Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine Yönelik Mali Eylem Görev Gücü'nün (FATF) Türkiye'yi gri listeden çıkarması nereden bakarsanız bakın müthiş bir gelişme. Neden müthiş dediğimi birazdan IMF'nin konuyla ilgili yapay zekayı da kullanarak yaptığı araştırmanın sonuçlarıyla birlikte anlatacağım. Önce Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in de dediği gibi 'girmesi kolay, çıkması zor' olan listeden biraz bahsedeyim. Türkiye'nin de üye olduğu FATF'nin piyasada kullanıldığı şekliyle ifade etmek gerekirse iki listesi var; biri kara liste, diğeri de gri liste. Listede yer alan ülkelere yönelik herhangi bir cezai durum söz konusu değil. Ancak bu listelerden birinde olup olmamanız uluslararası bir prestij meselesi. Çünkü bu listeler, terörün, kitle imha silahlarının ve insan kaçakçılığının finansmanı gibi (tüm dünyanın birlikte mücadele etmesi gereken) alanlarda performansınızı ölçüyor. Dünyanın gözü önünde tırlarla taşınan silahları aklımıza getirdiğimizde listenin adilliği tartışmaya açılabilir ancak bu başka bir yazının konusu.
Türkiye son olarak 2021 yılında girdiği gri listeye daha önce de girmiş ve sonrasında çıkmıştı. Ancak dijital çağda kara parayla mücadele ne kadar zorlaştıysa değerlendirmelerin 40 başlık altında yapıldığı gri listeden çıkmak da o kadar zorlaştı. Dolayısıyla Mehmet Şimşek'in X'teki 'başardık' paylaşımı ne kadar emek verdiğimizin ifadesi. Bu paylaşımın aldığı bazı tepkiler de yatırım ortamının üzerindeki bir gri bulutu daha dağıttığımız bu gelişmeyi küçümsemeye çalışanların tahammülsüzlüklerini ortaya koyuyor.
ahammülsüzlüğün nedenini anlamaya çalışırken IMF'nin 2022 yılında yayınladığı 'The Impact of Gray- Listing on Capital Flows- Gri Listenin Sermaye Akışı Üzerindeki Etkisi' başlıklı araştırması karşıma çıktı. Mizuho Kida ve Simon Paetzold imzalı makale alanındaki en güncel ve neredeyse tek çalışma diyebiliriz. Zaman içinde gri listeye girip-çıkmış 89 ülkenin, sadece doğrudan yatırımlar değil, sıcak para olarak tabir edilen fon hareketleri ve sermaye piyasalarına yönelik giriş çıkışların da incelendiği araştırmadan çarpıcı birkaç bulgu şöyle:
Sermaye akışlarında iki dönem söz konusu. Birisi daha liste açıklanmadan ülkeden yapılan sermaye çıkışı. Diğeri ise liste açıklandıktan sonraki dönem.
Yapay zekanın da yardımıyla sermaye hareketlerini etkileyen diğer faktörlerin hesaplanmaya çalışıldığı araştırmada rakamlar, ülke gri listede olduğunda sermaye girişlerinin milli gelirin ortalama yüzde 7.6'sı kadar azaldığını gösteriyor.
Ölçümlemeler aynı zamanda doğrudan yabancı yatırım girişlerinin milli gelire oranla yüzde 3, portföy girişlerinin yüzde 2.9 ve diğer yatırım girişlerinin yüzde 3.6 kadar azaldığını gösteriyor.
Sermaye girişlerini bu kadar etkileyen gri listeden çıkışımızın olası sonuçlarını konunun bir numaralı muhataplarından Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi Başkanı Burak Dağlıoğlu ile konuştum. Dağlıoğlu beni oldukça dinamik bir ses tonuyla karşıladı. Az sonra anladım ki Dağlıoğlu'nu yeni bir yatırımın detay görüşmelerini tam da bitirdiği sırada aramışım. Her zamanki gibi ser verip sır vermedi ama şunu söyledi: "Bu aralar müthiş bir yoğunluğumuz var her hafta bir heyet ile yeni bir proje için görüşüyoruz. Özellikle Çin'den muazzam bir ilgi var, yakında güzel haberlerimiz olabilir." Gri listenin Dağlıoğlu'nun bahsettiği görüşmelere bu kadar çabuk etkisi olmayacağını tahmin ediyorum ama yine de sordum: Gri listeden çıktığımızı mı duymuşlar?
"Ülkemiz için son derece kıymetli bir gelişme" diyerek söze başladı Dağlıoğlu ve devam etti: "Duygusal, mantıksal ve matematiksel olarak gri listeden çıkmamız çok doğru ve önemli bir karar. Bizim kaliteli yatırım dediğimiz sürdürülebilir, yüksek katma değerli ve istihdama katkı sağlayan yatırımları çekme çabalarımıza büyük katkı sağlayacak."
Son söz gerçekten güneşli günler bizi bekliyor!