İl merkezi... İlçeler... Kırsal... Toplam nüfus 1 milyon 686 bin. Deprem sonrası Hatay'dan ayrılanlar... 559 bin.
Ortalık sakinleşince... Çadır ve konteyner kentler kurulunca... Dönenler... 90 bin.
469 bin Hataylı... Şehir dışında... Başka illerde.
İlk sırada Ankara... 76 bin.
İkinci sırada Mersin... 75 bin.
İstanbul 42 bin... Antalya 37 bin.
Gidenlerin bir kısmının iş bulup, iş kurup kalacağı, geri dönmeyeceği kesin.
***
Ticaret
Hatay genelindeki ticarethane sayısı 110 bindi.
Market... Lokanta... Künefeci... Büfe... Düğün salonu... Manav... Hediyelik eşya... Giyim kuşam... Ayakkabıcı... Aklınıza ne gelirse.
Yıkılan... Acil yıkılması gereken... Ağır hasarlı olan işyeri sayısı 44 bin.
Orta hasarlıları da eklersek... 49 bin.
Yani... İşyerlerinin yüzde 49'u deprem kurbanı.
Şimdi... Sağda solda... Birkaç işyeri açık...
İsterseniz Antakya Uzunçarşı'ya bir göz atalım.
***
Ekonominin merkezi
Antakya ekonomisinin nabzının attığı... Yüzlerce işyerinin bulunduğu tarihi Uzunçarşı ağır yaralı.
Çarşının ara sokakları enkaz altında.
Birkaç işyeri açık... Edip İç Giyim... Bakkal/Sobacı Bekir... Madenboyu Süt Ürünleri... Vitamin Tepsi Kebabı... Mustafa Can Peynircilik...
Mumbarcı Hikmet de açık... Kelle, ciğer, paça.
Bucaklar Fırın açık... Simit satıyor.
Ve... 350 yıllık makinede küncülü helva yapılan Nar Hatay... Susamlı helva.
Ama bu helva... İnce helva... Karton kalınlığında... Çıtır çıtır.
Hatice Anne (Fansa) çalışıyor... Oğlu Şahap çalışıyor... Çalışmak, depremin acısını az da olsa unutturuyor. İddialı bir söz söyleyeceğiz: Eğer Uzunçarşı yoksa, Hatay'da hayat yok demektir.
Uzunçarşı... Yavaş yavaş toparlanıyor... Hatay da yavaş yavaş...
***
Gönüllü gençlik
Depremin üzerinden 80 gün geçti... Yardım için koşup gelenlerin çoğu, "evli evine, köylü köyüne" misali geri döndü.
Ama hâlâ dönmeyenler var... Gönüllüler.
Depremde... Hatay'a 7 bin gönüllü geldi... 68 şehirden... 9 farklı ülkeden... Almanya, İran, Avusturya, Azerbaycan, İsrail, Güney Kore, Fransa, Hollanda, Avustralya.
Pek çok gönüllü... Geri gitti...
Gitmeyenlerin... Çadırda kalıp depremzedeye hizmet edenlerin çoğu... Gençler... Yarınlarımız... Atatürk'ün Cumhuriyet'i emanet ettiği kuşak.
***
'Seçim malzemesi olmasın'
Numan Bölükbaş'ı aradık... Kırıkhan Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı... Karadenizli... Trabzon Çaykaralı... Ekonomiyi konuşacağız.
Bölükbaş... "Abi, bekliyorum" dedi.
İyi de, nerede bekliyor? Numan'ın bulunabileceği yerler enkaz... Taş yığını.
Evi, mağazası, sahibi olduğu düğün salonu... Hasarlı.
Depremzede, Hatay Milletvekili... 11 yakınını toprağa veren Hüseyin Yayman, "Ben Numan'ı bulurum" dedi:
- Akaryakıt istasyonu var... Oradadır.
Gittik... Deprem, istasyonu yıkmış.
Sadece bir oda kalmış... Duvarda Trabzonspor pankartı.
Numan, çok şey anlattı: "Ticaretin canlanması lazım... Organize Sanayi Bölgesi acil ihtiyaç... Kırsal kesimde üretim iyi gidiyor."
