Halk arasında diş kamaşması olarak bilinen diş hassasiyeti; ağız ve diş sağlığı için önemli bir konudur.
Birçok insan soğuk ya da sıcak bir şeyler içtiğinde ya da yediğinde dişlerinde bir ağrı hisseder, fakat bu konuyu önemsemez. Dikkate alınmayan diş hassasiyeti, yeme ve içme keyfini kabusa çevirebilir.
Yediğiniz her şey sizi ve ağzınızı etkilemektedir. Doğru yiyecekleri, içecekleri tüketmeniz ve bunları tüketme şekliniz; sizin için de, dişleriniz için de önemlidir. Çok fazla asitli yiyecek ve içecek tüketirseniz, bu durum diş minenizi (dişlerinizi kaplayan dış tabaka) aşındırabilir ve diş minenizin altında bulunan dentin tabakasını açığa çıkarabilir.
HEKİMLE KONUŞUN
Dişlerdeki aşınmalar, bütün yaş gruplarını etkileyebilir ve dentinin aşırı hassaslığı ile ilişkilidir. Dişlerin erozyonuna neden olduklarından asitli yiyecek ve içeceklere son verilmesi gerekir. Ağrıları gidermek için aşındırıcı olmayan hassasiyet azaltıcı bir diş macunu kullanılabilir. Erozyonun ilerlemesini azaltmak için sızdırmayan maddeler veya yapıştırma maddeleri yerleştirilmesi de düşünülebilir. Florür uygulaması, remineralizasyon yerine asit çözülmesi direncini artırmaya yardımcı olacaktır. Mine aşınması tedavi seçenekleri ve size sunulabilecek tedavi türü ile ilgili olarak diş hekiminizle konuşun.
AŞINMA NEDEN OLUR?
Yaşam boyunca dişler, ortamda mikroorganizma olmasa da yapılarındaki sert dokuların çeşitli boyutta kopmasına ve aşınmasına neden olan sayısız fiziksel ve kimyasal etkiye maruz kalırlar. Diş dokularında hayat boyu devam eden ve çürük nedeniyle oluşmayan bu kayıp, gerçekte normal fizyolojik bir prosestir. Ancak meydana gelen doku kaybının oranı; var olan dişlere zarar verecek boyuta ulaştığında ya da varlığı hastada endişe uyandırdığında patolojik olarak düşünülür.
REFLÜ ETKİLER
Aşındırıcı partikülleri fazla diş macunları ile yapılan sık, sert, yanlış diş fırçalama, dişlerin strese bağlı sıkılması ya da gıcırdatılması, asidik yiyecek ve içecekler, yüzme havuzlarındaki klor, reflü, kronik yaygın kusma, alkolizm, peptik ülser, ilaçlara bağlı gelişen ağız kuruluğu, diyabet, tükürüğün tamponlama kapasitesi, pH'ı ve akış hızı; diş yüzeylerinde özellikle de diş etine komşu alanlarda farklı aşınma tiplerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
DOĞRU TEŞHİS ÇOK ÖNEMLİ
Adeta bir yumak şeklinde iç içe geçmiş olan nedenler dolayısıyla, dişlerinde bu tip madde kayıpları bulunan bireylerde, madde kayıplarının gerçek nedenini ortaya koyabilmek oldukça güçtür. Oysaki özellikle bu tip madde kayıplarının tedavilerinde klinik başarının temelinde; asıl meydana geliş nedenini doğru olarak belirlemek ve belirlenen bu neden ya da nedenlere uygun şekilde gerekiyorsa koruyucu, gerekiyorsa da operatif ve restoratif işlemleri yapmak büyük önem taşır.
SUYLA ÇALKALAYIN
Peki, erozyon tipi aşınmalardan korunmak için nelere dikkat edilmeli?
Asitli yiyecek ve içecekleri az miktar ve sıklıkta tüketilmeli, asitli içecekler çok çabuk yutulmalı ve mümkünse pipetle içilmeli, asitli içecekler öğün aralarında tüketilmemeli, ağıza asit alınımından hemen sonra dişlerin fırçalanması yerine ağzın su ile çalkalanması tercih edilmeli, GERD'den ve/ veya Blumiadan şüpheleniliyorsa doktora ya da psikiyatriste danışılmalı, alkolizmi olan hasta rehabilitasyon programına yönlendirilmeli, tükürük akış hızını artıran şekersiz sakızlar çiğnenmeli.
DENTİN HASSASİYETİ NEDİR?
