Türkiye'ye bazen rakamlar üzerinden bakmak, doğru okumalar yapabilmek için önem taşıyor. Birkaç gün önce Anadolu Ajansı, kamuoyuna önemli bir haber sundu. Ajans muhabirinin, Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü ile Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri üzerinden yaptığı hesaplamalara göre, geçen yıl 'Merkezi Yönetim Bütçesi'nden 313 milyar 301.8 milyon lira harcama yapılmış. İlginçtir, kişi bazında devlete en fazla kazanç Kocaeli'nden geliyor.
KAT KISI ÇOK FAZLA
Kocaeli, 21 bin 405 lira ile kişi bazında devlete en fazla kazanç sağlayan il olmuş. Elbette bu tabloda, çok sayıda fabrika ve işletmenin katkısı var. Bütçeye 34 milyar 284.3 milyon lira gelir sağlayan Kocaeli'ye, geçen yıl bütçeden 2 milyar 711.3 milyon lira harcama yapılmış. Böylece Kocaeli'nde, kişi başına bin 693 liralık harcamaya karşılık, 21 bin 405 liralık gelir rakamına ulaşılmış. Her zaman eşitsizlik eleştirileri ile karşılaşan İstanbul ise, geçen yıl devletten aldığı her 1 liranın karşılığını 8 lira olarak devlete geri ödemiş. Yani bütçe gelirlerinin, yaklaşık yüzde 40'ını tek başına üstlenen İstanbul, bu süreçte Hazine'ye 118.6 milyar lira kazandırdı.
KOCAELİ, İSTA NBU L VE SONRA ...
Buna karşılık devletin İstanbul için yaptığı harcama, 15.2 milyar lirada kalmış. Bu rakamlara göre, İstanbul'da kişi başına harcama bin 113 lira, kişi başına gelir ise 8 bin 705 lira olmuş.
Kişi bazında devlete en fazla katkı sağlayan iller arasında Kocaeli ve İstanbul'un ardından gelen kent hangisi diye merak edebilirsiniz. İzmir geliyor. Yani, devlete en fazla kazanç sağlayan iller sıralamasında İzmir üçüncü. İzmir'de kişi başına harcama bin 777 lira, kişi başına gelir ise 7 bin 191 lira olmuş. Bu başarı çizgisindeki İzmir'in, kamu yatırımlarından aldığı payın artması şart. Evet, son yıllarda İzmir aldığı payı ciddi artırdı. Ama yeterli mi, derseniz, yanıtı 'evet' olmaz. Devlet, İzmir dışında, Tekirdağ, Mersin, Ankara, Bursa, Antalya, Zonguldak, Muğla, Kırıkkale ve Hatay'da da harcadığından daha fazlasını geri almış. Bu illerden Tekirdağ'da kişi başına harcama bin 202 lira, kişi başına gelir 3 bin 205 lira, Mersin'de kişi başına harcama bin 579 lira, kişi başına gelir 3 bin 510 lira, Ankara'da kişi başına harcama 5 bin 694 lira, kişi başına gelir 7 bin 386 lira düzeyinde gerçekleşmiş.
EN DÜŞÜK TAHSİLAT HAKKARİ'DE
Hakkari vergi tahsilatının en düşük gerçekleştiği il olmuş. Hakkari'de tahakkuk eden 131.2 milyonluk verginin sadece 33.6 milyon lirası tahsil edilebildi. Buna karşılık, vergi tahsilat oranı Iğdır'da yüzde 42.7, Şırnak'ta 47.6, Adana'da 49.2 ve Adıyaman'da 51.4, Düzce ve Kırşehir'de yüzde 52.3, Sakarya'da 52.9, Gaziantep'te 53.9, Kırklareli'de 54.16, Batman'da 54.4, Aydın'da 55.5, Denizli'de 57.1, Niğde'de 57.4, Antalya'da 57.8, Nevşehir'de 59.7 olarak belirlenmiş.
İzmir bu sıralamada da, çok iyi yerde. Vergi tahsilat oranı Ankara'da yüzde 72, İstanbul'da yüzde 73.8 olurken, İzmir'de yüzde 78.8'e ulaşmış. Kocaeli'de ise bu oran rekor düzeyde. Yani yüzde 89.9. Bu tabloda illerin gelişimini çok iyi okumak, İzmir'i de değerlendirirken, durduğu somut yeri görmek gerekli.