1453 İstanbul'un fethi... Neredeyse hepimiz bu tarihi ezbere biliyoruz. Peki ya 10 yıl sonra 1463'te ne oldu? Dünyanın ilk Özgürlük Bildirgesi ya da İnsan Hakları Beyannamesi bir Osmanlı padişahının, Fatih Sultan Mehmet Han'ın eliyle yazıldı. Nerede? Saraybosna'da...
Bosna'nın Fatih tarafından fethinden sonra burada yaşayan Fransiskenler hayatları için endişeye kapılmışlardı. Katolik cemaati korku içindeydi. Bunu fark eden Fatih Sultan Mehmet, tarihteki adı 'Fatih Ahidnamesi' olan özgürlük bildirgesini yazıp, mührünü bastı. Bu, pek çok tarihçi tarafından dünyanın ilk özgürlük bildirgesi olarak bilinen 4 Temmuz 1776'daki ABD Anayasası'ndan 324 yıl önceydi.
BELGESELDE GÖRDÜM
Bu şahane bilgiyi BeIn İz TV'de yayınlanan Modern Evliya Çelebi adlı belgeseli izlerken edindim. Bosna Hersek'in tarihinin tanıtıldığı bölümde Fatih Ahidnamesi'nin aslının Fojnica şehrindeki Fransisken Katolik Klisesi'nde sakl
"Ben ki Sultan Mehmet Han'ım; sıradan ve seçkin bütün insanlar tarafından bilinsin ki, bu padişah buyruğunu ellerinde bulunduran Bosnalı (Fransisken) ruhbanlara büyük bir lütufta bulunarak şunları buyurdum: Adı geçenlere ve kiliselerine hiç kimse engel olmayacak ve sıkıntı vermeyecektir ve onlar sakınmaksızın ülkemde yaşayacaklardır. Ve kaçıp gidenler bile güven içinde olacaklardır. Gelip ülkemizde korkusuzca oturacaklar ve kiliselerine yerleşeceklerdir. Ne ben, ne vezirlerim, ne kullarım, ne uyruklarım, ne de ülkemin bütün halkından hiç kimse adı geçenlere -kendilerine ve canlarına ve mallarına ve kiliselerine ve dışarıdan ülkemize gelenlerine- dokunmayacak, saldırıp incitmeyecektir. Yeri, göğü yaratan Rızıklandırıcı adına ve Kur'an adına ve ulu Peygamberimiz adına ve yüz yirmi dört bin peygamber adına ve kuşandığım kılıç adına yemin ederim ki, bu kişiler emrime itaat ettikleri sürece, bu yazılanlara hiç kimse uymazlık etmeyecektir. Böyle biline."
GÖZLERİNE SOKALIM
Şimdi durup dururken bu tarihi belgeyi niye gündeme getirdim?
Ayasofya ve Kariye'nin ibadete açılmasını, dinlerine saldırı olarak değerlendirip bir bardak suda fırtına koparanların gözüne sokmak için... Görsünler ki, ecdadımız her dine, inanışa, ırka, millete saygı ile yaklaşmış, fethettiği yerlerde onları koruyup kollamak için olağanüstü hassasiyet göstermiştir. Hatta Amerikalıların kendilerini demokrasi havarisi hissetmelerine dayanak noktası teşkil eden İnsan Hakları Bildirgesi'nden tam 324 yıl önce bir Osmanlı padişahı çıkıp, azınlıkların hakkını garanti altına almıştır. Tıpkı İstanbul'un fethinde Hristiyanlara özgürce ibadet hakkı tanındığı gibi.
PAPAZLAR KORUYOR
Fatih'in bu vicdanlı ve adaletli tavrının etkisiyle Bosna Hersek'te hiçbir baskı ve yönlendirme olmadan İslamiyet kısa sürede yayılmıştır. Atalarımızın bu asil duruşu bugün de aynen muhafaza edilmektedir.
Saraybosna'da camiler bombalanıp, Müslümanlar kurşuna dizilerek toplu mezarlara gömülürken seslerini çıkarmayan, ancak Ayasofya için her türlü yaygarayı koparanlara, Katolik papazların 557 yıldır kiliselerinde gözü gibi sakladıkları Fatih Ahidnamesi'ni ibretle ithaf ediyorum...
Gaf kürsüsü
gaf kürsüsü Müge Anlı, stüdyosunda ağırladığı sosyal medya fenomenine kurdeleli bir paket uzatarak "Bu da bizim sana hediyemiz" dedi. Genç afalladı: "Ama o benim size getirdiğim hediye?" (Ekip, paketleri karıştırmıştı.)
Zap'tiye
Pandemi ile birlikte günlük konuşmalarımız da değişti: -N'apıyon, n'ediyon? -Hiiç... Dezenfeksiyon, enjeksiyon, filyasyon, mutasyon...
Ne demiş?
"Az evvel kızı yatırırken Uyuyan Güzel'i anlatıyordum. Finalini 'Birbirlerini tanımak için zaman tanımışlar, yemeğe filan gitmişler, Prens iyi davranıyor mu diye bir süre Uyuyan Güzel beklemek istemiş' diye revize ettim." (Uraz Kaygılaroğlu'nun tweet'i)andığını da öğrendim. Peki Fatih Ahidnamesi'nde ne yazıyordu?