Biraz iş, biraz da tatil sebebiyle bir haftadır Londra'dayım. 90'ların sonu, 2000'lerin başında öğrenci olarak yaşadığım Londra'ya, pandemiye kadar yılda birkaç kez gelirdim. Çoğunluğu iş sebebiyle olan bu ziyaretlerimde, 'şehirde neredeyse her şeyin aynı kalmasına' her seferinde şaşırırdım. Ancak bu kez, şaşkınlığım çok daha fazla...
Neden mi, gelin anlatayım...
İlk izlenimim Heathrow Havalimanı'na indiğimde metroda başladı. Şehre gitmek üzere metro işaretlerini takip ederek ilerlerken, yakasında ulaştırma gönüllüsü yazan gençlerle karşılaştım. Metro çalışanlarının bir günlük uyarı grevinde olduklarını öğrendim. Benim için kötü bir sürpriz olsa da İngilizler için grevler artık günlük bir rutin haline gelmiş!
Geçen hafta postacılar grevdeymiş... Önümüzdeki hafta hemşireler, sonra öğretmenler ve yargıçlarla, devletin atadığı avukatların birer günlük uyarı grevleri planladıklarını öğrendim. Ülkenin ulusal sağlık sisteminde (NHS) yaşanan yoğunluğu düşündüğümde bir günlük de olsa hemşirelerin greve gitmesinin günlük hayatı nasıl etkileyeceğini düşünmek bile istemiyorum.
Londra'daki ikinci günüm 2022 üçüncü çeyrek büyüme rakamlarının açıklandığı güne denk geldi. Üçüncü çeyrekteki binde 2'lik küçülmeyle, ülke ekonomisinin artık resmen resesyonda olduğu kabul edildi. Ekonomistler televizyonlarda bol bol tasarruf öneri yapıyor. Örneğin Martin Lewis isimli bir gazeteci 'para biriktirme uzmanı' olarak ülkede büyük bir ün kazanmış durumda. O kadar ki The Martin Lewis Money Show adlı programı televizyonların en çok izlendiği saat olan prime time'da canlı yayınlanıyor.
NOELDE HEDİYE YOK!
Yaklaşan noel sezonu için de bu yıl hediye almama teması seçilmiş durumda. 1980'lerden bu yana ilk kez çift haneye (Yüzde 11.1) çıkan enflasyonun tedirgin ettiği tüketicilerin kendini daha iyi hissetmesi için bu yıl 'gereksiz ise hediye almayın' teması öne çıkıyor. Ekonomistler yaklaşan noel tatili için her kuruşun yani her peny'nin hesabını yapma tavsiyesinde bulunurken, tüketimin durdurulmasının işleri daha da kötüleştireceğini hatırlatan KOBİ'lerinse bu önerilere itirazı var.
YA ISIN YA YEMEK YE...
Ülkenin gündeminin ne kadar dramatik bir şekilde değişmiş olduğunu gösteren asıl tartışma ise başka: Ya ısın ya yemek ye anlamına gelen Heat or eat. Artan enerji fiyatlarını karşılamakta zorlanan İngilizlerin bir de enflasyonla birlikte artan gıda fiyatlarıyla geçinmekte zorlandığına işaret eden bu tartışma genel olarak halkın yemek yemek ya da ısınmak arasında bir seçim yapmak zorunda kaldığına vurgu yapıyor. Hiç kimsenin böyle bir seçim yapmak zorunda kalmaması gerektiğine işaret edilen tartışma şimdilik, "Küresel ısınmayla geç gelen kışa şükrediyoruz" ironisiyle hafifletilmeye çalışılıyor.
HIRSIZLIKLAR ARTMIŞ...
Hırsızlık suçları artmış durumda... Televizyon haberlerinin önemli bir kısmını oluşturan bu konuda mahalle sakinleri kendi aralarında hırsızlığa karşı önlem toplantıları organize etmeye başlamışlar.
İNGİLİZLER 'POND SHOP'TAN ALIŞVERİŞE BAŞLADI
Çarpıcı bir gözlem de caddeler ve alışveriş merkezlerinden... AVM'lerde in cin top oynuyor. Birçok dükkân kepenk indirmiş... Marketlerde son kullanma tarihi yaklaşan ürünlerde yapılan indirimler yoğun ilgi görüyor. Tüketicilerin uğrak yeri bizde daha çok '1 milyoncu' olarak anılan 'pound shop'lar...
DAHA FAZLA VERGİ ARTIŞI BEKLENİYOR
Siz bu satırları okurken İngiltere Maliye Bakanı Jeremy Hunt yeni bir ekonomik paket açıklayacak. Hunt, paketin İngiltere'nin uzun vadede bütçe sıkıntılarını aşmaya yönelik olacağını, düşük gelirliler hariç vergi artışına hazır olunması gerektiğini belirtmişti. KOBİ'ler başta olmak üzere düşük ve orta gelirlilerin daha fazla vergi artışına büyük bir tepkisi var.
GÜNÜ TEK ÇORBA İLE GEÇİRMEK
Gittiğim restoranda İngiltere'de yaşayan, berberlik yapan bir Türk vatandaşıyla sohbetteyim.. İngilizlerin para harcamayı bıraktığını belirtip, "Böyle giderse kişisel iflasımı açıklayacağım. Zaten pandemide devlete borçlandım. Şimdi de iş yok, güç yok. Her gün buraya kahvaltı ve öğlen yemeği niyetine çorba içmeye geliyorum. Tek sağlam öğünüm evdeki akşam yemeği" diyor.
SON DAKİKADA EV İÇİN KREDİ ALAMADI
Peki ya İngilizler? Yol tarifi sormak için bir kadın polis memuruna yanaştım... Türkiye'den geldiğimi söyleyince "Sizin oralarda da hayat bu kadar zor mu" diyor. Tam bir yıldır ev almaya çalışıyormuş... Sonunda bütçesine göre bir ev bulmuş, işlemleri tamamlamış, banka son dakikada aylık ödemesini 1000'den 2 bin pounda çıkarmış. O da iptal etmek zorunda kalmış...