Büyük ve küçük tansiyonun ne olduğuna geçmeden önce tansiyonun aslında ne olduğundan bahsetmek gerekir. Hayatta kalmanın en temel kurallarından biri, organların ihtiyacı olan kana ulaşmasıdır. Bedenimizde dolaşan kan, kalp tarafından organlara pompalanır.
Aort kapağının açılmasıyla birlikte kan damara girer ve kusursuz sitemin gereği olarak ihtiyaç duyulan yere doğru hiç şaşırmadan yol alır.
Kanın kalpten çıkması ve damara girmesiyle birlikte damarlarda bir basınç hissedilir ve bu basıncın rakamsal değeri, tansiyonu ifade eder.
Bu basınç normalden yüksek ya da düşük olmamalıdır. Her iki durum da sistemde aksaklıkların yaşanmasına sebep olur.
DAMAR DUVARI ESNEK OLMAZ
Normal kabul edilen tansiyon değerleri, kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bu rakamsal değişiklik, yaşa ve sahip olunan hastalıklara göre farklılık gösterebilir.
Ancak tıp dünyasının genele hitap edebilmesi için belirlediği normal kabul edilen değerler vardır.
Dinlenme durumundaki normal bir kişide 120-80 normal değerlerdir. 50 yaşından küçüklerde normal değerin üst sınırı, 130-80'dir.
Kan basıncı yani tansiyon, yaş ilerledikçe artar. Bunun en önemli sebebi, damar duvarının esnekliğini kaybetmeye başlamış olmasıdır.
Yani damar duvarı esnekliğini kaybettiğinde kalpten çıkan (şiddetli) kan, tabiri cazise daha sert bir zemine temas ederek basıncın şiddetinin artmasına sebep olur. Bu da yüksek tansiyon anlamına gelir. Bu durumda kalbin önünde bir basınç yükü meydana gelir. Daha kolay anlaşılması için bu durum bahçe hortumunu sıkmaya benzetilebilir. Hortum sıkıldığında basınç artar (tazyik artar) ancak o noktaya kan (su) göndermek zorlaşır ve kalp yorulur. Hatta kalp kasının kalınlaşmasının en önemli sebeplerinden biri budur. Kalp kasının kalınlaşması ileri evrede hipertansif kardiyomiyopati dediğimiz hipertansiyona bağlı kalp kasında bozulmaya yol açar.
YAŞ İLERLEDİKÇE DEĞER YÜKSELİR
45 yaşına kadar 120-80 normal tansiyon değeri olarak kabul edilirken, yaş ilerledikçe bu değerler bir miktar daha yükselir ve bu normal kabul edilir. Mesela, 60-65 yaşındaki bir kişi için normal kabul edilen değer, 130-85'e kadar çıkabilir. Yaş ilerledikçe damarlar da yaşlanır. Organların ihtiyaç duyduğu kana ulaşabilmesi için basıncın eskiye göre daha şiddetli olması gerekir. Bu da yaşın ilerlemesiyle yükselen kan basıncının nedenidir.
Tansiyon hastası olup olmadığınızı anlamak için en az bir haftalık süre boyunca düzenli ölçüm yapın ve sonuçları kaydedin.
Günde üç kez tansiyonunuzu ölçmek yeterli olacaktır. İlk ölçümünüzü, sabah uyandığınız anda ve henüz yataktan kalkmadan yapın. Bu, geceyi nasıl geçirdiğiniz hakkında da bilgi verecektir. İkinci ölçümünüzü, öğle saatlerinde yapın.
Ancak iş temponuzun ortasında ya da efor sarf ettiğiniz dakikaların peşinden değil.
Mutlaka dinlendiğiniz anlarda ikinci kaydınızı yapmanız gerekir.
Üçüncü ölçüm, akşam eve geldiğiniz belki yemeğinizi yediğiniz ve ardından televizyon karşısına geçtiğiniz anlara denk gelmelidir.
Oluşturduğunuz bu bir haftalık kayıt, takip eden doktorunuz için çok önemli bir veri olacaktır.
Sadece bir haftalık özeniniz, size rakamlarınızı öğretecektir.
Yüksek tansiyon öldürücü olduğu kadar sessizdir ve bu sebeple sandığınızdan tehlikelidir.
Yapılan bir araştırmaya göre, her üç yetişkinden biri yüksek tansiyon hastası!
