Noel şenlikleri sırasında ışık ve süslerle donatılan çam ağacı, kutlamaların önemli bir unsurudur. Çam gibi yaprak dökmeyen ağaçları ve çelenkleri ölümsüz yaşamın simgesi olarak kullanmak, Antik Çağ uygarlıklarının ortak bir geleneği idi. Mustafa Daş, bir yazısında Noel'in tarihçesini anlatır.
Avrupalı putperestler arasında ağaca tapınma yaygın bir inançtı. Putperest, yani pagan inançlar, Hıristiyanlığı benimsemelerinden sonra değişik formlar şeklinde yaşatıldı. Mesela, İskandinavyalılar arasında şeytanı korkutup kaçırmak ve Noel zamanında kuşlar için sığınak olması amacıyla ev ve ambarlarını, yılbaşında ağaçlarla donatma geleneği vardı.
Almanya'da kış ortasına rastlayan tatillerde, evin girişine veya içine bir yeni yıl ağacı konuyordu. Doğanın bize sunduğu zenginlikler; ışık, meyveler, sebzeler, orman ve deniz ürünlerinin sembollerini Noel ağacı bir araya getiriyordu. 11. yüzyılda Noel yortusu arifesinde halkın tahayyülündeki cennetin gizemleri çeşitli sahnelerle canlandırılırdı. Kırmızı elmalarla donanmış çam ağacı, cennet ağacını sembolize ederdi. 11. yüzyıl boyunca Hıristiyanlar, Hazreti Havva ve Hazreti Âdem için bayram günü olan 24 Aralık'ta evlerine cennetteki ağacı temsilen çam ağacı yerleştirmeye başladılar.
Luther ve Noel ağacı.
İLK ALMANYA'DA GÖRÜLDÜ
Bildiğimiz Noel ağacı ilk önce 1521 yılında Almanya'nın Schwarzwald, yani Karaorman bölgesinde görüldü. Ağaçta ışıklandırma yoktu. Üzerine ayinde kutsanmış ekmeği simgeleyen ince, hamursuz ekmek parçaları asarlardı. Ekmek parçalarının yerini daha sonra değişik biçimlerdeki çörekler aldı. Ayrıca bazı yerlerde Hazreti İsa'yı simgeleyen mumlar eklendi.
Prenses Helen de Mecklembourg'un 1837'de Orleans Dükü'yle evlenmesini müteakiben, prenses Noel ağacını Paris'e getirdi. Böylece Noel ağacı Fransa'ya da geldi.
18. yüzyılda, Almanya, Fransa ve Avusturya'da bir çamı Noel ağacı olarak süsleyip bezeme âdeti iyice yerleşmişti. 1841'de Kraliçe Victoria'nın Alman asıllı kocası Prens Albert, İngiltere'de Windsor şatosunda bir Noel ağacı yaptırdı. Prens Albert'in desteğiyle yüzyılın ortalarında İngiltere'de Noel ağacı yaygınlaştı. Sarayda ve burjuvazi arasında Noel ağacı çabucak moda oldu. Üst tabakayı halkın takip etmesi gecikmedi.
İngiltere'de Victoria döneminde, güzel bir Noel çamının en az altı tane sık ve yüksek dalı olmalı ve üzerine beyaz Şam işi örtü serilmiş olan masaya konulmalıydı. Dalları kurdele ve kâğıt zincirlerle asılmış mum, şekerleme ve keklerle süslenmeliydi.
İngiltere'de yaygın bir âdet olmadan önce Noel çamı Kanada'da tanınıyordu. Özellikle göçmen Almanlar tarafından Kuzey Amerika'da tanıtılan Noel ağacı, 19. yüzyılda Amerika kıtasında moda oldu. Gelenek Avusturya, İsviçre, Polonya ve Hollanda'da da yaygındı. Japonya ve Çin'e 19. ve 20. yüzyılda Amerikalı misyonerlerce tanıtıldı.
19. yüzyılın sonlarında Almanya'da Noel ağacı.
TİCARİ SEKTÖR OLUŞTU
Noel çamının süsleri önceleri evlerde, boş zamanları değerlendirme uğraşı olarak yapılıyordu. Başta kâğıt, jelatin, kumaş olmak üzere her türlü objeden faydalanılarak yapılan süsler daha sonraları ticari meta haline dönüştü ve bir sektör oluştu. Ortaçağ'da ağacın ışıklandırılması için mumlardan faydalanılırken zamanımızda özel ampuller veya elektrikli aydınlatma gereçleri kullanılıyor. Doğaya zarar vermeme ve çevrecilerin tepkisini çekmemek için plastikten veya diğer maddelerden yapılan yapay Noel çamları gün geçtikçe yaygınlaşıyor.
Muratağa ve Sandallar köyleri şehitlerimiz.
KIBRIS BARIŞ HAREKÂTI, GÖRKEMLİ BİR SERGİYLE ASKERİ MÜZE'DE CANLANIYOR
Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki en önemli hadiselerden biri 1974'teki Kıbrıs Barış Harekâtı'dır. Milli Savunma Bakanlığı, Kıbrıs Barış Harekâtı'nın 50'nci yıldönümünün anlam ve önemini çok daha görkemli vurgulamak ve geniş katılımlı bir şekilde kutlamak maksadıyla Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı Şehit Hasan Rıza Sergi Salonu'nda 29 Kasım 2024 tarihinde "Kıbrıs Barış Harekâtı'nın 50'nci Yılı Sergisi"ni açtı.
