Malatya Arguvanlı Şemsi Belli'nin, İngilizce, Fransızca ve Arapça'ya çevrilen... Kendisini şöhrete taşıyan... Anayasso şiirini yazmasının üzerinden 68 yıl geçti.
"Yerin, yurdun, adresesin bilmirem
Angara'da: Anayasso!
Ellerinden öpiy Hasso
Yap bize de iltimaso
Bu işin mümkini yok mu hooy baboov?"
Ve hâlâ yeni, sivil, Türkiye'nin önünü açacak, modern bir Anayasa yapamadık.
Anayasa üzerine yazılan yazı, söylenen söz çok... Binlerce sayfa.
Ama sonuç... Sıfıra sıfır, elde var sıfır.

***

İstemezük cephesi

Âdettendir... İpe un sermeyi seven siyasetçi, her şeye bir kulp takmayı sever.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, yeni Anayasa ihtiyacından söz edince...
Hemen kulp takma yarışı başladı.



Kimi... Erdoğan'ın amacının gündemi değiştirmek olduğunu söyledi.
Kimi de... "Erdoğan, üçüncü defa Cumhurbaşkanı seçilebilmek için Anayasa'yı değiştirmek istiyor" dedi.
İnsan sormadan edemiyor:



Geçmişte... Turgut Özal'dan Süleyman Demirel'e... Necmettin Erbakan'dan Erdal İnönü'ye... Mesut Yılmaz'dan Deniz Baykal'a... Bülent Ecevit'ten Muhsin Yazıcıoğlu'na kadar... Pek çok genel başkan yeni bir Anayasa ihtiyacını dile getirmişlerdi.
Amaçları... Gündemi değiştirmek miydi?
Ya da... Başka hesapları mı vardı?

***

Postal kokulu Anayasa

Kenan Evren... 12 Eylül 1980 askeri darbesinin lideri... 1981 Anayasası'nın mimarı... Eski Cumhurbaşkanı... Onunla Anayasa'yı konuşmuştum.
Evren hayatta iken yazmıştım... Ölümünden sonra tekrar yazdım...
Sabah Gazetesi... 20 Temmuz 2010.
Evren Paşa şunları söylemişti... Kelimesi kelimesine:
Bizim yaptığımız Anayasa Allah'ın emri mi?
Anayasa mukaddes kitap mı?
Kuran-ı Kerim mi?
Günün şartları neyi gerektiriyorsa o yapılır.
Anayasalar da değiştirilir.
Darbenin liderinin bile "Değiştirilir" dediği Anayasa'yı... Üzerinde oynana oynana yamalı bohçaya dönmüş Anayasa'yı... Bugün aslanlar gibi savunan ve değişmemesi için direnen o kadar çok insan var ki.
Sorsanız... Hepsi de katıksız demokrat.
Kimi siyasetçi, kimi sivil toplum lideri, kimi kanaat önderi... Kimi de akademisyen.

***

Yeni... Yepyeni

Süleyman Demirel... Başbakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı dönemlerinde... "Anayasa... Yeni bir Anayasa" demekten dilinde tüy bitmişti.
Demirel'in Cumhurbaşkanlığı 16 Mayıs 2000 tarihinde sona erdi.
Aradan 14 yıl geçtikten sonra... Demirel bana aynı sözleri söyledi... Yazdım... SABAH... 19 Haziran 2014:
"Yepyeni bir Anayasa gerekli."
1. Demirel... Yeni Anayasa'yı kendisi için mi istiyordu?
2. Sistemin tıkandığını görüyordu... Türkiye'nin ihtiyacını dile getiriyordu.

***

Erdoğan 2003

Erdoğan, "Yeni yüzyılda yeni Anayasa" diye konuşunca... Yazılı ve görsel medyada yorum patlaması yaşandı.
Hani ne derler... "Ağzı olan konuşuyor."
"Şimdi... Durduk yerde... Nereden çıktı Anayasa konusu" diye.
Türk siyaseti biraz balık hafızalıdır. Dünü çabuk unutur.



