Tarafların uyuşmazlıklarını mahkemeye gitmeden çözebildikleri İstanbul Tahkim Merkezi'ni (ISTAC) kuruluşundan (2015) bu yana takip ederim. Londra, New York gibi geçmişi 100 yıla dayanan tahkim merkezlerine bakıldığında evet; Türkiye bu konuda henüz yolun başında. Ancak ISTAC, yeni kurulmuş olmanın avantajlarını çok iyi kullanan bir kurum. Özellikle pandemide davalar dahil tüm faaliyetlerini çok hızlı bir şekilde dijital platformlara taşıyan ISTAC, şimdi de yapay zekayı işin içine katmaya başladı. Hatta online dava görülmesi konusunda yasalara uygun altyapıyı da hemen kurdu. ISTAC Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Ziya Akıncı, Mart 2020'den bu yana sadece bir davanın (hakem ve savcıların kendi özel durumları nedeniyle) ertelendiğini, bunun dışında takvime alınmış tüm davaların işlemlerinin online olarak yürütüldüğünü söylüyor. Bu konuda dünyaya örnek olan ISTAC'ın bölgesinde de gücünü giderek arttırdığını aktaran Akıncı, ISTAC'ın kuruluş yıllarındaki yoğun tanıtım faaliyetlerinde önemli bir aşama kat ettiğini ve artık yabancı katılımcıların da yer aldığı eğitim faaliyetlerine bile başladığını belirtiyor. "Pandemiye rağmen geçen yıldan bu yana hiçbir dosya ve davamız durmadı" diyen Akıncı, sözlerini şöyle sürdürdü: "Her şeyin alt üst olduğu bu dönemde davalarımızı aksatmayarak iş dünyasına bir nebze olsun nefes aldırmak mümkün oldu. Bunda yeni olmamızın da payı var. Mesela şu anda bütün sistemimizi otomasyona geçiriyoruz. Yapay Zekayı çok yoğun kullanıyoruz. Tahkim şartların yazılmasından kararların özetlenmesine kadar her şeyde yeni teknolojiyi kullandık. Davaların çözümünde veri kullanımının önemini gördük. Eski olmanın yüzyıllardır ticaret alanında, tahkim yapmasının avantajı kuşkusuz çok farklı. Ama biz de yeni olduğumuz için en bu beklenmedik duruma çok kolay adapte olduk. Önümüzdeki dönemde yapay zekayı davalarımızın çözümünde daha çok kullandığımız göreceksiniz."
DAVALARIN YARIYA YAKINI MİLLETLERARASI
Kamu, özel sektör ve uluslararası anlaşmalarda uyuşmazlık durumunda hangi tahkime gidileceği bir madde olarak sözleşmeye mutlaka yazılıyor. Bu konuda dünyada tahkim merkezleri arasında çok sıkı bir rekabet söz konusu. İstanbul'un yeni olmasına rağmen bölgesinde giderek daha çok tercih edilmeye başladı. Taraflardan biri Türkiye'de ise o zaman İstanbul'un tercih edilmesi konusunda ISTAC'ın da yoğun tanıtım faaliyetleri var. Ziya Akıncı'ya ISTAC'ın kaç sözleşmede tahkim yeri olarak belirlendiğini sordum. Bunu bilmediğini, anlaşmaların gizli olduğunu söylüyor. Ancak şu ana kadar gördükleri davaların yarıya yakının Türkiye'de iş yapan yabancı kuruluşların sözleşmelerinden oluştuğunu bunun da ISTAC'a olan güven açısından önemli bir gösterge olduğunu söylüyor.