Pek çok manevi duyguyu buluşturan Ramazan ayı, hayatımızda pek çok yeni düzeni de beraberinde getiriyor. Ramazan ayında uyku ve beslenme düzeninin değişmesi, özellikle iftarda ve sahurda sağlıklı beslenmeyi gerektiriyor. Bilim adamları bugün, oruç tutmanın insan sağlığı açısından ne ölçüde faydalı olduğu konusunda detaylı araştırmalar yapıyor. Bu araştırmalar, orucun sayısız faydalarının listelenmesi ile son bulurken, herkesin oruç tutamayacağı gerçeğine de dikkat çekiyor. Peki kimler oruç tutamaz?
İKİ-ÜÇ SAAT BEKLENMELİ
Mide hastalığı olanlar, oruç tutarken mutlaka uzman bir hekimden görüş almalılar. Özellikle reflü gibi hayat kalitesini ciddi anlamda düşüren bir rahatsızlığınız varsa, iki kez dikkatli olmalısınız. Reflü hastalığının, dört farklı evresi vardır. Yemek borusunun alt ucunda aside bağlı hasarlanma olup olmadığı ve bu hasarın derecesi, hastalığın aşamasını belirlemede en önemli faktördür. Reflünün en ağır evresi, D evresidir. A evresi ise en hafif aşamadır ve bu tip reflüsü olanlar, oruç tutabilirler. Reflü hastalarının az miktarda ve sık beslenmeleri tavsiye edilir. Oysa Ramazan'da, öğün sayısı sadece ikiye düşüyor ve her ikisinde de çok fazla yemek yeniyor. Aşaması oruç tutmasına engel olmayan reflü hastaları, sahurun ardından hemen uykuya geçmemeliler. Hafif reflüsü olanlar en az iki, ağır reflüsü olanlar ise en az üç saat beklemeliler.
KIZARTMA TÜKETMEYİN
Ülser ve reflü hastaları Ramazan ayında nelere dikkat etmeli?
İftar veya sahurda ağır yemekler yemeyin, yemeğin ardından hemen yatağa girmeyin.
Bu durum reflü şikayetini daha da artırır.
Evre A reflüsü olanlar, ilaç alarak oruç tutabilirler. Kanama, darlık ya da deformasyon gibi komplikasyonları olmayan hastalar, eğer ülserleri tamamen iyileşmişse oruç tutabilirler.
Ancak bu hastaların günde bir adet mide koruyucu ilaç almaları gerekiyor. İlaç alım saatleri, iftar ve sahur saatlerine göre ayarlanmalıdır.
Ramazan'da kurubaklagil tüketebilirsiniz.
Beyaz un ve şeker gibi rafine karbonhidratlardan uzak durun, hamur tatlıları yerine sütlü tatlılar tercih edin. Bu hem kilo almamanız, hem de yemek sonrası rahat hissetmeniz için de çok önemli.
Sahurda kahve tüketmemeye çalışın.
Kahvenin aşırı miktarda alınması idrar çıkışını artırarak gündüz boyunca su kaybına sebep olabilir.
Tencere yemeklerini tercih edin.
Kızartmalardan uzak durun. Fırında pişen yemekler ikinci tercih, ızgara ise üçüncü tercihiniz olabilir.
Orucu mutlaka su ve çorba ile açın.
Bunları bitirdikten sonra 15 dakika bekleyin ve sonra diğer besinlere geçin.
Sahurda proteinden zengin gıdalarla beslenin. Bu, reflüyü azaltabilir.
BAZI ŞEKER HASTALARI ORUÇ TUTAR
Şeker hastalığının tedavisinde zaten düzensizlik olan hastalarda tedavi ve beslenme uygun yapılamayacağı için kan şekeri yükselmesi-düşmesi yaşarlar ve hastalığın hem akut dönem komplikasyonlarını (koma) yaşayabilirler, hem de uzun dönemde organların (göz, kalp, böbrekler) hasarlanmaları hızlanmış olabilir.
