Yeni koronavirüsün gelip geçici bir durum olmadığı anlaşıldığında, hastalığı önlemek için başlayan aşı çalışmalarında nihai sona ulaşıldı. Birçok farklı aşı, dünyanın önde gelen sağlık otoriteleri tarafından birer birer onaylanmaya başladı. Normalde bir aşının geliştirilmesi için uzun yıllar gerektiren araştırmaların sonuçları beklenir. Ancak yeni koronavirüs için aylar süren çalışmaların sonucunda yüzde 90'ın üzerinde etkili olan aşılar geliştirildi. Sürecin kısa oluşu beraberinde bazı zorlukları da getirdi. Hem aşıların güvenilirliği konusunda insanları ikna etmek, hem de milyonlarca doz aşının nasıl üretileceği ve dağıtılacağı konusu özellikle hükümetler için deyim yerindeyse çözülmesi gereken bir kördüğüm.
AŞI SEÇME LÜKSÜMÜZ YOK
Covid-19'a karşı etkili bir aşının geliştirilmesi sürecinde teknoloji önemli rol oynuyor. Günümüz şartlarında hızlı ve esnek bir şekilde kullanılan teknoloji birkaç ay içinde aşıların geliştirilmesine ve test edilmesine olanak sağladı. Aşı üreticileri, elde ettikleri olumlu ilk bulguların ardından aşıların etkili olacağını öngörerek erken üretim yaptılar ve aşıların onaylanmasının ardından 2020 yılının sonu itibariyle dağıtıma başlayabildiler. Ancak virüsün yayılmasını durdurabilecek boyutta bir üretim yapılamadı ve aşılama için öncelikli gruplar belirlendi. İlaç şirketleri aşı üretimini hızlandırdıkça daha fazla insan aşılanabilecek. Uzmanlara göre, tüm dünyada, virüsün yayılımını durdurmak için yeteri kadar aşılamanın yapılması ise 2021 yılının sonunu bulabilir.
Covid-19 aşısı hakkında akılda tutulması gerekenler var. Aşı olanların kesinlikle yeni konoravirüs ile enfekte olmayacağı söylenemez ancak hastalanma olasılığının daha düşük olacağı söylenebilir. Şu ana kadar yapılan çalışmalar, aşıların hastalığa yakalanmaya karşı koruma sağlayabileceğini ancak virüsün bulaşmasını engelleyemeyeceğini gösteriyor. Yani aşı olsanız bile yine de virüse yakalanabilir ve başkalarına yayabilirsiniz. Bu nedenle tüm korunma önlemlerini almaya devam etmek önemli. Bir aşının geliştirilmiş olması, çalışmaların son bulduğu anlamına gelmiyor. Şirketler aşılanan kişileri takip ederek yeterli koruma sağlanıp sağlanmadığını, koruyuculuğun ne kadar devam ettiğini zamanla daha iyi gözlemleyebilecek.
Bilindiği gibi farklı şirketler farklı özelliklerde aşılar üzerinde çalışıyor. En azından 2021 yılı için etkinliği ve güvenilirliği onaylanan tüm aşıların aynı anda bulunabilmesi pek mümkün görünmüyor. Hem lojistik, hem de uygun depolama koşulları sorunları nedeniyle ülkeler farklı aşıları kullanacak. Yani aşı olmak isterseniz, dilediğiniz aşıyı seçme lüksünüz olmayacak. Ayrıca iki doz aşı olmanız gerekecek. Çünkü virüse ilk maruziyetin artırılmasının bağışıklık savunmasını önemli ölçüde büyüttüğü keşfedildi.
COVİD-19 AŞILARININ BİLİNEN YAN ETKİLERİ
Aşılar farklı özelliklerde olduğu için oluşan yan etkiler de değişiklik gösteriyor. Genel olarak, enjeksiyon bölgesinde ağrı, ateş veya titreme, yorgunluk, baş ağrısı, eklem ağrısı ve kas ağrıları gibi belirtiler ortaya çıkabiliyor. Ancak şiddetli alerjik reaksiyon geçmişi olanlarda yeni bir şeye karşı alerji geliştirme ihtimali de yüksek olduğundan dikkatli olunmalı. Belirlenen yan etkiler kısa vadede ortaya çıkanlar. Covid-19 aşıları çok yeni olduğundan, uzun vadede başka etkilerin ortaya çıkıp çıkmayacağı henüz tam olarak bilinmiyor.