En güzel mesajın kültür ve sanat yoluyla verildiğine inananlardanım. Ermenilerin 1915 yılında yaşadığı korkunç acıların 100'üncü yılına denk gelen 2015'te soykırım tartışmaları Türkiye ile birçok ülke arasında soğuk rüzgârlar estirirken, İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı (İKSV), Venedik Bienali'nde Türkiye Pavyonu'nu dünyaca ünlü sanatçımız Sarkis'in 'Respiro' başlıklı yerleştirmesine ayırarak şahane bir iş yaptı.
Bu yıl 56'ncısı düzenlenen Venedik Bienali dünyanın en önemli güncel sanat etkinliği olarak kabul ediliyor. Türkiye, ilk kez bu yıl 21 destekçi sayesinde 20 yıllığına uzun süreli kiralanan güzel bir mekanda sergileme imkânına kavuştu. İKSV Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Eczacıbaşı ve ekibinin büyük uğraşlarıyla elde edilen yeni mekanda bu yıl 9 Mayıs'ta izleyiciyle buluşacak serginin küratörlüğünü Defne Ayas, prodüksiyonunu SAHA Derneği ve sponsorluğunu da FIAT gerçekleştiriyor. Yeri gelmişken Sarkis'le ilgili yaşadığım bir anekdottan da söz etmek isterim.
2010'da Paris'teki ünlü modern sanat müzesi Centre Pompidou'daki müthiş sergisini birlikte dolaşma şansı yakalamıştım. Bülent ve Oya Eczacıbaşı'nın önemli girişimleriyle açılan sergide Sarkis'in müzenin yıllardır süregelen düzeni nasıl alt üst ettiğini, müze yöneticilerini nasıl şaşırttığına tanıklık etmiştim.
Mesela bir termometrenin çalınması üzerine güvenlik sebebiyle izleyiciye kapatılmış olan müzenin daimi koleksiyonunda bulunan Alman sanatçı Joseph Beuys'un odasına, Sarkis uygulamayı protesto etmek için keçeden rengarenk terlikler yaparak izleyicileri beşer beşer sokma kararını müze yöneticilerinden kopartmayı başarmıştı. Sarkis'e, "Anarşist bir ruha sahip olduğunuzu söyleyebilir miyim" demiştim. "İyi anlamda herhalde, değil mi? Müzeleri öldürüyorlar. Ben bir yapıtın metaa dönüşmesini istemiyorum" diye cevap vermişti.
Sarkis diyalog yaratacak!
Gelelim Sarkis'in bienaldeki sergisinin detaylarına. İKSV'den aldığım bilgiye göre, Sarkis mekanı bir tiyatro sahnesi gibi düzenleyerek, çift taraflı bir aynayla ikiye bölecek. Aynanın iki tarafında Abay, Anna, Aren, Helin, Karla, Claudia ve Linda isimli 7 çocuğun 7 renkle yaptığı parmak izleri yer alacak. Mekanın iki ucundaki pencerelerin önünde ise sanatçının neondan oluşturduğu gökkuşağı bulunacak. Ortak bellek görüntülerinden oluşan 36 tane vitray ise mekânın tavanından sarkacak şekilde yerleştirilecek. İKSV yaptığı açıklamada, "Aynalar, vitray panolar ve sanatçının diğer ikonik eserlerinden oluşacak yerleştirme, sanatçının ürettiği gökkuşağının yedi renginin çiziminden esinlenen Jacopo Baboni-Schilingi'ye ait ve 7 gün 24 saat kesintisiz olarak çalacak bir besteyle tamamlanacak. Sarkis'in Respiro sergisine 'sinyal' gönderecek 6 farklı yerleştirmesi, 7 Mayıs'ta Fransa, Hollanda, İsviçre ve Türkiye'deki mekânlarda yer alacak. Böylece, Türkiye Pavyonu'nda yer alacak eserlerle bu yerleştirmeler arasında devam eden bir diyalog da yaratılacak" diyor.