Dünya genelinde antidepresan kullanımı çok arttı. Öyle ki yetişkinlerin yüzde 10'undan fazlasının antidepresan kullandığı düşünülüyor. Aynı artış Türkiye için de geçerli. Sağlık Bakanlığı verilerine göre; 2009-2020 yılları arasında antidepresan kullanımı miktarı yüzde 70 arttı. 2017 yılında 48 milyon kutu antidepresan satılırken bu sayı 2021 yılında 60 milyona çıktı.
Başta duygu durum bozuklukları olmak üzere bazı diğer sağlık sorunları için de antidepresan kullanılabiliyor. Ancak her ilacın olduğu gibi antidepresanların da bazı yan etkileri var. Yeni bir araştırmaya göre antidepresanlar duygusal körelmeye neden olabiliyor.
ÖĞRENME YETİSİNİ BOZUYOR
Antidepresanlar üzerine yapılan çalışmada 66 sağlıklı kişi yer aldı. Gönüllülerin 32'sine antidepresan ilaç, 34'üne ise plasebo verildi ve 21 günden fazla süreyle kullandılar. Ardından öğrenmelerini ve karar verme yetilerini ölçmek için bir dizi teste ve ankete tabi tutuldular.
Araştırmacılar gerçek ilaç kullanan kişilerde duyarlılığın azaldığını gördü. Plasebo grubunun tersine öğrenme güçlüğü yaşadılar ve bir görevi öğrenmelerine yardımcı olmak için olumlu ve olumsuz geri bildirim kullanma olasılıkları özellikle daha düşüktü. Araştırmacılar, pekiştirmeli öğrenme üzerindeki etkinin, bazı insanların antidepresan kullandıklarında neden duygusal körelme yaşadıklarını açıklayabileceği sonucuna vardı.
Bu noktada çok önemli bir hatırlatma yapmak istiyorum. Antidepresan kullanıyorsanız tedaviyi kendi kendinize kesmeyin. Konuyla ilgili mutlaka doktorunuzla konuşun. İlaç tedavisi birçokları için depresyon ve anksiyete ile mücadelede önemli rol oynuyor. Doktor tavsiyesi olmadan antidepresan veya benzer bileşenli ilaçları kullanmayın. Duygusal körelme, antidepresan kullanan kişilerin ortalama yarısını etkilediği düşünülen bir yan etkidir. Genellikle kişiler bu yan etki nedeniyle tedaviyi yarıda keser.
KENDİNİZİ TANIMALISINIZ
Duygusal körelme olumlu ve olumsuz duygulara karşı hissizlik, tepkisizlik durumu olarak tanımlanabilir. Yani duygusal körelme yaşıyorsanız hem iyi duygular hem de kötü duygularda körelme olur. Duygularınız eskisi kadar güçlü olmayabilir. Bu durum depresyon ve kaygıyla mücadele edenler için bazı açılardan istenilen sonucun bir parçası. Ancak kendinizi tanımalı ve duygu yoğunluğunuzu ölçmeniz gerekir. Mesela antidepresan kullanmaya başlamadan önce bir şeyler hakkında ne derece üzüldüğünüzü hatırlayın. Tedavi sırasında artık eskisi kadar üzgün hissetmiyorsanız bu noktada duygusal körelme sizin açınızdan muhtemelen iyi bir şey. Fakat kendinizi iyi ya da kötü başınıza gelebilecek en uç durumlar karşısında bile duygusuz hissediyorsanız, çevrenize karşı son derece tepkisizseniz, bu durumu mutlaka doktorunuzla paylaşın.
İlaçların her bedende aynı etkiye sahip olmadığını da hatırlamak gerekiyor. Her insan bir ilaca farklı tepkiler verebilir. Kullandığınız ilacın sizde ortaya çıkardığı tüm durumları doktorunuzla paylaşırsanız, sizin için en doğru ilacı bulabilirsiniz. Antidepresan ilaçların etkisi ortalama 4-6 haftadan sonra görülmeye başlar. Yakın zamanda antidepresan kullanmaya başladıysanız ve duygusal körelme yaşadığınızı düşünüyorsanız durumu bir süre daha gözlemleyin. Uzun süre devam ederse farklı bir ilaç için doktorunuza durumu bildirin.
BELİRTİLER KİŞİDEN KİŞİYE DEĞİŞİR
Duygu körelmesinin belirtileri ve dereceleri kişiden kişiye değişebilir. Yine de duygusal körelme yaşıyor olabileceğinizi gösteren bazı işaretler var:
Genelde mutlu olunan durumlara karşı tepkisizlik
Rahatsız edici durumlara veya duygulara karşı tepkisizlik
Sevme duygusunu eskisi kadar güçlü hissedememe
Eskisi kadar sinirlenmeme
İLİŞKİLERİNİZİ VE VÜCUT DİLİNİZİ ETKİLEYEBİLİR
Duygusal körelme, kişinin başkalarıyla olan etkileşimini veya ilişkilerini de olumsuz etkileyebilir. Yalnızca içsel duygusal tepkileri etkilemekle de kalmaz, aynı zamanda yüz ifadesinde düz bir etki yaratarak vücut dilini de etkileyebilir. Duygusal körelmeyi kayıtsızlıkla karıştırmamak gerekiyor. Duygusal körelmede herhangi bir his veya duygu yoktur.
Geçmişte depresyon veya kaygı bozukluğu ile mücadele ettiyseniz ve şimdi bu duyguları eskisi kadar derin ve güçlü hissetmiyorsanız, duygusal körelme bir fayda olarak görülebilir. Ancak duygusal körelmenin hayatınızı etkilediğini düşünüyorsanız, mutlaka doktorunuzla konuşun. İlaçları kendi kendinize aniden bırakmanızın farklı sonuçları olabilir.