İlk kez kalp krizi geçirenler üzerinde yapılan bir araştırma, yaklaşık yüzde 70'inde yüksek tansiyon olduğunu gösterdi. Amerika'da yapılan istatistiki araştırmaların sonuçlarına göre, ABD'de 75 milyon kişi tansiyon hastası!
KULAK ÇINLAMASINA YOL AÇAR
Yüksek tansiyonun en bilinen belirtileri; baş dönmesi, baş ağrısı, kulak çınlaması, nefes darlığı, çift veya bulanık görme, burun kanamaları ve düzensiz kalp atışlarıdır.
Yüksek tansiyon; kalp yetmezliği, kalp büyümesi, kalbi besleyen damarlarda daralma (koroner arter darlığı), kalbi besleyen damarlarda tıkanma, beyin kanaması, felç, beyin damarlarında daralma ve tıkanma, böbrek yetmezliği, böbrek fonksiyonlarında bozulma, görme azalması ve körlük, büyük atardamarlarda genişleme, bu genişlemelerin yırtılması ve bu damarlarda tıkanma gibi durumlara sebebiyet verebilir.
Felç, boyun ve bacak damarlarında tıkanmalar da yüksek tansiyonla gelebilecek hastalıklar arasında yer alır.
Tansiyonu düşürmenin doğal yolları
1- Yürüyüş ve egzersiz yapın.
2- Derin nefes alın. Sabah ve akşam beşer dakika doğru ve derin nefes alın.
3- Potasyumdan zengin beslenin.
(Patates, potasyumdan zengindir) 4- Tuz tüketimine dikkat; daha az tuz tüketin!
5- Yüzde 70 kakao içeren bitter çikolata yiyin. Yapılan araştırmalar, bu özellikteki bitter çikolatanın tansiyonu düşürdüğünü gösterdi.
6- Çok fazla kafein tansiyonu yükseltebilir; kafeinsiz kahve tüketin.
7- Çalışma saatlerinizi kontrol edin.
Kaliforniya Üniversitesi'nde yapılan bir araştırma, haftada 41 saatten fazla çalışmanın, yüksek tansiyon riskini yüzde 15 oranında artırdığını gösterdi.
8- Müzik dinleyin.
9- Horlamaya ve uyku apnesine dikkat!
Alabama Üniversitesi'nde yapılan bir araştırma; uyku apnesinin, yüksek tansiyona sebep olan aldosteron adlı hormonun salgılanmasını artırdığını gösterdi.
Büyük ve küçük tansiyon neyi ifade eder?
Büyük ve küçük tansiyon terimlerini hepiniz duymuşsunuzdur. Peki bu ikisinin farkı nedir ya da rakamsal değerleri ne ifade eder diye sorsam kaçınız doğru yanıt verebilir?
BÜYÜK TANSİYON NEDİR?
Tansiyon en geniş tanımıyla, kanın damarlara uyguladığı basıncın rakamsal değeridir. Büyük tansiyon (sistolik basınç), kalbin kanı pompaladığı ilk anda yani damarlarda hissedilen kan basıncının en şiddetli olduğu esnadaki basınç değerini ifade eder.
KÜÇÜK TANSİYON NEDİR?
Aort kapağının açılmasıyla kanı kalpten pompalanabilmesi için kalbin kasılması gerekir. Aort kapağının açılmasıyla birlikte damarlarda oluşan ilk basınç büyük tansiyonu ifade ederken pompalamanın ardından gevşeme meydana gelir. Bu gevşeme esnasında meydana gelen basıncın rakamsal değeri, küçük tansiyonu (diastolik basınç) ifade eder.
Bu, kalbin gevşeme ya da dinlenme anında ölçülen basınçtır. Küçük tansiyon normal kabul edilen değerlerin üzerine çıktığında, kalbin beslenmesi de azalır.
Küçük tansiyonun sürekli yüksek seyretmesi, tansiyon hastalığının başlangıcına işaret olabilir.
Tansiyon hastalıkları genelde ilaçla tedavi edilir. Obezite yani şişmanlık, tansiyon hastalığının en önemli sebeplerinden biridir. İlaç tedavisi uzun yıllar hatta ömür boyu sürebileceği gibi sebebin ortadan kalkmasıyla birlikte bırakılabilir.
Kilo vermek ilaç bıraktıran en önemli sebeplerden biridir. Daha önce de söylediğim gibi 'rakamlarınızı bilin'.
Erken teşhis ve tedavi tüm hastalıklarda olduğu gibi tansiyon hastalıklarında da hayati öneme sahiptir.