Şehir, iş ve aile yaşantısına bir de sürekli değişen hayat şartları eklendiğinde sakin olmak neredeyse imkansız hale gelebilir. Ancak stresin, sayısız hastalığın nedenleri arasında bulunduğunu unutmamalıyız. Sakinleşmeyi bir türlü başaramayarak fevri davranışları karakterleri haline getirenler, çevreleri için çekilmez hale gelebilirler. Bir şeyin nedenini bilmek, onunla baş etmenin ilk kuralıdır. Yapılan bir bilimsel çalışma; fevri davranışların, altı temel sebebi olduğunu ortaya çıkarmış. Her şeyden ve herkesten nefret ettiğinizi hissettiğiniz oldu mu? Veya kimyagerlerin üzerinizde deney yapmasına neden olacak kadar çabuk mu köpürüyorsunuz? İşte stresin nedenleri:
1-HORMONLARINIZ
'Sizi içten yöneten en önemli şey hormonlarınızdır' desek, yanılmış olmayız. Erkekler için de son derece önemli olan hormonal denge, her ay adet gören kadınlar için daha belirgin bir öneme sahiptir. Kadınlar, adet döngüsündeyken yumurtalıkları östrojen ve proöstrojen hormonlarını üretir. Adetinizden bir hafta önce proöstrojen seviyeniz en üst noktaya ulaşır ve sonra birden düşer. Bu durum; bu dönemde yaşadığınız huzursuzluk ve huysuzluk hallerinizin temel sebebidir. Kadınlar için hormon seviyelerindeki bir diğer değişim ise menopoz sırasında gerçekleşir. Bu dönemde proöstrojen seviyesi sıfıra kadar düşer. Bu dalgalanma da asabiyete neden olabilir.
Çözüm: Araştırmalara göre; omega- 3'ler; PMS (adet öncesi gerginlik sendromu) ve menopoz semptomlarını önlemeye yardımcı oluyor. Günde 600 mg DHA omega-3 kapsülleri kullanabilirsiniz.
2-KAFEİN
Kimileri sakinleşmek için kahve içmeyi tercih edebilir. Ancak araştırmalara göre; sınırlı ve ölçülü de olsa kafein tüketmek, anksiyeteye neden olabilir. Kafein, beyni harekete geçirerek bağımlılık yaratır. Kafeine bağımlı hale gelen kişiler; baş ağrısı, yorgunluk ve aksilik gibi yoksunluk sendromu belirtileri yaşayabilir.
Çözüm: Bu açıdan bakmak, kahvenin araştırmalarla desteklenen faydalarını hiçe saymak olur ki bunu yapmak istemeyiz. Kahve tüketimini sınırlamak, asabiyet etkisinden uzaklaşmanıza yardımcı olabilir. Yapılan araştırmalar; günde sadece 200 mg veya iki fincan kafein içeren içecekler tüketmenizin bu anlamda fayda sağladığını gösteriyor.
3-YETERLİ BESLENMEMEK
Beyninizin enerji için glukoza ihtiyacı vardır. Kan şekeri seviyeniz çok düşükse; uyuşukluk ve asabiyet hissedebilirsiniz. Ayrıca konsantre olmakta güçlükler yaşayabilirsiniz. Yeterli ve doğru beslenmek tüm vücudunuz için gerekli olduğu gibi sinir sisteminizin ve ruh halinizin yönetiminde de son derece önemlidir.
Çözüm: Düşük kan şekerini önlemek için her üç saatte bir sağlıklı atıştırmalıklar tüketerek durumunuzu dengede tutabilirsiniz.
4-IŞIKLI ORTAMDA UYUMAK
Daha önceki yazılarımda uyku ve uyku problemleriyle ilgili detaylar verip uykusuzluğun depresyon ve benzer hastalıkların temel sebepleri arasında yer aldığından bahsetmiştim. Bazılarınızın 'Düzenli ve yeterli uyuyorum' dediğini duyar gibiyim. Araştırmalara göre; yatak odasındaki loş bir ışık bile (TV ışığı, okuma lambası veya dijital çalar saat ışığı) depresyon belirtilerini çoğaltabilir. Işık, melatonin hormonunun üretimini azaltır. Yeterli seviyede melatonin olmadan normal uyku düzeniniz bozulabilir.
Çözüm: Uyumadan önce ışık kontrolü yapın. Bütün ışıkları kapatın ve uyumanıza yardımcı oluyorsa, televizyonunuza zaman ayarlı otomatik kapama kurmayı deneyin. Dijital çalar saatinizi uzağa koyun.
5-BESLENME ŞEKLİ
'Çok mutluyum yiyorum, çok üzgünüm yine yiyorum!' Bu cümle ne kadar tanıdık, değil mi? Özellikle mutsuzken yedikleriniz daha da mutsuz ve gergin olmanıza neden oluyor olabilir. Trans ve doymuş yağ zengini bir beslenme şeklinin depresyon riskini artırdığı artık biliniyor. Ayrıca yapılan yeni araştırmalar bu tür beslenmenin kavrama yeteneğini olumsuz etkilediğini de gösteriyor. Abur cubur ve fast food tüketimi sinaps diye adlandırılan beyin hücreleri arasındaki bağlantıları olumsuz etkiliyor.
Çözüm: Yağlı, şekerli işlenmiş gıdalar yerine, gün boyu enerjinizi sağlayacak vitamin ve mineral zengini yiyecekler tüketin.
6-TİROİD
Tiroidiniz metabolizmanızı düzenlemeye yardımcı olan hormonları üreten bir salgı bezidir. Hipotiroidizm denilen durumda tiroid hormonu eksikliği yaşarsınız; bu yüzden yorgun, uyuşuk ve depresif hale gelebilirsiniz.
Çözüm: Eğer bu belirtileri yaşıyorsanız, doktorunuza giderek tiroid seviyelerinizi kontrol ettirin. Hipotiroidizm tedavi edilebilir bir hastalıktır.
DOĞAL SAKİNLEŞTİRİCİ KÜRLER
KEDİOTU (VALERİAN) KÖKÜ: Stresi, sakinleştirici etkisi bulunan tıbbi bitki olan kediotu köküyle yenebilirsiniz. Kediotunu, günde üç veya dört kere 200 mg alabilirsiniz. Kapsül, çay veya tentür damla şeklinde bulabilirsiniz.
MELİSA (LEMON BALM): Günde üç kere 300-500 mg kadar tüketebileceğiniz melisayı; çay veya esansiyal yağ şeklinde bulabilirsiniz.
ÇARKIFELEK-SAAT ÇİÇEĞİ (PASSİONFLOWER): Bazı araştırmacılar, çarkıfelek çiçeğinin beyninizdeki bazı hücrelerin hareketlerini yatıştırma etkisi olduğunu iddia ediyor. Kapsül, çay ve bitkisel takviye şeklinde bulabilirsiniz. Çarkıfelek çiçeği çayını, bir çay kaşığı bitkiden demleyerek günde üç kere içebilirsiniz.