Koronavirüs salgınının etkisi geçmedi, tehlike çok daha şiddetli bir boyutta devam ediyor. Ancak bazı tedavileri de yapmamız gerekiyor. Salgının ne kadar süreceğini hâlâ daha bilmediğimizden, kışı ve ilkbaharı da bu şekilde geçireceğimizi düşündüğümüzden siz de eğer sağlığınız müsaitse tedavilerinizi tamamlayabilirsiniz. Elbette bazı kurallara dikkat ederek. Bu hafta diş tedavisinin yapıldığı yerler ile ilgili kuralları anlatacağım…
EN AZ BİR SAAT ARA
Hasta yakınları mekan dışında bekletilmelidir. Hastanın tek başına muayene olmaya engel durumu söz konusu ise, refakatçi eşlik edebilir. Fakat hasta yakını da tüm izolasyon kurallarına göre korunmalıdır.
Hasta muayenesinin yapıldığı yer havalandırılabilir olmalıdır. Bu amaç için ortamdaki havayı temizleyebilen cihazların kullanılması önerilir.
İki hasta arasında en az bir saat ara verilmeli ve odaya yeni hasta alınmamalıdır. Bu süre içinde klinik ve çevre yüzeylerinin temizlik ve dezenfeksiyon işlemleri yapılmalıdır.
Tükürük emiciler çok iyi durumda olmalı, mümkünse ağızdan çıkan partikülleri de çekebilen vakum sistemleri kullanılmalıdır.
Diş hekimi, kullandığı her mekanik aletin sterilizasyonundan sorumludur (reflektör kolu, röntgen kolu, tükürük emici yuvası, tur ile dönen aletlerin su püskürtme bölgesi gibi). Sterilize edilemeyen aletler tıbbi atık kurallarına göre atılır.
Bazı dental ünitelerin su püskürtme sistemleri son sıvıyı bir miktar içine çeker. Çapraz enfeksiyona engel olabilmek için hasta değişimi sırasında su püskürten aletlerden dikkatli şekilde bir miktar su püskürtülmelidir.
Dental uygulamalarda hastada kullanılan sarf malzemeleri tek kullanımlık paketlerde hazırlanmalıdır.
Atıkların atılması kurallarına özen gösterilmelidir.
KONTROL NASIL OLMALI?
Enfeksiyonun; hastaları, personeli ve kendileri için yayılmasını önleyen veya sınırlayan bir protokol oluşturmak, diş hekimlerinin sorumluluğundadır. Önerilen enfeksiyon kontrol çalışması, uygulama prosedürleri izlenerek gerçekleştirilebilir. Diş hekimi muayenehanelerinin gerektirdiği standart önlemleri etkileyen öneriler, kılavuz ilkeler ve yasalar kanıta dayalı olmalı veya uluslararası en iyi uygulamalara dayanmalıdır. Ayrıca diş hekimleri birlikleri, diş hekimi muayenehanesinde uygun enfeksiyon kontrolünün önemi, önerilen bu prosedürlerin etkinliği ve sonuç olarak diş bakımı hizmeti yoluyla bulaşıcı hastalıklara yakalanma konusunda önemli bir risk bulunmaması konusunda eğitmelidir. Diş hekimliği eğitimcileri, sağlık hizmeti ortamlarında mevcut enfeksiyon önleme ve kontrol önerilerini müfredata ve klinik faaliyetlere dahil etmelidir. Ağız sağlığı ekibi üyeleri, klinik ortamda bulaşabilecek bulaşıcı hastalıkların tanı ve yönetimi ile ilgili bilgi ve becerilerini güncel tutmakla yükümlüdür, standart önlemlere ve gerektiğinde bulaşma temelli önlemlere uyulmalıdır.
