Türkiye'de devlet dairelerinde çalışan 3 milyondan fazla kamu görevlisinin bir kısmı ek iş yapıyor ya da yapmak istiyor. Bu konuda sınırlamalar olsa da memurların ek iş yapmaları mümkün. Memurların ve diğer görevlilerin başka işlerde de çalışmalarıyla ilgili olarak çerçeveyi 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu çiziyor. Kanundaki maddeye göre memurlar sosyal güvenlik anlaşması ile bir işyerinde çalışamıyor, ya da kendi adlarına yine sosyal güvenlik sistemine dahil olarak (Bağ-Kur) işyeri kuramıyor. Ancak bu bağı kurmadan bazı faaliyetlerde bulunmaları mümkün oluyor. İçtihatları da Devlet Personel Başkanlığı'nın görüşlerinden öğreniyoruz. Şimdi bunları bazı örneklerle anlatalım:
Memurlar filmlerde oynayabilir mi, sahneye çıkabilir mi?
Bu işi mesai saatleri dışında yapmak, görevini küçük düşürücü davranışlardan kaçınmak ve sosyal güvenlik ilişkisi kurmamak şartıyla memurlar dizi veya filmlerde ya da tiyatro oyunlarında rol alabiliyor. Ayrıca sahneye çıkıp şarkı söyleyebiliyor, bir müzik şirketiyle telif sözleşmesi yaparak CD de çıkartabiliyor.
Köşe yazabilir mi?
Memurun bir yayın kuruluşunda 'hizmet akdine bağlı olarak' köşe yazarlığı yapması mümkün değil. Yani sigortalı olarak çalışamıyor. Ancak, 657'nin 'basına bilgi veya demeç verme' başlıklı 15'inci maddesine aykırı olmamak şartıyla köşe yazarı olabilir, telif ücreti alabilirler.
Şirketlere ortak olabilir mi?
Memurlar esnaflık ya da tüccarlık yapamıyor ancak anonim ve limited şirketlere hisse ortağı olabiliyor. Sadece şirketi temsil edici bir pozisyonda olamıyor.
Arabasını kiraya verebilir mi?
Devlet memurunun aracını kiraya vermesi, Türk Ticaret Kanunu'na göre, (tacir) veya (esnaf) sayılmayı gerektirecek bir ticari faaliyet sayılmıyor. Bu yüzden aracını bir şirkete kiraya verebiliyor.
Başka hangi gelirleri elde edebilirler?
Gayrimenkul ve menkul geliri elde edebilirler, zirai kazanç sağlayabilirler, bilirkişilik ve hakemlik yapabilirler, sosyal ve mesleki nitelikteki kuruluşların organlarında görev alabilirler. Eğitim ve öğretim faaliyetlerinde görev alabilirler, hisse senedi alımsatımı yapabilirler.
DİSİPLİN CEZASI VAR
Memurlar yukarıdaki sınırlar dışında kanuna aykırı olarak ek iş yaparlarsa ciddi disiplin cezaları ile karşılaşıyor. 657'deki düzenlemeye göre, ticaret yapan ya da memurlara yasaklanan işlerde bulunanlara kademe ilerlemesinin durdurulması cezası veriliyor.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
Annem 1954 doğumlu ve ilk sigortalılığı 2007 başı. O günden beri aralıksız çalışıyor. Tayyar KÜÇÜK
İşe girişe göre anneniz için şartlar 58 yaş ve 7 bin gün prim. Primini doldurduğunda emekli olabilir.
Eşim 1972 doğumlu, 1992'de sigorta giriş kaydı çıkıyor. 23 günlük bir prim ödemesi var. Emekli olabilir mi? Taner YAĞCI
Sigorta girişine göre en az 5.525 gün gerekiyor. 3.600 günle emeklilik için ise 58 yaş şart. Çalışıp prim ödemesi lazım.
1966 doğumluyum. 1983 sigorta girişim var. 2.000 gün primim var. Mehmet ŞAHİN
En az 5.150 gün prim gerekiyor. Yaş şartı tamamlanmış. Çalışıp prim ödemelisiniz. Toplu ödeme yok. 3.600 günü bulursanız 60 yaş gerekir.
12.05.1977 doğumluyum. 01.03.1996 sigorta başlangıcım. Şu an 4000 iş günüm var ve 2 çocuk sahibiyim. Gamze MAVİGÖZ
20 yıl 52 yaş ve 5.825 gün gerekiyor. Çocuklar sigortadan sonra ise borçlanıp 1.440 gün kazanırsınız. 385 gün daha çalışıp yaşı beklersiniz.