Her Ramazan'da 'kimler oruç tutabilir, kimler oruç tutamaz' sorusu özellikle bazı sağlık problemleri yaşayanların aklını karıştıran bir durum. Oruç tutmak genel olarak bir sağlık problemi oluşturmaz hatta sağlığa olumlu etkileri olduğu yönünde kanıtlar mevcut. Oruç tutmak sağlığı desteklese de bu durum herkes için geçerli olmayabilir. Özellikle yaşlı yetişkinlerin oruç tutmadan önce mutlaka doktorlarına danışmaları gerekir.
AŞIRI KİLO KAYBINA KARŞI DİKKATLİ OLUNMALI
Oruç tutmak, daha düşük glikoz seviyelerine yol açar. Buna karşılık, vücut, yağı ketonlara dönüştürdükten sonra, enerji kaynağı olarak glikoz yerine yağı kullanır. Enerji kaynağı olarak glikozdan ketonlara geçiş, vücut kimyasını da sağlıklı şekillerde değiştirir. Oruç tutmak daha düşük kan basıncı ve kalp hızı, azalmış insülin direnci, daha düşük "kötü" LDL kolesterol seviyeleri, daha yüksek "iyi" HDL kolesterol seviyeleri, daha az iltihaplanma ve aynı zamanda kilo verme ile ilişkilidir. Ayrıca bazı çalışmalar hafızayı güçlendirdiğini de gösteriyor.
Öte yandan araştırmalar oruç tutmanın her hücrenin enerji üreten motorlarının yani mitokondrinin daha verimli enerji üretmesine ve daha genç bir durumda kalmasına izin verebileceğini öne sürüyor. Bu da oruç tutmanın daha uzun bir yaşam süresiyle de ilişkili olabileceğini gösteriyor. Tüm bu faydalarının yanında oruç tutmanın yaşlı yetişkinleri nasıl etkileyebileceği veya faydaları hakkında somut kanıtların elde edilebildiği yeterli araştırma yok. Yapılan çalışmalarda çoğunlukla genç veya orta yaşlı yetişkin grupları incelendi. Ancak yine de biliyoruz ki oruç tutmak bazı durumlarda riskli olabiliyor. Örneğin vücut ağırlığınız olması gerekenden çok düşükse kemiklerinizi, genel bağışıklık sisteminizi ve enerji seviyenizi etkileyebilecek kadar çok kilo verme riskiniz olabilir.
İLAÇ KULLANIYORSANIZ ORUÇ TUTMAK UYGUN OLMAYABİLİR
SAĞLIK durumunuzu kontrol altında tutmak için ilaç kullanmanız gerekiyorsa sizin için de oruç tutmak uygun olmayabilir. Mide bulantısı veya mide tahrişinden kaçınmak için yemekle alınması gereken ilaçları olanlar için oruç tutmak sıkıntı verebilir. Ayrıca, kalp veya tansiyon ilaçları alan kişilerin oruç tutmaları durumunda potasyum ve sodyum seviyelerinde tehlikeli dengesizlikler ortaya çıkabilir. Şeker hastasıysanız ve belirli zamanlarda yemek yemeye ihtiyaç duyuyorsanız veya kan şekerinizi etkileyen ilaçlar kullanıyorsanız oruç tutmak uygun olmayabilir. Özellikle kalp hastalığı ve diyabet gibi sağlık sorunlarınız varsa ve oruç tutuyorsanız ya da tutmak istiyorsanız mutlaka doktorunuzun onayını alarak hareket edin.
SAĞLIKLI SEÇİMLERLE YAN ETKİLERİ AZALTIN
Oruç tutmak nadir de olsa bazı bünyelerde olumsuz durumlar ortaya çıkarabilir. Ortaya çıkabilecek bu yan etkileri iyi gözlemlemeniz ve tedbir almanız önemli. Bu yan etkilerden ilki hemen hemen herkesin ilk günlerde yaşadığı oruç süresinin uzunluğu nedeniyle baş ağrısı, uyuşukluk, huysuzluk ve kabızlık olarak ortaya çıkabilir. Ancak birkaç gün içinde vücudun yeni yeme düzenine alışması ve doğru besinlerin tüketilmesiyle bu belirtilerin kendiliğinden düzelmesi beklenir. Bir diğer yan etki kilo alımı olabilir. İftar saatinde aşırı yemek için güçlü bir biyolojik baskı vardır çünkü iştah hormonları ve beyindeki açlık merkezi yemekten mahrum kalındığında aşırı hızlanır. Yapılan bir araştırmada, kalori kısıtlamalı diyetlerde görülen yavaşlayan metabolizma ve artan iştah etkilerinin oruç tutulduğunda da ortaya çıkmasının muhtemel olduğu görüldü. Ayrıca vücudun doğal günlük düzenine uyumsuz olan bir yeme düzenine geçişin metabolik sorunlara yol açabileceğine dair kanıtlar da bulunuyor.
ŞEKER KULLANMAYIN
YAN etkilerden kaçınmak için oruç tutmaya başlamadan önce yeme düzeninizi yavaş yavaş değiştirmeye başlamalısınız. En azından önümüzdeki yıl bunu uygulayabilirsiniz. Kullandığınız ilaçlar varsa doktorunuzla konuşarak ilaç saatlerinizi de düzenleyin. Sıvı tüketimini ihmal etmeyin ve bol bol su için. İftarla sahur arasında şeker, rafine tahıllar ve sağlıksız atıştırmalıklardan kaçının. Bunun yerine meyveler, sebzeler, fasulye, mercimek, kepekli tahıllar, yağsız proteinler ve sağlıklı yağlar tüketin. Aktif olmaya çalışın ki kaslarınız güçlü kalsın.