Dünya ekonomisinin pandemi sonrası ilk sınavını verdiği 2022'nin sonuna yaklaşırken, şirketleri bütçe telaşı sardı. Ekipler şu sıralar bir yandan 2022 gerçekleşmelerini raporluyor, bir yandan da yeni yılın bütçelerini çalışıyor. INBUSINESS Dergisi, işte bu hazırlıklara ışık tutacak bir araştırma gerçekleştirdi. INBUSINESS'ın kapaktan yayınladığı araştırmaya başlarken, 2023 bütçesini hazırlayan ekiplerin işlerinin, son iki yıla kıyasla daha kolay olduğunu düşünmüştüm açıkçası. Ne de olsa 2021 ve 2022 bütçeleri pandemi karamsarlığının ve belirsizliğin zirvede olduğu bir ortamda hazırlanmıştı. Araştırma sürecinde 2023 ve sonrasına ilişkin belirsizliklere ve dünya ekonomisini etkileyecek faktörlere yakından baktık. Ardından Türkiye'nin 30'a yakın şirketinin üst yönetimiyle görüşmeler yaptık.
Ortaya çıkan sonuç şu: Her yıl olduğu gibi bu yıl da bütçe yapmak hiç kolay olmayacak.
Bu yılı zorlaştıran faktörlerin en başında hiç şüphesiz küresel resesyon beklentisi geliyor. Resesyonun ne kadar süreceği şirketler için önemli bir soru.
Bir diğer faktör ise enflasyon. Bunun da ne kadar kalıcı olacağı, merkez bankalarının tedbirlerde ne kadar agresifleşeceği ile yakından ilgili. Dolayısıyla geleceği görmek için güçlü bir analiz yeteneğine ihtiyaç var.
Merkez bankalarından söz etmişken elbette ezberleri bozan parite hareketlerini unutmamak gerek. Daha savaş konusuna gelmedik bile.
Çin ise başlı başına ayrı bir faktör olarak dururken, ABD ve AB ekonomilerinin ne kadar zayıflayacağına ilişkin öngörülerde isabetli olmak son derece kritik.
Enerji krizi, gıdaya erişim tedirginliği, hammadde fiyatlarındaki oynaklık, tedarik rotalarının değişimi, dijitalleşmeyi yakalama baskısı ve iklim krizinin sonuçları...
İş liderlerinin uykusunu kaçıran bütün bu belirsizliklere bir de sektörlere özgü meydan okumaları ve şirketin kendi pozisyonunu eklersek işler daha da karışıyor.
Kısacası bu yıl, bütçeleri yapan ve onaylayan tüm karar vericiler açısından 5-10 hatta 15-20 hamle ilerisini planlayan satranç ustalarının maharetini gerektiren bir süreç söz konusu. Dünyanın manzarasını da göz önünde bulundurarak tek bir tüyo vermem gerekirse EY Yönetici Ortağı Ateş Konca'nın yaptığı uyarıya dikkat çekebilirim: "Böyle bir dönemde bütçe hazırlarken domino taşı dizer gibi araya emniyet boşlukları bırakmak gerekiyor."
Belirsizliklerin çok fazla olduğu böylesi dönemler için ziyaret edilebilir (yani revize edilebilir) bütçe yapılması öneriliyor. Türk yöneticilerin bütçede revizyon konusunda uluslararası şirket yöneticilerine göre daha yetenekli olduğu aşikar. Dolayısıyla önümüzdeki yılın zorlu şartlarına hızlı uyum gösteren Türkiye'nin 2023'te de beklentilerin üzerinde büyüyeceği öngörülüyor. Bu iyimserliği ben de paylaşıyorum. Şirketlerimizin Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılının başlayacağı 2023 yılı kutlamalarına rekor ciro ve kârlarla katılmalarını diliyorum.
BÜTÇE İÇİN KRİTİK 10 FAKTÖR
INBUSINESS araştırmasına göre 2023 bütçe hazırlıklarında etkili olabilecek 10 faktör ise şöyle:
Kâr rakamları doğru analiz edilmeli.
Tahsilat süreçlerine dikkat edilmeli.
Uzun vadeli borçlanma alternatifleri değerlendirilmeli.
Doğru stok yönetimi yapılmalı.
Maliyetleri doğru öngörmeli/ölçmeli.
Dayanıklılık testleri ihmal edilmemeli.
Sermaye güçlendirilmeli.
Vergi kalemleri sıkı takip edilmeli.
Revizeye açık tekrar ziyaret edilebilir bütçe hazırlanmalı.
Sürdürülebilir iş modeli ile uyumlu olmalı.