Çoğumuz internet teknolojisiyle tanıştıktan sonra bu teknolojiyi devletin etkin kullanmamasından şikâyet etmişizdir. Başında elektronik kelimesinden alıntı "e" harfi olan resmi hizmetlerin sayısı 2000 yılından itibaren hızla artarak bugün e-Devlet çatısı altında toplanmaya başladı. Henüz tam anlamıyla resmi kurumlar elektronik dönüşüm sürecini tamamlayamadı ancak iki yıl içinde önemli adımlar atıldı.
Kanuni'nin söylediği "halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi" sözünü "internette muteber bir site yok e-Devlet gibi" şeklinde duyacağımız günler yaklaşıyor.
İsmini değil T.C.'ni söyle
E-Türkiye projesi tüm resmi işlemleri bir araya getirerek internet ortamına taşımayı hedefliyor. Bu amaçla 11 hanelik Türkiye Cumhuriyeti (T.C.) kimlik numarasının kullanımı tüm resmi işlemlerde zorunlu hale getirildi. Ben T.C. kimlik numaramı ezbere biliyorum, hatta ailemin bazı fertlerine ait T.C. kimlik numaralarını hafızamda olmasa da kolayca erişilebilir şekilde saklıyorum. Bugün isim ve soyadımızı değiştirme şansımız var. Evlilik, boşanma veya mahkeme kararı ile ad ve soyadları değişen birçok insan var. T.C. kimlik numarasını değiştirmek ise mümkün değil. Doğum ile verilen bu numara hayatımızdaki değişmezler arasında yerini alıyor. Resmi kurumlarda artık ad ve soyadımız yerine T.C. kimlik numaramız isteniyor.
Şifreler PTT şubelerinde
E-devlet'in nimetlerinden yararlanmak için PTT den kimliğinizi ibraz ederek 1 TL karşılığında şifrenizi alabilirsiniz. İlk e-Devlet şifresi alma girişimimde tatsız bir sürprizle karşılaştım, şifre almak için gittiğim Gayrettepe PTT şubesi sıramatik cihazında "e-Devlet kapısı şifre sistemi çalışmamaktadır sıra alıp beklemeyiniz!" uyarı yazısı ile karşılaştım. Israrla ertesi gün gittiğimde ise sorunsuz bir şekilde sıra numaramı alıp kimliğimi ibraz ederek 1 TL karşılığında e-Devlet şifreme kavuştum. Bu şifreyi iyi muhafaza etmeliyiz çünkü tekrar şifre taleplerinde 10 TL ödemiz gerekiyor.
Portal değil kapı
TC kimlik numaram ve PTT'den aldığım şifre ile www.turkiye.gov.tr adresinden girdiğim e-Devlet kapısının ardında birçok resmi kurum hizmet sunuyor.
E-Devlet web sitesinde Latince'de giriş kapısı anlamına gelen ve birçok web sitesi tarafından kullanılan portal kelimesi yerine Türkçe kapı kelimesi kullanılmış.
Mobil ya da elektronik imza şart
E-devlet kapısından girişte mobil imza, elektronik imza gibi güvenliği artırıcı alternatifler sunulmuş. Hakkınızda açılmış davalardan, velisi olduğunuz öğrenciye, adınıza kayıtlı tapulardan, trafik ceza puanınıza kadar birçok konuda bilgiye ulaşmanıza imkân sunulmuş. Hakkınızda açılan davaları görebiliyorsunuz ancak dava detayları sunulmamış. Gelirler.gov.tr ile entegrasyon henüz yapılmadığı için vergi borcunuz olup olmadığını öğrenemiyorsunuz. Adınıza kayıtlı tapuları görebiliyorsunuz. Adres kaydı değişikliği ya da trafik tescil işlemlerini e-Devlet kapısından mobil imza ya da elektronik imza kullanarak yapmak mümkün.
Güvenlik isteğe bağlı
70 milyon kişiye hizmet verecek şekilde altyapısı hazırlanan e-Devlet kapısında karşılaşılabilecek en önemli sorun güvenlik. Bankaların internet sitelerine giriş için tek kullanımlık şifrenin Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından zorunlu kılınması ile bankaların internet şubelerinin güvenlik seviyesi en üst düzeye çıkartılmıştı. E-devlet kapısında ise tek kullanımlık şifre uygulaması henüz yok. Kendi güvenliğinizi kendiniz artırmak isterseniz mobil imza ya da elektronik imza kullanabilirsiniz, tabi bunların kullanımı ücretli. Şu anda mobil imza için gsm operatörünüze aylık yaklaşık 5 TL ödemeniz gerekiyor. Elektronik imza için ise yıllık 110-319 TL arasında bir ücret ödemeniz gerekiyor. Mobil imza ya da elektronik imza kullanmıyorsanız E-devlet kapısından giriş yaptığınız bilgisayarların güvenilir olduğundan emin olunuz. Şifrenizi ele geçiren birisi sizin hakkınızda resmi bilgilere ulaşabilir.
