Dernek çok yeni. 2014 yılında Demet Sabancı Çetindoğan başkanlığında kuruldu. Çiğdem Simavi Onursal Başkan oldu, Ahmet Kocabıyık, Serpil Ayaslı, Sevda Elgiz, Tilda Tezman, Alinur Velidedeoğlu, Prof. Dr. İlber Ortaylı, Prof. Dr. Savaş Arslan, Sedef Korkmaz ve Nedim Esgin kurucular arasında yer aldı ve noktasal atış yapmaya başladı. Öncelikle dedi ki ONE yani Ortak Nesiller Engtegrasyonu, Türkiye'nin kültürel mirasına, tarihi ve doğal zenginliklerine sahip çıkarak uluslararası platformlara bir marka olarak taşıyacak. Tabii böylesine iddialı cümleler kurmak kolay ama yapmak zor! ONE derneği kurulur kurulmaz, dünya tarihini değiştiren, tarihi 12 bin yıl geriye götüren, Mısır Piramitleri'nden 7 bin yıl daha eski olduğu ortaya çıkan Göbeklitepe'yi UNESCO'nun Dünya Mirası Listesi'ne aldırmak için sıkı lobiye başladı. Unutmadan Ömer Koç kimse Göbeklitepe'yi bilmezken uzun bir süre bu önemli yeri fonlarayak büyük katkı yapmıştı.
UNESCO'nun Miras Listesi'nde oy anlamında stratejik önemi olan 13 üyesini İstanbul'a getirerek tanıtım yaptı. Yetmedi, iki hafta önce Demet Sabancı Çetindoğan, UNESCO'nun Genel Sekreteri Irina Bokova'yı evinde ağırladı ve geçtiğimiz hafta da kalabık bir heyetle Paris'te UNESCO Genel Merkezi'ne gidildi.
UNESCO nezdinde Türkiye Daimi Temsilcisi Hüseyin Avni Botsalı'nın desteğiyle, UNESCO Genel Merkezi'nde yapılan, benim de katıldığım "Göbeklitepe- Neolitik Yerleşim Alanı; Dinin Doğuşu ve Medeniyetin Yükselişi" temalı konferansın önemi şu:
Bir kere Türkiye ne yazık ki UNESCO'nun Dünya Mirası Listesi'ne bugüne kadar topu topu 13 kültürel ve tarihi alanı sokabilmiş. Kimi ülkelerden 60'ın üzerinde alan listeye girmişken Türkiye'nin durumu içler acısı aslında. Geçici Liste'de ise 54 kültürel alanımız var. Bu yıl Efes ve bir Ermeni Kilisesi'nin de yer aldığı Ani'nin listeye girmesi bekleniyor.
ONE Derneği ise 2016 için Göbeklitepe'yi listede garantilemeye çalışıyor. İlk defa Türkiye, özel sektörün de gücünü kullanmaya başlıyor. Turizm Bakanlığı Müsteşarı Prof.Dr. Haluk Dursun'un ve OECD nezdinde Daimi Temsilci Büyükelçi Mithat Rende'nin de katıldığı toplantıya Genel Sekreter Irina Bokova açılış konuşması için katılıp, Türkiye'den ne kadar etkilendiğini ve barışın yolunun kültür ve tarihi değerlere sahip çıkmaktan geçtiğini anlattı. Bokova'nın başta Demet Sabancı ve Çiğdem Simavi olmak üzere Türkiye'de kurduğu ilişkilerin önemini sanırım yakında göreceğiz.
Toplantıya Avrupa'nın birçok sivil toplum kuruluşundan ve de UNESCO'dan yüksek oranda bir katılım oldu, en güzeli de Göbeklitepe konusuna öylesine büyük ilgi oldu ki, İlber Ortaylı ve Savaş Arslan sorulara yetişemedi. Ortaylı'nın Anadolu'nun insanlık ve medeniyet tarihinde benzeri bulunmayan dünyanın en büyük açık hava müzesi olduğunu ve Göbeklipe'nin de insanlığın ilk mabedi olabileceğini anlatması salondaki herkesi büyüledi. Hüseyin Avni Botsalı, dünyada terörizm ve şiddet sarmalının tırmandığı şartlarda insanlığın kötülüğe karşı sesini yükseltmesini isterken, UNESCO'yu da güçlendirerek, barışa daha fazla katkıda bulunması gerektiğinin altını çizdi.
Göbeklitepe'nin ortaya çıkaran ve hayatını bu kazılara adayan Alman Arkeolog Klaus Schmidt geçen yıl ani bir şekilde kalp kriziyle aramızdan ayrılmıştı. ONE, Schmidt'in saygıyla anarken anısına eşi Çiğdem Schmidt'e ödül vermeyi de ihmal etmedi.