Bundan 15-16 yıl önceydi... O zamanlar dünyanın en zengin adamı Bill Gates, Türkiye'ye gelmişti. Gates'in basın toplantısını izleyen gazeteciler arasındaydım. Nedense dünyanın en zengin adamı ile aynı odada olma fikri beni heyecanlandırmıştı. Daha gitmeden Gates'e ne sorabilirim diye düşünmeye başladım. Sonunda Gates'e 'dünyanın en zengin adamı olarak gerçekleştiremediğiniz bir hayaliniz var mı?' diye sormuştum. Gates de "Hayallerimi gerçekleştirme konusunda biraz şanslı bir adamım" diyerek söze başlamış ve devamında, "Kurduğum vakıf aracılığıyla çevre konusunda bir sorununun çözümüne katkıda bulunduğumda ya da bir insana daha yardım edebildiğimde bir hayalim gerçekleşmiş oluyor" demişti. O zaman bu cevabı çok beğenmemiş, hatta çok klişe bulmuştum. Sonrasında Bill Gates, herkes gibi benim de yakından takip ettiğim biri oldu. Söylemeye çalıştığım Gates'in son dönemde pandemiyle mücadele ve sürdürülebilirlik konusundaki çıkışları yeni değil. Gates bu konulara uzun zamandır odaklanmış biri ve daha yeni sürdürülebilirlik ile ilgili bir kitap da yazdı; How To Avoid A Climate Disaster (İklim Felaketinden Nasıl Korunuruz).
Geçenlerde Wired dergisinde Gates ile kitabı ve iklim değişikliği üzerine yapılmış bir röportajını okuyunca, aklıma bana hayalleriyle ilgili verdiği bu cevap geldi. Demek ki cevabında samimiymiş dedim. Gates, sıfır karbon hedefine ilişkin bir hesap yapıyor. 2050'de 'sıfır karbon'un mümkün olduğuna kesinlikle inanıyor.
Gates'in hesabı özetle şöyle:
Atmosferdeki karbondioksit yoğunluğu 414 ppm (milyonda bir birim) değerine ulaştı. Bundan 120-130 yıl önce yani sanayi devriminin ilk başlarında 300 ppm bile olmayan bu rakam, 450 ppm olduğunda dünya 2 derece daha ısınacak. İşte o zaman bugün çok azını gördüğümüz iklim krizinin bütün sonuçlarıyla yüz yüze geleceğiz.
Atmosfere yılda 51 milyar ton sera gazı salınıyor. Hedef, bunu sıfırlamak. Karbondioksiti filtreleyerek atmosferi temizleyen İsviçre merkezli bir girişim var; Climeworks. Bir ton karbondioksiti 600 dolara siliyor. Eğer bu rakamı Ar-Ge ile 100 $'a indirirsek, yıllık 51 milyar ton karbondioksiti 5 trilyon $'a silebiliriz.
Her hayalin bilgisayar teknolojileriyle gerçekleştiğini gördüğüm dijital devrimin içinde yaşadım. Dolayısıyla sıfır karbon hesabında da bir kanıtım yok ama yine de iyimserim.
Gates'in kitabına özellikle gençlerden, 'önce özel uçağa binmeyi bırak' tepkisi geldi. Daha önceki bir açıklamasında kendisinin ve ailesinin karbon ayak izini silmek için yılda 5 milyon dolar harcadığını söylemişti. Dolayısıyla bu konuda yeni bir açıklama yapmadı ama Gates'in son dönemde söyledikleri arasında en çok hoşuma gideni şu: İklim krizinin aşısı yok!
GELECEĞİN GATES'İ SÜPER UCUZ HİDROJENDEN ÇIKAR
Gates'e göre önümüzdeki 10 yılda yıkıcı inovasyon, iklim krizi ile mücadele alanından çıkacak. Süper ucuz yeşil hidrojen elde edilmesi, depolanması, aktarılması konusunda yapılan her şeyin çok başarı getireceğini söylüyor. Genç mucitlere de "Eğer süper ucuz temiz hidrojen elde ederseniz, o zaman temiz çelik, temiz çimento ve havacılık için temiz enerji sorununu da çözmüş olursunuz" diyor. Kısacası süper ucuz hidrojeni üretenin bir sonraki Bill Gates olabileceğine işaret ediyor.