Ancak şeker hastalığı olanların bazıları karbonhidrat-şeker içeriği fazla olmayan diyet ile beslenerek, ilaçlarını iftar ve sahur arasında kullanarak ve yeterli miktarda sıvı (genellikle 1.5-2 litre) tüketerek oruç tutabilirler. Dünya Diyabet Cemiyeti'nin şeker hastaları için hazırladığı rehberde, birtakım öneriler yer alıyor. Diyabet tedavisi ile ilgilenen doktorlar bu rehbere göre hastalarının şeker tedavilerini Ramazan'da düzenleyebilirler.
Karaciğer yetmezliği olan hastalarda kan şekeri idamesi sağlanamayabilir ve kan şekeri düşmeleri yaşayabilirler.
Karaciğer hastalarında zaten albumin, protein sentezi azalmıştır, buna bağlı ödemleri vardır. Yetersiz protein alımı ödemlerini artırabilir.
Karaciğer hastalarında yetersiz sıvı alımı karaciğer komasına gidişi hızlandırabilir. Karaciğer, böbrek ve kalp hastalığı olanların tuzlu beslenmeden kaçınması gerekir. Böbrek fonksiyonlarında azalma olan hastaların fazla proteinli beslenmeden kaçınması ve yeterli miktarda sıvı tüketmesi gerekir.
BÖBREKLER OLUMSUZ ETKİLENİR
Böbreklerinden kum dökülen hastalarda ya da böbrek taşı olanlarda yetersiz sıvı alımı taşlaşma sürecini hızlandırabilir.
Ancak bu konuda yapılan bir çalışma; oruç döneminde kalsiyum, fosfat, magnezyum ve idrar miktarının azaldığını, ürik asit, sitrat, sodyum ve potasyum miktarının arttığını göstermiştir. Bu sonuç, 'Ramazan'da taş oluşumu artar' hipotezini desteklememiştir. Sıvı azlığı nedeniyle böbrek yetmezliği olan hastalar doktoru tarafından söylenen miktarlarda sıvı alamıyorsa böbrek yetmezliği kötüleşebilir.
Böbreklerin süzme kapasitesi yüzde 60'ın altında olan hastalarda özellikle yaz aylarında oruç tutulması durumunda böbrek yetmezliği kötüleşmektedir.
BU HASTALAR DİKKAT!
Tip 1 diyabeti olanlar, hamilelik diyabeti olanlar, diyabetli diyaliz hastaları, akut hastalığı olan diyabet hastaları, oruç tutamazlar.
İleri düzeyde kalp, böbrek ve karaciğer yetmezliği olan ve bu organların fonksiyonlarını iyileştirmek ve idame ettirmek için tanımlanmış bir diyet ve ilaç kullanmak zorunda olan hastalar oruç tutamaz.
Uzun süren açlıkta kan şekerini normal sınırlarda tutmak için vücuttaki enerji kaynaklarından glukoz dönüşümünü sağlayan sistemlerin çalışmadığı ya da yetersiz çalışması nedeniyle hipoglisemi gelişen hastalığı olanlar (karbonhidrat metabolizma hastalıkları) oruç tutamaz.
Ateşli enfeksiyon hastalığı olanlar ve hastalığı/ateşi kontrol etmek için günde iki defadan fazla ilaç kullanmak durumunda olan hastalar oruç tutamazlar.
Ameliyat ile veya ilaç tedavileri ile şifa sağlanmış olan kanser hastaları, doktorlarının uygun görmesi ile oruç tutabilir ancak tedavi süreci devam eden ve ilerlemiş kanser hastaları oruç tutmamalıdır.
Yüksek ateşli hastalık geçirenler, ateş kontrol altına alınana kadar oruç tutmamalıdır.
Tansiyon düşüklüğüne bağlı baş dönmesi, denge bozukluğu, düşme riski olan hastaların tansiyonları normalleşene kadar oruç tutmaması gerekir.
İleri derece KOAH hastaları günde iki defadan fazla nefes rahatlatıcı ilaç kullanıyorlarsa oruç tutmamaları gerekir.
Tansiyon düşüklüğü, su ve tuz dengesini bozacak kadar ishal ile seyreden bağırsak hastalığı olanlar, düzelene kadar oruç tutmamalıdır.