Bal... Mucizevi gıdaların başında gelir. Tabii gerçekse.
Kar yağışlarıyla birlikte kış şartları zorlaştıkça ister istemez daha çok tüketmeye yöneldiğimiz bal ile ilgili sımsıcak bir haber aldım. Tüketiciler için iyi, sahteciler için çok kötü bir haber bu.
Türkiye'nin önde gelen bal üreticilerinden Balparmak, sahteciliği ortaya koyan yeni bir yöntem daha geliştirdi. Balda yapılan 'esmer pirinç şurubu' hilesini ortaya çıkaran marker'ı buldu. Üstelik Balparmak'ın bu buluşu dünya bal üreticileri arasında da büyük ilgi uyandırdı. İşin detaylarını Balparmak Genel Müdürü Onur Özyurt ile konuştum. Özyurt söze, "Bulduğumuz marker Balparmak'ın dünya bal üreticilerine ve bal severlere hediyesi" diyerek başladı. Sonrasında geçen yıl iklim değişikliğine bağlı olarak artan orman yangınları ve kuraklığın bal rekoltesini nasıl düşürdüğünü uzun uzun anlattı.
Marmaris ve çevresindeki yangınlar nedeniyle bu yıl çam balı rekoltesinin yüzde 85-90 oranında düştüğünü söyleyen Özyurt, "Kuraklık nedeniyle çiçek balında da yüzde 30-35 rekolte düşüklüğü söz konusu.
Dolayısıyla bu yıl çam ve çiçek balında toplamda 18-20 bin ton azalma oldu" dedi.
Bal üretimindeki düşüşü anlattıktan sonra sözü sahteciliğe getirdi: "Bal üretimindeki düşüş fiyatların yükselmesine neden olur. Bu da maalesef sahtecilerin iştahını daha da kabartır." Özyurt'un bundan sonra anlattıkları ise mucizevi gıda bal ile ilgili tüketiciyi bekleyen tehditleri net bir şekilde ortaya koyuyor:
Biz her yıl değişik dönemlerde piyasadan ürün toplar analizler yaparız.
Geçtiğimiz günlerde piyasadan 108 paketli ürün aldık. Bunların sadece 8'i bizim testlerimizden geçti.
Balparmak olarak üç aşamalı bir yöntemle arıcılardan gelen numuneleri değerlendiriyoruz. Sahte ürünleri tespit edip, almıyoruz. Son 10 yılda ret ortalamamız yüzde 52 idi.
Ancak geçtiğimiz ekim-kasım aylarında ret oranımız yüzde 80'lere çıktı. Çünkü bal rekoltesi düşük, fiyatlar yükseldi ve sahtecilik de arttı.
Son yıllarda sahteciler birçok farklı yöntemler buldu. Bala farklı şeker şurupları eklenerek tağşiş yapılıyor. Pancar şurubu, glikoz şurubu, beyaz pirinç şurubu en yaygın olanlarıydı. Bütün bunların laboratuvardaki analiz ile tespiti için gerekli marker'lar var. Bu sahtecilik yöntemleri tespit ediliyor.
Şu aralar hem ucuz hem de bala çok daha fazla benzediği için ve tabii ki tespit edilemediği için esmer pirinç şurubu çok kullanılmaya başladı.
Son dönemde giderek yaygınlaşan ve marker'ı olmadığı için tespit edilemeyen esmer pirinç şurubunun marker'ını biz Balparmak AR-GE Merkezi olarak bulduk. Patentini aldık ve bu yöntemi tüm dünya ile paylaştık.
Uluslararası bilimsel bir yayın olan LWT Food Science&Technology dergisinde detaylarını anlatarak bu yöntemi dünyaya hediye ettik.