Çağımızın en önemli sorunlarından biri de unutmak. Yoğun iş temposu, büyük şehirlerde yaşayanlar için trafik ve benzer stres kaynakları, konsantrasyonunuzun dağılmasına ve sadece saniyeler önce aklınızda olanı unutmanıza sebep oluyor. Eminim birçoğunuz, defalarca gördüğünüz insanların isimlerini unutuyor, odadan bir şey almak için çıkıp saniyeler sonra kendinize ne için çıktığınızı soruyorsunuzdur. Hayatı zorlaştıran ve insanın kendinden şüphe etmesine sebep olan bu durumlar bunamaya başladığınıza değil, beyninizin başka işlerle meşgul olduğuna işaret eder. Yani bedeniniz bir işi yapmaya programlı ancak zihniniz, tamamen farklı bir işle meşguldür. Dolayısıyla dikkatiniz dağınıktır ve eksilen konsatrasyonunuz buzdolabının kapağını neden açtığınızı hatırlamanızı zorlaştırır. O anda işinize yarayacak bir eşyayı almak için hareket ettiğinizde zihniniz meşgulse, bilgiyi kaydedemez ve kaydedilmemiş bir bilgi kolaylıkla bulunamaz. İnsan zihni, 100 yaşına kadar korunabilecek şekilde yaratılmıştır. Eğer nörolojik bir problem ile karşılaşılmaz ise -sağlıklı bir kişi- 100 yaşında bile olsa, hafıza problemi yaşamaz. Yani unutmak, yaşlanmanın bir parçası değildir. Aslında hafızayı diri tutmanın ufak ipuçları var. Amerika'da hafıza kuvvetlendirme tekniklerinin değerlendirildiği bir araştırma yapılmış. Ülke genelinde -sağlıklı beslenen ve egzersizlerini ihmal etmeyen- yaklaşık 18 bin kişinin hafıza şikayetleri derlenerek değerlendirilmiş. Şikayetleri dinlenen insanlara, hafıza kuvvetlendirme teknikleri anlatılarak bunları uygulamaları istenmiş. Sadece bir hafta boyunca tavsiyelere uyan gönüllülerin, MR ve PET (beyin görüntüleme yöntemleri) görüntüleri alınmış. Yeni görüntülere bakıldığında, sinir devrelerinde değişikliğe ve hafıza ile ilgili şikayetlerde düşüşe rastlanmış.
EŞYALARINIZIN YERİ BELLİ OLSUN
Yapılan araştırmalar, her gün yanımızda taşımak zorunda olduğumuz anahtar, gözlük, cüzdan, çanta ve cep telefonumuzu ararken yaklaşık 10 dakika zaman harcadığımızı gösteriyor. Evden çıkmadan önce, bir saniye durun ve ihtiyaç listenizi yanınıza alıp almadığınızı kendinize sorun. Bu ikinci adım. İlki, düzenli olmak. Yukarıda saydığım eşyalarınızın sabit bir yeri olsun (hem evinizde, hem arabanızda, hem de iş yerinizde). Böylece eşyalarınızı daha az arayacak ve hepsine ulaşabileceksiniz. Eminim çoğunuz yeni tanıştığınız birini ikinci kez gördüğünüzde, karşınızdakinin adını hatırlamadığınızı fark etmişsinizdir. Bu gerçekten sizi zor durumda bırakabilecek bir durumdur.
YENİ TANIŞTIĞINIZ İNSANLARA 60 SANİYE AYIRIN
Uzmanlar yeni tanıştığınız birinin adını unutmamak için 60 saniye boyunca 'odaklan ve çerçevele' yöntemini uygulamanızı öneriyor. 'Odaklan', tanıştığınız anda aklınızı dağıtan tüm etkilerden uzaklaşarak kişinin yüzüne odaklanmanız gerektiği anlamına gelir. 'Çerçevele', karşınızdakinin adını çağrıştıracak yaratıcı bir benzetme yapmanızı tavsiye eder. Bahar isimli biriyle tanıştınız, onun yüzüne odaklandığınız anda bir çiçek ismini ya da size bahar mevsimini hatırlatacak bir objeyi düşünün ve isimle eşleştirin. Bilim adamları bu tekniğin, hipokampusun frontal lob ile iş birliği yaparak bilginin uzun süreli belleğe taşınmasına yardımcı olduğunu söylüyor.
HAFIZANIZI DİRİ TUTMAK İÇİN MÜCADELE EDİN
Rutinlerinizi aksatmadan yapabilmek, isim unutup mahcup olmamak gibi amaçlarınız varsa, sizi bunlardan mahrum eden şeylerle mücadele edin. Sakin olun. Unutmamanız gereken şeye konsantre olun ve hafızanıza yerleşene kadar ona zaman ayırın. Yapılan araştırmalar, solakların sağ ellerini kullanmalarının, sağlakların da sol ellerini kullanmalarının hafızayı kuvvetlendirdiğini gösteriyor.
HER ŞEYİ İLİŞKİLENDİRİN
'Dilimin ucunda ama neydi?' Bu soruyu çok soruyor, dilinizin ucundakini bir türlü hatırlayamıyor musunuz? Anılarımız, yani yaşadıklarımız, tıpkı mahalledeki komşular gibi birbirlerine bitişik halde yaşarlar. Bir kelimeyi hatırlamaya çalışırken onu duyduğunuz ana gitmeye ve orada olup bitenlere odaklanmaya çalışın.
MASALA DÖNÜŞTÜRÜN
Ertesi gün çok yoğun bir tempo sizi bekliyor. Yapmanız gerekenler uzunca bir liste oluşturuyor. Acaba hangilerini unutacaksınız? Doğru teknikle listelerseniz, hiçbirini unutmayacaksınız. Hemen bir masal uydurmaya başlayın, çok uzun olmasın ama... Diyelim evde yumurta bitmiş, postalanacak evraklarınız var, pul almanız gerek ve uzun zamandır biriken pantolonlarınızı kuru temizlemeye götürmelisiniz. Üzerine pul yapıştırılmış kocaman bir yumurtayı elinizde tuttuğunuzu düşünün, eyvah taşıyamadınız ve düştü. Pantolonunuza denk geldi ve oluşan koca leke ancak kuru temizlemeye verdiğinizde temizlenebilir. Komik bir hikaye değil mi? Ama emin olun aklınızdan çıkmayacak.
OYUNLAR SIKICI OLMASIN
Hafıza kuvvetlendirme teknikleriyle hiç ilgilenmemiş biri bile sudoku ve kelime oyunlarının hafızayı diri tuttuğunu duymuştur. Doğru ama -artık- biraz sıkıcı. Modern akıllı telefonlara indirebileceğiniz hafıza kuvvetlendiren oyunları oynayabilirsiniz. Yapılan araştırmalar, bu tip oyunların konsantrasyonu artırarak hafıza kuvvetlendirmeye yaradığını söylüyor.
KENDİNİZİ TEST EDİN
Gün içinde iş arkadaşınızın, öğretmeninizin ya da çocuğunuzun ne giydiğine dikkat edin. Ufak bir not kağıdına ismi ile birlikte kıyafetinin detaylarını (renk, desen, kumaş vb.) not edin. Akşam eve döndüğünüzde hatta gece saatlerinde, arkadaşınızın kıyafetini hatırlamaya çalışın. Verdiğiniz cevapla aldığınız notu karşılaştırın. Bu teknik, düzenli uygulandığında hafızanızı kuvvetlendirmeye yardımcı olur.