Ayrıca... Araştırmadan konuşmak modadır... Araştırmak, arşiv karıştırmak, okumak zahmetli iş.
Erdoğan... 9 Mart 2003'te Siirt'ten milletvekili seçildi.
11 Mart... Meclis'te yemin etti.
14 Mart... Başbakan oldu.
Ve... 18 Mart... TBMM... Kurduğu ilk hükümetin programını okudu... 59'uncu Cumhuriyet Hükümeti.
Hükümet programında yeni Anayasa'dan da söz ediliyor... Sadece ilk iki cümleyi verelim, sanırız yeter.
Artık ülkemize dar gelen yürürlükteki Anayasa yerine katılımcı ve özgürlükçü yeni bir Anayasa hazırlayacağız.
Bu Anayasa'nın hazırlanmasında, kendi fikirlerimiz kadar, muhalefet partilerinin ve tüm toplumsal kesimlerin katılımını en etkin biçimde sağlama çabası içinde olmaya söz veriyoruz.

***

Zaman tüneli notları

Tarih... 22 Şubat 1993... Pazartesi.
Yer... TBMM Başkanlık Divanı toplantı salonu.
Masanın başında Meclis Başkanı oturuyor...
Hüsamettin Cindoruk.
Masadakiler:



Süleyman Demirel... Doğru Yol Partisi Genel Başkanı ve Başbakan.
Ahmet Mesut Yılmaz... Anavatan Partisi Genel Başkanı.
Prof. Dr. Erdal İnönü... Sosyal Demokrat Halkçı Parti Genel Başkanı... Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı.
Prof. Dr. Necmettin Erbakan... Refah Partisi Genel Başkanı.
Doç. Dr. Deniz Baykal... Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı.
Bülent Ecevit... Demokratik Sol Parti Genel Başkanı.
Ahmet Türk... Halkın Emek Partisi Genel Başkanı.
Faruk Demirtola... Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkan Yardımcısı.



Muhsin Yazıcıoğlu... Büyük Birlik Partisi Genel Başkanı.
Aykut Edibali... Millet Partisi Genel Başkanı.
O tarihte... Recep Tayyip Erdoğan, 39 yaşında... Milletvekili değil... İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı da değil.
Erdoğan... Yıllar sonra parti kuruyor... Başbakan oluyor... Sonra Cumhurbaşkanı... Ve... "Yeni, sivil bir Anayasa" diyor.
Söyledikleri... 31 yıl önce... 22 Şubat 1993'te... Hüsamettin Cindoruk başkanlığında yapılan toplantıda konuşulanlar.

***

Tarihi tutanaklar

Hüsamettin Cindoruk başkanlığında siyasi parti liderlerinin yaptıkları... Tarihi toplantıda söylenenlerden bir demet... Birkaç satır başı:
Süleyman Demirel:
- Türkiye'nin bir Anayasa sorunu vardır.
Bülent Ecevit:
- 1982 Anayasası'nı Türk toplumunun demokrasi özlemiyle bağdaştırmak olanaksızdır... Bu Anayasa'ya Türk toplumunun artık sığmadığı ortadadır.
Muhsin Yazıcıoğlu:
- Dışta ve içte herhangi bir baskı olmadan, mecburiyetlere dayanmadan, milletimizin ve inançlarımızın istekleri doğrultusunda ve gereklerine uygun olarak bir Anayasa hazırlamak zorundayız.
Necmettin Erbakan:
- Eğer ülkede huzur istiyorsak... Anayasa bütün milleti temsil etmeli... Herkes... Bu Anayasa benim Anayasam demeli.
Toplantı ikinci gün devam etti... 23 Şubat 1993...
Tutanaklar, 318 sayfa... Kalın bir kitap.
Söylenecek her şey söylenmiş.
Ortak görüş... Yeni bir Anayasa.
Toplantı tutanakları TBMM'nin tozlu raflarında... Ama zahmet edip de okuyan kim?
Bant kayıtları da var... Dinleyen kim?
Aradan koskoca 31 yıl geçti... Sonuç... Sıfıra sıfır, elde var sıfır.