Covid-19 aşılarının koruyucu etkiye sahip olabilmesi için iki doz olarak uygulanması gerekiyor. En azından şu ana kadarki çalışmalar bu yönde. İlk dozun üzerinden belirli bir zaman geçtiğinde ikinci doz aşının olunması gerekiyor. Peki ya herhangi bir sebepten dolayı ikinci doz aşı olunmazsa ne olur?
GEÇ ALINSA DA ETKİLİ OLABİLİR
Hangi aşıyı olduğunuza bağlı olarak ikinci dozun 3-4 hafta (Sağlık Bakanlığı'nın yaptığı son açıklamaya göre Biontech aşısının ikinci dozunun 6-8 hafta) sonra yapılması gerekiyor. Bir araştırmaya göre aşıların ilk dozu zayıf bir bağışıklık etkisi oluşturuyor, ikinci dozdan sonra ise Covid-19 enfeksiyonunun önlenmesinde daha güçlü bir reaksiyon ortaya çıkıyor. Uzmanlar, ikinci dozu iptal etmenin ya da geciktirmenin ideal bir karar olmadığı yönünde hemfikir. Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi'ne göre ilk dozdan sonra en geç 42. güne kadar ikinci doz alınmalı. İkinci dozun bu süreden sonra alınması durumunda ne kadar koruyucu olduğuna yönelik yeterli veri yok. Öte yandan uzmanlar, ikinci doz zamanında uygulanmadığında seriyi yeniden başlatmaya şimdilik gerek duymuyor, ikinci doz geç de alınsa etkili olacağını düşünüyor. Diğer çok dozlu aşılara bakıldığında da karşımıza benzer bir sonuç çıkıyor aslında. Mesela hepatit B aşısının dozları arasındaki sürenin uzaması sorun teşkil etmiyor. Bağışıklık sistemi diğer dozlarda hatırlıyor ve gereken tepkiyi veriyor.
YANLIŞLIKLA FARKLI AŞI OLURSANIZ NE OLUR?
Ülkemizde şu anda Sinovac ve Biontech aşıları kullanımda. Sputnik V aşısının acil kullanım onayı için de son aşamaya gelindi. 6 ay içinde 50 milyon doz Sputnik V aşısı almak için tedarikçi ile anlaşma yapıldı. Mayıs ayı içinde aşılar gelmeye başlayacak. Kullanımda olan aşı sayısı arttıkça tercih yapma lüksüne de ulaşabiliyoruz. Tabii bu durum bazı karışıklıkları da beraberinde getirebilir. Mesela iki farklı Covid-19 aşısını olmak gibi.
Amerika'da yanlışlıkla farklı aşıları olan insanların raporları ortaya çıkmaya başladı. Ülkede kullanımda olan Pfizer-BioNTech ve Moderna aşıları aynı teknolojiyi kullanan haberci mRNA aşıları. Aktif olmayan bileşenler bakımından farklılar, ancak çalışma biçimleri neredeyse aynı.
Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi, aşıların karıştırılmasının güvenliğinin ve etkinliğinin değerlendirilmemiş olması nedeniyle aşıların birbirlerinin yerine kullanılamayacağını, bununla birlikte kullanılan ilk doz aşının belirlenemediği veya artık mevcut olmaması gibi istisnai durumlarda ikinci dozu tamamlamak için farklı bir aşı olunabileceğini söylüyor. Tabii bu aynı teknolojiye sahip aşılar için geçerli.
Uzmanlara göre aynı teknolojiye sahip aşıların yanlışlıkla karıştırılması durumunda kişide muhtemelen alışılmadık yan etkiler ortaya çıkmaz, yani yine de güvenli ve etkili olabilir. Ancak dikkat çektikleri ortak bir nokta var; aşıların karıştırılmasının sonuçlarının açık bir şekilde incelenmediği.