Tarihin mirası... Binlerce yıllık kültür... 13 medeniyet... Dinler mozaiği... Cami, kilise, havra bir arada... Ezan, çan ve hazan aynı coğrafyada... İnanç turizminin merkezi.
Hatay... Büyük Atatürk'ün, "Şahsi meselem" dediği, kadim şehir. 6 Şubat 2023... Asrın depremi... Büyük acı.
15 ilçede, 1 milyon 686 bin 43 kişi depremden etkilendi.
En büyük hasar 6 ilçede... Antakya, Samandağ, Kırıkhan, Arsuz, Hassa ve İskenderun.
22 bin 875 insanımız bir başka âlemde... Toprak altında.
Depremin olduğu gün Hatay'daydım.
Aradan 2 yıl geçti... Yine buradayım... Şehir derlenip toparlanıyor.
Ama... Yara kanamaya devam ediyor... Yakınlarını kaybedenlerin gözyaşları... Ve anılar, anılar, anılar.
***
Büyük Türkiye
Cami... Kilise... Havra... Konak... Valilik binası... Eski Meclis binası... Otel... Valilik konutu... Ziraat Bankası... İl Sağlık Müdürlüğü... PTT... Belediye... Hepsi de tarihi eser.
Hatay'da... 1809 kültür varlığı olduğunu biliyor muydunuz?
Hepsi de tescilli.
587... Arkeolojik sit alanı.
2... Kentsel sit alanı.
667... Sivil mimari örneği...
Korunması şart.
Böyle bir şehri ayağa kaldırmak kolay iş değil.
Ama... Büyük Türkiye... Zoru başarıyor... Yoğun bir çalışma... 7/24.
***
Yılın annesi
Esra Masatlı... Hatay Valisi Mustafa Masatlı'nın eşi... 6 binden fazla çocuğun koruyucusu... Kollayıcısı... Annesi.
Depremde... 6 bin 868 çocuk ya annesini kaybetti ya da babasını.
Hem annesini hem de babasını kaybeden çok.
Hatay'da örnek bir proje... Kurumsallaşmalı... Başka illerde de uygulanmalı... Yüreğimizdeki Işık Projesi.
Vali... Kaymakamlar... Vali ve kaymakam eşleri... Hepsinin üzerine zimmetlenmiş çocuklar var... Öksüzler... Yetimler.
Esra Masatlı... Projenin lokomotifi... Hepsinin annesi.
Çocuklarımız... Depremde toprağa verdiklerimizin emanetleri... Esra Hanım'a, "Anne" diyorlar.
Allah, razı olsun... Teşekkürler Esra anne.
***
Kayıp fermanlar
Depremden önce gezmiştim... Ve yazmıştım.
Tarihi... Petrus ve Pavlus Ortodoks Kilisesi.
Kilisede... Sultan Abdülhamid'in 3 fermanı asılıydı.
Fermanlarda... "Hıristiyanlara iyi davranılması... Hıristiyan din adamlarına saygı gösterilmesi... Cenaze törenlerinin eksiksiz yerine getirilmesi" isteniyor.
Asrın depremi.
Müslüman... Hıristiyan... Yahudi... Ermeni... Alevi... Sünni... Ortodoks... Katolik... Protestan... Hepsinin barış ve kardeşlik içinde yaşadığı Hatay'da... İmam, sizlere ömür... Papaz, toprağı bol olsun.
Osmanlı sultanının fermanları... Ara ki bulasın.
***
Kurtuluş'tan bugüne
Dünyanın ilk aydınlatılan caddesi...
Hatay'da... Herod Caddesi.
General Şükrü Kanatlı komutasındaki Türk askeri, işte bu caddeden Hatay'a girdi.
Ve... Caddenin adı değişti... Kurtuluş Caddesi.
Kurtuluş Caddesi üzerindeki tescilli yapı sayısı... 718.
Tamamen yıkılan var... Ağır veya orta hasarlı eser var. Mahkemelik olan var.
Hatay'ın derlenip toparlanmakta gecikmesinin nedeni... Şehrin bir açık hava müzesi olması.
***
Küllerinden doğan şehir
Japonya... 2011... Mart ayı... 9 büyüklüğünde deprem... Ardından tsunami... 20 bin can kaybı... Felaketten sonra çıkan enkaz... 31 milyon ton.
Hatay... Asrın deprem... 84 bin yapı yıkıldı... 311 bin 586 bağımsız bölüm.
Enkaz 41 milyon tonu geçti.
Nüfusun bir kısmı Hatay'ı terk etti... İstanbul'a... Ankara'ya...
İzmir'e... Mersin'e.
Ve... Bugün durum.
Hatay derlenip toparlanıyor... Hızla.
Kalıcı konutlar... İşyerleri... Köy evleri... Bölge büyük bir şantiye.
Gidenlerin çoğu döndüler.
Hatay... Anka kuşu gibi... Küllerinden doğuyor.
***
Çiçek çocuklar
Onlar... Asrın depreminde sadece annesini veya babasını... Ya da ikisini birden kaybeden çocuklar değil.
Daha fazlasını kaybedenler.
Anne... Baba... Dayı... Amca... Teyze... Hala... Büyükanne... Dede... Onlar... Kimsesiz kalmışlar.
Vefalı, büyük Türk devletinin himayesindeler.
Hepsinin de şimdi sımsıkı sarıldıkları annesi var... Hatay Valisi Mustafa Masatlı'nın eşi... Esra Hanım.
O yavrulara saygı... Fotoğrafta yüzleri görünmesin... Hepsi birer çiçek.
***
Kiliseler
Tarihi eser... Rum Ortodoks Kilisesi... Yıkıldı.
Protestan Kilisesi... Yıkıldı.
Katolik Kilisesi... Hasarlı.
Antakya... Altınözü... Kırıkhan... Tarihin mirası kiliseler var.
Türkiye'deki tek Ermeni köyü Hatay'da... Vakıflı Köyü. Kilisesi hasar aldı... Onarıldı... İbadete açıldı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, proje desteği veriyor... Kiliseler... Ayağa kaldırılıyor.
Vakıflı Köyü Muhtarı Berç Kartun dedi ki:
- Depremden sonra devlet yaramızı sardı... Allah razı olsun.
***
Ayağa kalkan tarih
Habib-i Neccar Camii... Türkiye sınırları içinde inşa edilmiş ilk cami.
Depremde yıkıldı.
Bu tarihi eseri ayağa kaldıran... Konya Büyükşehir Belediyesi.
Ulu Cami... Memlükler döneminden miras... 1268- 1271 arasında yapılmış... Depremde yerle bir oldu.
Ulu Cami de ayağa kaldırılıyor... Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından.
Şeyh Ali Camii... Sarımiye Camii... Caferiye Mescidi... Kürt Fakih Camii... Mahremiye Camii... Hünkâr Mescidi... Yeni Cami... Nakip Camii...
Yeter mi? Daha sayalım mı?
Vakıflar Genel Müdürlüğü... Tarihi mirası ayağa kaldırmak için çırpınıyor.
Bu köşe yazısını aşağıdaki linke tıklayarak sesli bir şekilde dinleyebilirsiniz
