Türkiye'de çalışan herkes ne zaman ve hangi şartlarda emekli olacağını merak ediyor. Çalışanlar için 3 grup var. İlki eski adıyla SSK (4A) bünyesindeki işçiler. İkincisi Bağ-Kur (4B) bünyesindeki vatandaşlar. Üçüncüsü ise memurlar (4C). Her biri için detaylı şartlar var. Yerimiz nispetinde kısaca anlatalım...
SSK'LI ÇALIŞANLAR
Çalışanların çoğunluğunun tabi olduğu SSK (4A) statüsünde üç tarih öne çıkıyor. Birincisi 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar, ikincisi 9 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 arası sigortalı olanlar ve 1 Mayıs 2008 sonrasında sigortalı olanlar. Bu tarihler prim günüyle birlikte yaş şartını değiştiriyor. Birinci grupta erkekler 44-58, kadınlar ise 38-56 yaşlarında emekli oluyor. İkinci grupta erkeklerde yaş 60'a ve prim ise 7 bine çıkıyor. Kadınlarda ise yaş 58'e, prim 7 bine yükseliyor. Son grupta ise yine yaş erkekte 60 ve kadında 58 olarak belirlenirken, 2035'ten sonra 65'leri buluyor. 1999'dan önce sigortalı olan kadınların 15 yıl 3 bin 600 günü doldurmaları şartıyla 50, erkeklerin ise 55 yaşında emekli olma imkanları da bulunuyor. Bunun için kadınların 9 Eylül 1999 itibariyle 18, erkeklerin ise 23 yılı tamamlamış olmaları gerekiyor. Aksi halde 3 bin 600'ü tamamladıkları tarihe göre kademeli yaş artışı söz konusu. 1999'dan sonra ise erkekler için 60 kadınlar için 58 yaş ve 4500 prim günü gerekiyor.
BAĞ-KUR'A TABİİ OLANLAR
Gelelim Bağ-Kur'luların durumuna. Bu gruba kendi işini yapan avukat, kuyumcu, doktor, noter, mimar, kasap, bakkal gibi ticaret yapanlar, gelir vergisinden muaf esnaf ve sanatkarlar ile şirket ortakları ve tarımla uğraşan çiftçiler giriyor. 1 Ekim 1999'dan önce sigortalı olup 1 Ekim 1999'da 23 yılı dolduran erkek ve 18 yılı dolduran kadınlar yaşa bakmadan, erkek 25 kadın 23 yılı tamamlayınca emekli oluyor. Eğer 23 ve 18 yıl 1 Ekim 1999'da dolmamışsa bu kez yaş devreye giriyor. Kadınlar 40-55 erkekler 44-58 arası yaşa tabi oluyor. 30 Nisan 2008 sonrası Bağ-Kur'lu olanlarda ise kadınlarda 58, erkeklerde 60 ve 9 bin prim günü gerekiyor. 9 bin gün 31 Aralık 2035'e kadar dolmazsa yaş şartı kadın-erkek fark etmeden 65'e çıkıyor. 1 Ekim 1999- 30 Nisan 2008 arasından sigortalı olan kadın 60 erkek ise 62 yaşında 15 yıl 5 bin 400 gün ile emekli olabiliyor.
MEMURUN YÖNTEMi FARKLI
8 Eylül 1999 öncesinde memur olanlar erkeklerde 25 kadınlarda 20 yılı tamamlayınca yaşa bakılmadan emekli olabiliyor. 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 arasında da süre 20 yıldan 25 yıla çıkıyor. Burada da yaş şartı kadın için 58 erkek için 60 oluyor. 1 Mayıs 2008 sonrasında memur olanlar 25 yıl hizmet 9 bin günü doldurup kadınlarda 58 erkeklerde 60 yaşında emekli olabiliyor. 8 Eylül 1999'da 20 ve 25 yılı dolduramayan memurlar için yaş devreye giriyor. Burada kadınlar için 38 erkekler için 43 yaşından başlayan şart aranıyor.
TAZMİNAT OLMAZ
2013 yılında istifa ederek ayrıldım. Geriye yönelik tazminat vs. haklarımı alabilir miyim? Hasan DURMAZ
İstifa ettiğiniz için tazminat alamazsınız. Ama varsa diğer alacaklarınızı (mesai, izin parası, maaş gibi) talep edebilirsiniz. 15 yıl 3600 günden yararlanmak için 9 Eylül 1999'dan önce sigorta gerek.
MEMURUN TİCARETİ
Devlet memuru adına kayıtlı aracını başka firmaya kiraya verebilir mi ve bir limited şirkete ortak olabilir mi? N. Y.
Devlet memurları tacir veya esnaf olamıyor. Aracınızı kiralamanızda sakınca yok. Şirketi idare ve temsil edecek kişiler arasında sayılmamak ve yönetimde olmamak kaydıyla şirket ortağı olursunuz.
HAKLI FESİH SEBEBİ
Eşim fazla mesailerini alamadığı ve SGK primleri asgari ücretten gösterildiği için işi bıraktı ve dava açtı. Nasıl bir sonuç çıkabilir? Ferhat YALÇINIKAYA
Belirttiğiniz hususlar çalışanlara haklı fesih hakkı veren konular. Bu yüzden tazminat hakkınız bulunuyor. Tabii mahkemenin ne karar vereceğini bilemeyiz.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM
11.04.1964 doğumluyum. 1990'da sigortalı oldum. 10.05.1999'da Bağ-Kurlu oldum. 2014'te ise yeniden SSK'lı oldum. Ne zaman emekli olurum? Musa SEZGİN
SSK girişinize göre 25 yıl, 52 yaş ve 5525 prim gün şartlarına tabisiniz. Primleriniz tamam. Yaş şartınız da 2016 yılında dolacak ama SSK şartlarından emekli olmak için son 1260 gün SSK'lı olarak çalışmanız lazım.
26.02.1967 doğumluyum. 05.08.1985'te ilk sigortam yapıldı. 9 bin günüm var. Ne zaman emekli olurum? Ali TÜRKOĞLU
25 yıl 49 yaş ve 5300 gün şartlarınız var. Yıl ve prim tamamlanmış. Yaş şartınız da 2016'da dolacak. Emekli olacağınız tarih 26.02.2016.
İlk sigortam Mart 2002. 1964 doğumluyum. 886 gün primim var. Çocuklarımın doğumu sigortadan öncedir. Ne zaman emekli olabilirim? Aycan ŞENOL
Öncelikle primleriniz çok az. Doğum borçlanması imkanınız da yok. 58 yaşında ve 7 bin gün prime ulaştığınızda emekli olursunuz.
19.03.1979 doğumluyum ve 17.11.1997 yılında işe başladım. Ne zaman emekli olabilirim Büşra B.
20 yıl 54 yaş ve 5975 prim gününe tabisiniz. Priminizi yazmamışsınız. Yıl şartınız 2017'de yaş şartınız 2033'te dolacak. Priminiz tamamlanırsa 19.03.2033'te emekli olursunuz. 1997'den sonra doğumlarınız varsa borçlanabilirsiniz.
SORULARINIZI BEKLİYORUZ
Her cumartesi bu köşede çalışma hayatıyla ilgili sorunlarınızı gündeme getiriyoruz. Sorularınızı bizesorun@sabah.com.tr ve faruk.erdem@sabah.com.tr adresine gönderebilirsiniz
HER CUMARTESİ PAZAR SAAT 14.30'DA A HABER'DE BİZE SORUN PROGRAMI'NDA SORULARINIZI CEVAPLIYORUZ…0212 300 66 66