 büyükşehirde yapılan vergi iadelerinin toplam vergi gelirlerine oranı hesaplanarak her büyükşehirde toplanan aylık gelire bu oranda vergi iadesi hesaplanarak iadenin yükünün eşit dağıtılmasını istiyor ve bu oranın yıllık ortalama yüzde 14 olduğunu söylüyor.
Toçoğlu diğer önerisini ise şöyle anlatıyor: "2017'de büyükşehir belediyeleri kişi başı pay 537 lira. Bu oranın altında kalan belediyeler için ek kaynak ihtiyacı olmadan bir önceki yılın aynı dönemine göre pay artışı yüzde 20'nin üzerinde olan büyükşehirlerden ortalamanın altında kalan belediyelere aktarılmalıdır."
Bakalım Ankara'ya da sunulan bu önerilere sıcak yaklaşılacak ve Sakarya'nın haklı talebine çözüm getirilecek mi?