Temelde ihtiyacımızı karşılamak için yaptığımız alışveriş eylemi ihtiyaç dışı durumlarda ve duygusal boşlukları tamamlamaya yönelik yapıldığında zarar verici bir duruma dönüşüyor. Beynimizdeki ödül merkezini etkileyerek haz oluşturan eylemler alışkanlığa dönüşerek, bağımlılık yaratarak yaşam kalitemizin olumsuz etkilenmesine neden olabiliyor. Yapılan araştırmalara göre alışveriş yapmak, seretonin hormonunu artırarak mutlu hissetmemizi sağlayan bir eylem. Bu konuyu, Gökdeniz Aile Danışmanlığı Kurucusu Uzman Psikolog Duygu Brieskorn ile değerlendirdik.
Alışveriş bağımlılığının nedenleri, olumsuz duyguların rahatlatılması, değersizlik duygusundan kurtulmayı istemek ve diğerleriyle rekabet, indirimi kaçırma korkusu, depresyon ve dürtü kontrol bozuklukları olabilmekte. Özellikle internette online satın alma sitelerinin artması, alışveriş bağımlılığının yolunu açıyor. Çevrimiçi alışveriş bağımlılığı bireyin sosyal hayatı ve günlük yaşamının yanı sıra ekonomik durumu üzerinde de olumsuz etkiler yaratabilmekte. İhtiyaç dışı ürün aldığımızı ve sadece sahip olmaya odaklandığımızı fark ediyorsak, bu konuda önlem almamız gerekiyor.
Çevrimiçi alışveriş bağımlılığına neden olan faktörler arasında, gerçek dünyanın problemlerinden kaçış, öz saygı eksikliği, kaygı, stres, amaçsızlık ve motivasyon kaybı, öz kontrol eksikliği, kimlik arayışı, aile içi iletişim sorunları yer alıyor. Çevrimiçi alışveriş bağımlılığı, bireyin ekonomik problemler yaşamasına, sosyal yaşamdan uzaklaşmasına, zaman kaybetmesine, sorumluluklarını ihmal etmesine, aile ilişkilerinin bozulmasına yol açabilmekte.
UYGUN SOSYAL BECERİLER
Mağazalardan alışveriş yapmayı alışkanlık haline getirerek, alışveriş için bir ihtiyaç listesi oluşturarak, harcama günlüğü tutarak, kredi kartını alışveriş sitelerine kaydetmekten kaçınarak, hobiler edinerek, sosyal beceriler geliştirerek, bitki veya hayvan bakımını üstlenerek, ilgi alanına uygun sosyal gruplara çevrimiçi alışveriş bağımlılığını önleyebiliriz. Çevrimiçi alışveriş bağımlısı olduğunu fark eden bireyler bu sorunun üstesinden gelmek için uzman desteği alabilirler.
Duygu Hoca'ya göre, genel olarak çoğu günümüz insanı, yaşadığı tetikleyici olayda değersizlik hissine kapılmakta. Değersizlik hissiyle mücadele eden birçok kişi, kendisini kanıtlamak, değerli ve mutlu hissetmek için kendine bir şeyler alma ihtiyacı hisseder. Eğer bu davranışını alışkanlık haline getirirse ve değerli olma hissini hep bu yolla karşılarsa, artık bağımlılık yolu açılmış olur. Kadınların ve gençlerin alışveriş bağımlılığı risklerinin daha fazla olması sebebiyle bu konu hakkında bilgilendirici çalışmalar yapılmalıdır. İnternet kullanımının bağımlılığa olan pozitif etkisi sebebiyle gençlerin bilinçli internet kullanıcısı olmaları için okullarda eğitimler verilebilir. Dürtüleri doğru şekilde kontrol etmeyi öğrenmek mümkündür.