Elektronik kimlik kartı
E-Devlet kapısından gimek için diğer bir yöntem ise şu anda sadece pilot uygulama kapsamında Bolu ilinde uygulanan elektronik kimlik kartı kullanmak. Elektronik kimlik kartı yakın gelecekte nüfus cüzdanının yerini alacak. TÜBİTAK tarafından hazırlanan kopyalanamaz elektronik kimlik kartları kullanılmaya başlandığında devlette gerçek elektronik dönüşüm başlamış olacak. E-devlet kapısında elektronik kimlik kartı ile giriş altyapısı hazırlanmış durumda.
Islak imza yerine elektronik imza
E-devlet kapısı üzerinden hizmet sunan resmi kurumlara başvuru yapmak için kanunen ıslak imza yerine geçen elektronik imza kullanmanız gerekiyor. Düşük seviyeli güvenlik gerektiren işlemlerde ise elektronik imza yerine mobil imza kullanmak mümkün.
E-devlet kapısını etkin kullanmak amacında iseniz e-imza almanız gerekecektir. E-devlet kapısının en kısa zamanda tüm vatandaşlara en üst düzeyde ve ücretsiz bir güvenliği standart olarak sunmasını umut ediyorum.
Kullanıcı ergonomisi
E-devlet kapısı arada tutukluk yapıyor, "Sistemde yaşanan bir teknik aksaklık nedeni ile işleminiz tamamlanamadı. Lütfen daha sonra tekrar deneyiniz." şeklinde hata mesajlarına hazırlıklı olun.
Yazılım geliştirmiş birisi olarak bu hata mesajlarına fazla takılmadım açıkçası. 2 yıl önce hizmete sunulan e-Devlet gibi kapsamlı bir yazılım projesinin stabil olması için biraz daha zamana ihtiyaç var. Bana özel sekmesi altında sıkça kullandığınız e-Devlet hizmetlerini seçerek kendinize özel sayfa oluşturabilirsiniz. Hatta sürükle bırak yaparak hizmet kutularını istediğiniz şekilde sıralayabilirsiniz. Başvuru işlemleri sırasında ise ekranın sağındaki kutucukta işlemin kaç aşamalı olduğunu ve yaklaşık kaç dakika süreceğine dair bilgi sunuluyor.
E-devlet kapısında gerçekleştirdiğiniz her işlem sonrası memnuniyetinizi ölçmek amaçlı isteğe bağlı bir anket sunulmuş, ancak onlarca sorudan oluşan anketi cevaplamak biraz vaktinizi alabilir. Bu anket sonuçlarının kullanıcı ergonomisini artırmakta kullanılacağı aşikâr ancak bu kadar uzun anketleri kaç vatandaş sabır gösterip tamamlar orası biraz şüpheli.
Mobil devlet kayıplarda
E-devlet'in mobil bacağı olarak planlanan Mobil Devlet'in adı var ama kendisi henüz ortalıkta yok. Ulusal Mobil Devlet konferansları düzenleniyor ama mobil erişim kanalları henüz aktif değil. Java tabanlı mobil devlet uygulamasını kullanabilmek için cep telefonumdan edevlet yazıp 1600'a kısa mesaj gönderdim ama mobil devlet cebime gelmedi. E-devlet kapısında mobil uygulama olup olmadığını araştırdım bu konuda da bilgiye ulaşmak mümkün olmadı. E-devlet'in iPhone, Android, Java, Ovi, Blackberry gibi tüm mobil platformlarda çalışan uygulamaları hizmete sunmakta daha fazla gecikmemesi gerekiyor.
E-devlet kapısında son durum
Aralık 2010 itibariyle e-Devlet uygulaması için şifre alan vatandaş sayısı 1 milyon 200 bin kişi olarak açıklandı.
Türkiye'de e-Devlet uygulamalarının yaygınlaştırılması ve vatandaşlar tarafından kullanımının özendirilmesi için Türk Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) çeşitli çalışmalar yapıyor ve ödül etkinlikleri düzenliyor. TÜSİAD tarafından düzenlenen eTR ödülleri hakkında detaylı bilgiye http://www.etrodulleri.org/ adresinden ulaşmak mümkün.
27 resmi kurum 22 alanda e-Devlet projesi yürütüyor.
E-devlet üzeriden sunulan hizmet sayısı 223.
Türkiye Birleşmiş Milletlerin 'e-Devlet hazırlık indeksi' sıralamasında 2010 yılında 192 ülke arasında 69. sırada yer almaktadır.
E-devlet'in bürokrasiyi ve rüşveti tarihe gömeceği, e-seçimlerle demokrasinin güzelliklerini yaşayabileceğimiz günler için belki biraz daha zamana ihtiyaç var ama bu yolda atılmış adımları görmek sevindirici.
Eğer halen e-Devlet kapısından içeri girmediyseniz en yakın PTT şubesine giderek 1 TL karşılığında e-Devlet şifrenizi alabilir ve bürokrasiden bir nebze olsun kurtulabilirsiniz.