Askeri Müze koleksiyonu başta olmak üzere İstanbul Deniz Müzesi, İstanbul Hava Kuvvetleri Müzesi, Milli Savunma Üniversitesi Müzesi ve Eskişehir 1'inci Ana Jet Üs Komutanlığı'ndan, harekât dönemine ait 73 adet obje, dönemden fotoğraflar ve harekâtı anlatan belgesel görüntülerin yer aldığı sergi 9 ay süreyle açık kalacak.
TMT İLE İLGİLİ OBJELER: Kıbrıs Barış Harekâtı Kronolojisi Bölümü'nde 1571'de adanın fethinden başlayıp, 15 Kasım 1983 tarihinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin ilanına dek devam eden ve Kıbrıs Barış Harekâtı'nı genel hatlarıyla anlatan bir metin, kronoloji ve fotoğraflar yer alıyor. Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT) Bölümü'nde, 1958'de kurulan Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT) hakkında metin, fotoğraflar ve TMT tarafından kullanılan üniforma ve silahlar sergileniyor.
Sergiden görüntüler.
KANLI NOEL: Kanlı Noel ve Nihat İlhan Bölümü'nde, 20 Aralık 1963'ü 21 Aralık'a bağlayan gece Kıbrıs Adası'nda, Kıbrıslı Rumların Kıbrıs Türklerine karşı başlattığı Kanlı Noel Katliamı, şehit edilen, evleri tahribata uğrayan ve göç etmek zorunda bırakılan Kıbrıslı Türklerin fotoğrafları eşliğinde ele alınıyor. Bu bölümde ayrıca, Kıbrıs Türk Kuvvetleri Alay Komutanlığı'nda görevli Tabip Binbaşı Nihat İlhan'ın 24 Aralık 1963 tarihinde Rum çeteleri tarafından evi basılarak eşi Mürüvvet Hanım ve oğulları 6 yaşındaki Murat, 4 yaşındaki Kutsi ve henüz 6 aylık olan Hakan'ın korkuyla saklandıkları banyo küvetinde katledilmesi anlatılıyor. Vitrinde Mürüvvet Hanım ile Murat, Kutsi ve Hakan'a ait kıyafet ve eşyalar sergileniyor.
ŞEHİT PİLOT CENGİZ TOPEL: Şehit Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel Bölümü'nde 1964 yılında Erenköy bölgesine yapılan hava operasyonunda uçağının isabet alması üzerine paraşütle atladıktan sonra Rumlara esir düşen ve işkence görerek şehit olan Cengiz Topel'in paraşütü, üniforması, uçuş belgesi, fotoğrafları ve Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral İrfan Tansel'in şehit Cengiz Topel'in annesine yazdığı taziye mektubunun görüntüsü yer alıyor. Kıbrıs Barış Harekâtı, çekilen fotoğraflar ve harekâtta kullanılan silah, teçhizat, bayrak, sancak, madalya, üniforma vb. objelerle anlatılıyor. Rum Milli Muhafız Ordusu'nun kullandığı üniforma, silahlar ve harekât sırasında üsteğmen olan Emekli Albay İzzettin Çopur tarafından Askeri Müze'ye bağışlanmış olan Yunan sancağını da sergide görebiliyorsunuz.
ÇOLUK ÇOCUK 126 TÜRK KATLEDİLDİ: Muratağa, Atlılar ve Sandallar Köyü Katliamı Anı Sınıfı kısmı da serginin dikkat çeken bölümlerinden. Muratağa, Atlılar ve Sandallar köylerinde 14 Ağustos 1974 tarihinde Rum askerleri ve EOKA terör örgütü mensupları tarafından yapılan katliam, bu köylerde yaşayan çocukların eğitim gördüğü ilkokulun sınıfı canlandırılarak anlatılıyor. 14 Ağustos 1974'te arka arkaya basılan bu köylerde silahsız ve savunmasız durumdaki yaşlılar, kadınlar, ilkokul öğrencileri ve ana kucağındaki çocuklardan oluşan 126 Kıbrıs Türkü topluca esir alındıktan sonra acımasızca katledilerek katliam çukuruna atıldılar. Kayıp Şahıslar Komitesi tarafından kimlikleri belirlenen toplam 89 şehidimizin naaşı toplu mezardan çıkarılarak kabirlerine defnedildi. Sandallar Köyü'ndeki eski ilkokul binası da katliamın anısına günümüzde müze olarak kullanılıyor.
MADALYON VE SANCAKLAR: Serginin son kısmında, harekâtın 20. yıldönümü için basılmış Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Barış ve Özgürlük Bayramı Madalyonu; Kıbrıs Türk Kuvvetleri Alayı Sancağı; harekât sonrası Türk askerini karşılayan Kıbrıs Türkleri ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin kuruluş yıldönümü törenlerinden görüntüler; Şehit Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel'in mezarının bulunduğu İstanbul Edirnekapı Şehitliği'nden ve Kıbrıs Karaoğlanoğlu Şehitliği'nden getirilen topraklar, Türk bayrağı ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bayrağıyla birlikte sergileniyor.