Gelişim kavramı çok geniştir. Gelişim, döllenmeden başlayarak bedensel, zihinsel, dil, duygusal ve sosyal yönden en son aşamaya ulaşıncaya kadar sürekli ilerleme kaydeden bir süreç. Yalnızca çocukluk dönemi değil ergenlik, gençlik, yetişkinlik ve yaşlılık dönemlerini de kapsıyor.
Gelişim süreçleri birbirini izler ve etkiler.
Yani gelişim alanları birbirinden bağımsız işlev göremez. Bu konuyu, Psikolojik Danışman Merve Yılmaz'a danıştım.
Bir alandaki değişim diğer alanla etkileşim halindedir.
Nasıl mı?
İnsan gelişimini bir bütün olarak ele almak gerekir.
Tabii ki her dönemi önemlidir ve kendine özgü özellikleri vardır.
Gelişimin de en önemli özelliği, yaşa bağlı incelenmesidir.
Sözünü ettiğim değişimlerden kasıt, 6 yaşındaki çocukta,12 yaşındaki çocukta,60 yaşındaki bireyde ne tür değişiyor. Neler aynı kalıyor; gibi sorulara cevap verir.
Değişimin birbirleriyle ilişkili olması, 1.Çocukluk döneminden önce bebeklik dönemi, ergenlik döneminden önce 2.Çocukluk dönemi yaşamalarıdır.
Gencin yetişkin olması için de ergenlik sürecini anlatması gerekir. Değişim gelişimi de kapsar. Gelişim bir süreç, gelişme ise sonuçtur. Birey gelişiminde yalnız biyolojik olarak değil, hem sosyal hem duygusal hem de zihinsel olarak değişmektedir.
Gelişim dönemi temel özellikleri
Bilindiği üzere fiziksel gelişimin en hızlı olduğu dönem, doğum öncesi. Bebek doğduğunda emme, yutma gibi birçok reflekse sahip. Okul öncesi dönemde erkek çocukları kaba motor becerilerde, kız çocukları ise ince motor becerilerde daha başarılı. Okul döneminde çocuklar ayrıntılarla uğraşmayı gerektiren etkinliklerden hoşlanır. Ergenlik döneminde yaşanan hızlı fiziksel değişim nedeniyle ergen davranışlarda acemilikler, sakarlıklar görülür. Genç yetişkinlik döneminde hiçbir biyolojik değişim yoktur. Biyolojik değişim durma noktasında yavaşlar. Yetişkinlik döneminde 30'lu yaşlardan sonra ağır ağır yavaşlamaya başlar.
Yaşlılık ise vücudun yenilenmemesi ve fiziksel gücün azalmasıdır.
Özellikle bebeklik, çocukluk ve ergenlik yıllarında, bireyin anne ve babasıyla ilişkisi önemli. Bireyin kendini tanıması, kimliğini oluşturması açısından büyük önem taşır. Anne babanın çocuk yetiştirmedeki tutumu önemli. Anne- baba tutumlarını sıralarsak; İlgisiz, Otoriter, Aşırı Koruyucu, İzin Verici (Aşırı Hoşgörülü), Tutarsız, Mükemmeliyetçi, Demokratik ve Eşitlikçi Anne-Baba Tutumu şeklinde çeşitleri var.
Ebeveyn tutumları içinde olması gereken, 'Demokratik ve Eşitlikçi Anne- Baba Tutumu'dur. Çocuğun ailede önemli bir yere sahip olduğunu kabul eder. İlgi, sevgi ve gereksinimlerine duyarlılık gösterir. Aile çocuğun varlığını ve fikirlerini önemseyecek ki çocuğun kendini ifade etmesi beklensin. Bu sayede çocuk da kendini değerli ve önemli hisseder.