3 gün için yurtdışına gitmiştim. "İnönü-Hitler" tartışması ben oradayken çıktığı için, bir yorum yapamadım.
Elbette, ne İnönü'yü, ne de hiçbir Türk devlet adamını, ne kadar otoriter tavırları olsa bile, Hitler gibi soykırımcı bir katile benzetemeyiz. Bu tespiti yaptıktan sonra, İnönü hakkındaki düşüncelerimi sıralamak isterim.
İsmet İnönü'yü, Demokrat Partililer sevmez. Çünkü darbecilerle işbirliği yaptığına inanırlar. 27 Mayıs darbesine 5 kala, kürsüden, "Sizi ben bile kurtaramam... Şartlar tamamlandığında ihtilâl meşru olur" demek suretiyle, darbecilere yeşil ışık yakmıştır. Milli Birlik Komitesi üyelerinden Orhan Erkanlı, bana, "İnönü bizimle birlikte hareket etmese bile, bize karşı da olmaz diye düşündük" demişti. Gerçekten de, öyle bir sıkı işbirliği yapıldı ki, "CHP+Ordu=İktidar" formülü uzun bir süre geçerli oldu.
1961 seçimlerini, CHP değil, Demokrat Parti'nin devamı olduklarını söyleyen partiler kazandı. Ama darbe lideri Cemal Gürsel başkanlığında, diğer parti liderlerine dayatılan "Çankaya Protokolü"yle İnönü başbakan oldu. İnönü, idamlarda da manevi sorumluluk taşımaktadır. Yassıada Mahkemesi'nden, böyle bir karar çıkacağı çok önceden bilinmesine rağmen, hiçbir çaba sarf etmemiş, sadece son dakikada, Berin Menderes'in ricası üzerine, Gürsel'e gidip, "Menderes asılmasın" diye tavassutta bulunmuştur. Son dakikadaki bir müdahalenin, bu cinayeti durduramayacağının farkında değil miydi yılların İnönü'sü?
Ayrıca, Demokrat Parti'nin iktidar olduğu ilk aylardan itibaren, son derece acımasız ve sert bir muhalefet yürütmüş, devlet adamından ziyade, kaybetmeyi içine sindiremeyen hırçın bir politikacı gibi davranmıştır.
Evet İnönü Hitler'e benzemez ama, lütfen onu, bize, olduğundan daha farklı, "demokrat ve hoşgörülü" biri gibi takdim etmeye kalkışmayın.