RANDEVUYA SAATİNDE GİDİN
Sosyal izolasyon kurallarının hasta bekleme ve tedavi alanlarında uygulanması için gerekli tedbirler alınmalıdır. (Hastaların randevularına saatinde gelmesi sağlanarak bekleme alanlarında bekletilmemesi, beklemesi gerekli durumlarda en az bir metre mesafe ile oturtulması, bekleme alanlarındaki dergi, gazete vb. kaldırılması)
Hastalar, diş tedavilerini poliklinik ya da hastanelerde yaptırıyorlarsa randevularına tam saatinde gitmelidir. Bekleme salonunda oturarak randevu saatini beklemek, diğer hastalarla olası kontaminasyon riskini artırabilir. Muayenehanelerde yapılan tedavilerde ise diş doktorları, randevu saatlerini bir hastanın randevusu diğer hastasıyla çakışmayacak şekilde ayarlayabilir. Bu şekilde hastaların birbirleriyle olan temasları en aza indirilmiş olur.
HASTALAR İÇİN UYGULANMASI GEREKENLER
Tükürüğün mikroorganizma yükünü azaltmak amacıyla, diş tedavisinden önce ağız çalkalama solüsyonlarının günlük olarak hazırlanması ve kullanılması önerilir.
Kanamaya sebep olabilecek uygulamalarda, klinikten ayrıldıktan sonra, hastanın tükürme gereksinimlerinin olabileceği durumlar çok önemlidir. Özellikle kanama kontrolü için kullanılan tamponların atıldığı yerler ve tükürmenin virüsün yayılması için ne gibi zararlar yaratacağı hastaya anlatılmalıdır.
Klinikte hastanın tükürdüğü yerleri çok iyi temizlemek gerekir. Kanlı tamponları, tıbbi atık atım noktasına getirmesi gerekir. Bunu yapamıyorsa, atığın üzerine alkol döktükten sonra birkaç kat naylon poşete sarmalı ve ağzını sıkı şekilde bağlamalıdır.
SIRALAMA NASIL OLMALI?
Önlük-maske-gözlük-yüz koruyucu- eldiven çıkarma sırası: Eldiven-gözlük- yüz koruyucu-önlük-maske.
Gerektiğinde lastik örtü ve yüksek emiş gücüne sahip tükürük emicilerin kullanımı ile diş tedavileri sırasında aerosol saçılması ve kontaminasyonu en aza indirilmelidir.
Her işlem sonrasında ve hasta odadan ayrıldıktan sonra çevre temizliği ve dezenfeksiyonu yapılmalıdır.
Hasta muayenesi ve tedavisi öncesinde ve sonrasında ellerin en az 20 saniye süresince talimatlarda belirtilen şekilde yıkanması gereklidir. Eğer ellerde gözle görülen kir ve/veya vücut sıvıları ile herhangi bir kontaminasyon yoksa, alkol bazlı el dezenfektanlarının kullanımı da yeterli olabilir.
Çapraz enfeksiyonların önlenebilmesi için tedavi odasının dışında gerçekleştirilen ve dışarıdan hizmet alınan laboratuvar uygulamaları için hizmet alan ve hizmet veren tarafları koruyacak özel önlemler önerilmelidir.
Hiçbir diş aletine çıplak elle dokunmamalıyız. Unutmamalıyız ki virüs, cansız yüzeylerde 24 saate kadar kalmakta ve bulaşma riski devam etmektedir.
Maske, önlük ve gözlüğü çıkarırken yüze dokunmamaya çok dikkat edilmelidir.
Tedavi için başvuran hastalardan Covid-19 şüphesi (ateş, öksürük, solunum sıkıntısı vb.) olduğu düşünülenlerin, hastaya tıbbi maske takılarak en yakın sağlık kurumuna yönlendirilmesi gereklidir.
Covid-19 tanısı alan hastalar içerisinde acil tedaviye ihtiyaç duyanların işlem öncesi değerlendirmeleri hastayı takip eden hekimi ile birlikte yapılmalı ve alınacak tedbirlere birlikte karar verilmelidir.