Geçen hafta CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun ortaya attığı vaatler çokça tartışıldı. Vaatler için 150 milyar lira gerektiği, gerçekleşmesinin hayal
olduğu ortaya çıktı. Hesapsız işler yüzünden geçmişte ne tür ekonomik felaketler yaşadığımızı hepimiz biliyoruz. Biz bu vaatlerin ana omurgasını oluşturan işçi ve emekli konusuna gelelim. Olmayacak vaatlerin çokça yapıldığı 1990'lı yıllara bakmakta fayda görüyoruz. Bugün 'uçuk' vaatleri sıralayan CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, o dönemde Sosyal Sigortalar Kurumu'nun (SSK) genel müdürüydü (1992-1999). Politikacılar, Kılıçdaroğlu'nun yaptığı gibi 'bol keseden' vaatlerle oy avcılığına başlamıştı. Kimi iki anahtar veriyor, kimi rakibin iki katını vaat ediyor, kimi de erken emeklilik getireceğini söylüyordu.
SOSYAL GÜVENLİK ÇÖKTÜ
Sonunda koalisyon hükümetleri ile Türkiye uçuruma sürüklenirken 1994, 1998 ve 2001'de üç büyük kriz yaşandı. Sosyal güvenlik sistemi de çöktü. Emekliye, bırakın iki ikramiyeyi, doğru dürüst maaş bile verilemedi. Sağlık hizmetleri yok oldu, hastanelerde insanlar sedyelerde öldü. Bugün 90'lı yılların özlemiyle koalisyon ve vaat yarışına giren Kılıçdaroğlu'nun yönettiği SSK, primleri toplayamaz, hizmet veremez hale geldi. Kayıtdışı istihdam zirve yaptı. Kılıçdaroğlu, 1992'de eski para ile 128 bin lira kârla devraldığı kurumu 1999'da 1.1 milyar lira zararla bıraktı. 1992'de SSK'nın 8.7 milyon lira olan prim alacağı, 1999'da 220 milyona ulaştı. Bugün de bir benzerini yaşatmak istiyorlar. Kaynağı olmadan işçiye, emekliye para dağıtacak, güya kart faizlerini sileceksiniz. Nereden karşılanacak? Yüksek faizle borçlanma, yatırımları durdurma, para basma gibi felaket senaryoları var. Ya da vergileri artırıp 'para dağıtıyorum' dediğiniz emekliyi, işçiyi çiftçiyi sefalete sürükleyeceksiniz. Türkiye sosyal güvenlik sistemindeki bu tahribatı düzeltmek için 1999 ve 2008'de iki reform yaptı. Sistem ancak belini doğrulttu. Bugün emeklisine zam verebiliyor, sağlık hizmetlerini çağdaş biçimde sunabiliyor. Kayıtdışı istihdam yüzde 30'lara geriledi. İnsanlar sosyal güvenceye kavuştu. Popülist politikalar olmadığı sürece bu iyileşmeler arzu edilen, daha ileri seviyelere de gelecek.
STAJ SAYILMIYOR
1994'te okurken sigortam vardı. Prim 1996'da başladı. 4850 günüm var. Emeklilik hesabını sigorta yapılan yıla göre mi yapacağım? Serhat AVUTMUŞLU
Maalesef stajyerlikte ve çıraklıkta yapılan sigortalar emeklilik hesabına etki etmiyor. Sigorta numaranız geçerli olacak ama işe giriş tarihiniz 1996 olacaktır.
GÜNLÜK 13.01 LİRA
Ağustos itibarıyla evde çocuk bakımı için bir yardımcı işe başlayacak. Asgari ücret vereceğimizi düşünürsek aylık ne kadar prim yatırmamız gerekecek? Teşviklerden yararlanabilir miyiz? Özge SALOR
Bu kişiler için günlük 13.01 TL ödemeniz gerekiyor. Brüt asgari ücretin yüzde 32.5'u yatırılıyor. Teşviklerden yararlanabilirsiniz.
3 YAŞ KAZANIRSINIZ
1976 doğumluyum. İşe girişim 01.04.2000, askerliğim 1997. 4200 günüm var. Askerlik borçlanması yapabilir miyim? Ömer KIZILTAŞ
Askerlik borçlanmasını 9 Eylül 1999 öncesine gelecek kadar yapmanız gerekiyor. 7 aylık borçlanmayla girişinizi 01.09.1999'a çekersiniz. 60 yerine 58 yaş şartı gelir.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
5750 prim günüm var ve çalışıyorum. 01.09.1973 doğumluyum. İşe 14.01.1993'te girdim Ne zaman emekli olurum? Oktay AYDIN
25 yıl 54 yaş ve 5675 prim günü gerekiyor. Priminizi tamamlayıp yaşınızın dolacağı 1.9.2027 tarihini beklemelisiniz.
28.02.1982'de doğdum. İşe giriş tarihim 05.04.2004. Askerliğimi 2004'te bitirdim. 3500 günüm var. Ne zaman emekli olurum. Bayram SEYMEN
60 yaş ve 7 bin prim günü şartlarınız var. Çalışıp primlerinizi tamamladıktan sonra 28.02.2042 tarihinde emekli olursunuz.
Yüzde 80 engelli kardeşim var. 1995 yılı itibarıyla kesintisiz olarak sigortası ödenmekte. Ne zaman emekli olabilir? Kürtaş AKTAŞ
Kardeşiniz normal şartlarda erkekse en az 55, kadınsa 51 yaşında emekli olur. Ama vergi dairesinden vergi indirimi alırsa yüzde 80'le hemen emekli olur. (15 yıl 3600)
13.09.1971 Doğumluyum. 1986'da çırak, 01.06.1989'da SSK'lı olarak işe girdim. 7380 günüm var. Ne zaman emekli olabilirim? Fethi KAAN
Çıraklık emeklilik hesabından sayılmıyor. 1989 girişinize göre 25 yıl 51 yaş ve 5450 güne ihtiyacınız var. Priminiz tamam. Yaşınızın dolacağı 13.09.2022 tarihinde emekli olursunuz.
SORULARINIZI BEKLİYORUZ
Sorularınızı bizesorun@ sabah.com.tr ve faruk.erdem@ sabah.com.tr adresine gönderebilirsiniz. Ayrıca bize Twitter'dan @farukerdem adresinden ulaşabilirsiniz.
HER CUMARTESİ PAZAR SAAT 08.45'TE A HABER'DE BİZE SORUN PROGRAMI'NDA SORULARINIZI CEVAPLIYORUZ… 0212 300 66 66