Dentin hassasiyeti, soğuk, şekerli-ekşi yiyecek ve içecekler ile diş fırçalama ve hava uyaranlarına karşı oluşan kısa süreli, keskin ve rahatsız edici bir ağrıdır. Hastalar tarafından 'soğuk hassasiyeti' veya 'diş fırçalama hastalığı' olarak tarif edilir. Dentin hassasiyeti olan kişilerin yaşam kaliteleri hassasiyet semptomlarından olumsuz etkilenir. Bu kişiler en favori yiyecek ve içeceklerinden keyif alamaz, özellikle soğuk içeceklerin ılımasını beklemek zorunda kalırlar.
DİŞLERİNİZİ SIKMAYIN
Dentin hassasiyetinin nedenleri nelerdir?
Dentin hassasiyeti; asitli gıdalar ve içeceklerin neden olduğu asit erozyonu, aşırı ve yanlış diş fırçalama veya yaşlanma sonucu dişlerin boyun bölgesindeki minenin aşınması ve dentinin açığa çıkması gibi nedenlerle meydana gelir. Diş sıkma ve gıcırdatma sonucunda oluşan kuvvetler ile dişin boyun bölgesindeki minenin, fırçalamanın da etkisiyle aşındığı bireylerde sıklıkla rastlanır. Diş eti hastalığı nedeniyle dişi çevreleyen kemik dokusunda yıkılma ve diş eti çekilmesiyle kök yüzeyinin açığa çıkması da dentin hassasiyetinin sebeplerindendir.
DENTİN HASSASİYETİ KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Dentin hassasiyeti daha çok 20-45 yaş aralığındaki kişilerin yüzde 25-46'sı gibi büyük bir kısmında meydana gelse de, toplumda ergenlikten 70'li yaşlara kadar dağılım göstermektedir. Hassasiyet yaşlanma ile birlikte azalırken, diş eti rahatsızlığı olan bireylerde görülme sıklığı yüzde 72'lere kadar çıkmaktadır.
DENTİN HASSASİYETİNİN TEŞHİSİ NASIL YAPILIR?
Dentin hassasiyetinin teşhisi ve tedavisi diş hekimi tarafından yapılır. Dişlerdeki çatlak ve kırıklar ile restorasyonlardaki kırıklar, diş çürükleri, restorasyon sonrasında meydana gelen hassasiyetler, beyazlatma tedavisi sırasındaki hassasiyetler ve dişlerin iltihaplanmalarından kaynaklı ağrılar ile dentin hassasiyeti çoğunlukla birbirine karıştırılır. Ayırıcı tanının doğru yapılması, uygun tedavinin uygulanabilmesi için gereklidir. Dentin hassasiyetinin yaşam kalitesini düşürmesi, estetik kaygılar ve kronik ağrı; hastaların tedavi arayışının en önemli nedenleridir. Dentin hassasiyetinin tedavisi uzun soluklu ve etkene yöneliktir. Etken ortadan kaldırılmadıkça, hassasiyetin ortaya çıkışı tekrarlayacaktır.
AĞRI OLUŞUMU ENGELLENİR
Tedavi genel olarak evde, muayenehanede veya her ikisinde birden uygulanan işlemler ile gerçekleştirilir. Uygulama şekli ne olursa olsun, tedavideki ilk amaç genellikle dişin boyun bölgesinde açığa çıkmış kök yüzeylerindeki dentin kanallarının diş macunu, ağız gargarası, kremler veya diş hekimi muayenehanesinde uygulanan preparatlar (flüoridi ve oksalatlı preparatlar) veya işlemler (lazer uygulamaları, adeziv uygulamaları, restorasyonlar) ile tıkanmasını sağlamak veya uygulanan materyaller (potasyum nitrat) ile dişlerde sinir blokajı sağlayarak ağrı oluşumunu engellemektir. Aşınmanın eşlik ettiği olgularda, hassasiyet tedavisi ile birlikte restoratif tedavinin yapılması, diş sıkma ve gıcırdatma alışkanlıklarında da koruyucu splint uygulaması, hassasiyet tedavisine eşlik etmelidir.
DENTİN HASSASİYETİNE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER
Asitli içeceklerin pipet ile tüketilmesi.
Diş fırçalanmasından hemen önce ve sonra asitli yiyecek ve içeceklerin tüketilmemesi.
Aşındırıcı diş macunu kullanılmaması.
Sert fırça ve yatay fırçalama tekniği kullanılmaması.
Diş sıkma ve gıcırdatmaya karşı koruyucu splint kullanımı.
Diş eti hastalıklarına karşı düzenli ağız bakımı ve hekim kontrolü.