Sonra... Söz siyasetten açıldı... Numan, sohbeti şöyle bağladı:
- Siyaset gündeme geldi ama iyi gelmedi... Deprem, siyasete alet edilmez, ayıptır... Günahtır... Devlet elinden geleni yapıyor... Millet yardımda yarışıyor... Kimse nankörlük etmesin, depremden oy çıkarmaya heveslenmesin.
***
Edirne'den Hatay'a
Hüseyin Kürşat Kırbıyık... Edirne Valisi... Hatay'da enkazların arasında görünce tanıyamadık... Maskeli.
Dağ gibi enkaz... Ortalık toz toprak... Koordinatör Vali Kırbıyık, mühendis gibi... İşçi gibi... Hafriyatçı gibi çalışıyor... Halkın içinde.
Hatay genelinde 2 bin 940 kamyon... Değişik illerden.
Bin 63 ekskavatör... 48 arazöz...
Toplam 4 bin 157 araç.
Bu kadar enkaza az bile.
26 farklı sahaya hafriyat dökülüyor... Trafiği düşünün.
Edirne Valisi Hüseyin Kürşat Kırbıyık ile konuşacağız ama... Bu hengâmede, enkazların arasında ne mümkün.
Depremin ikinci günü başladığı koordinatör valilik görevinin ardından... 77 gün sonra, 22 Nisan'da Edirne'ye döndü.
En iyisi... Uygun bir zamanda... Edirne'de buluşmak.
***
Sezar'ın hakkı Sezar'a
Seçim kapıda... Siyaset sıcak... Nereye baksanız aday afişleri, fotoğrafları.
Ama dikkatimizi çekti... Antakya'da, İskenderun'da, Kırıkhan'da, Samandağ'da... Billboardlarda Hüseyin Yayman'ın fotoğrafı yok.
Reklamcılar gelmişler... "Kampanyanızı yapalım, resimlerinizi asalım" demişler.
Yayman'ın yanıtı, "Hayır... İstemiyorum" olmuş.
Doğrusunu yapmış... Hataylı herkesi biliyor... Fotoğraf çektirmek için deprem bölgesine gelen... Birkaç saat sonra ayrılanları da... 11 yakınını depremde kaybeden Yayman'ın, 6 Şubat'tan bugüne deprem bölgesinden ayrılmadığını da.
***
Vali Atik'in hakkı ödenmez
Ali Fuat Atik... Denizli Valisi... Depremden sonra Hatay'da Koordinatör Vali olarak görev yaptı... Haftalarca.
Kanserdi... Deprem bölgesinde kemoterapi.
Dinlenmesi gerekiyordu... Dinlenmedi... O çadır senin, bu konteyner benim... Gece gündüz çalıştı/ didindi.
Denizli'yi Hatay'a taşıdı... Havlu... Çarşaf... Giyecek... Yiyecek... İlaç... Soba... Çocuklara oyuncak.
Sevgili Ali Fuat Atik kardeşim, bugün ameliyat olacak.
Geçmiş olsun... Allah'tan şifa diliyorum... Hataylılar, ona dua ediyor.
***
Vefalı Türkiyem
Düzce'den Sivas'a... Yozgat'tan Ankara'ya... Erzurum'dan Konya'ya... Mersin'den Kayseri'ye... Bütün Türkiye, deprem bölgesine hizmet yarışında. Yiyecek... Giyecek... Su... Jeneratör... Konteyner... Temizlik malzemesi... Yardım yağmuru devam ediyor.
Hatay'da... 167 sahra mutfağı... 32 mobil aşevi... 21 mobil ikram aracı... 14 ilçede... 319 noktada... 3 öğün yemek hizmeti.
Depremzede aç yatarken, gözüne uyku girmeyen vefalı insanım... Hataylıyı, Kahramanmaraşlıyı, Adıyamanlıyı aç yatırmıyor.
***
Akıllı köy evi
Cumhurbaşkanı Erdoğan, akıllı köy evlerinden söz etti:
- Gelişmiş altyapısı, internet destekli teknolojisi, yenilenebilir enerjisi, sıfır atık uygulamasıyla akıllı köy evleri modelini ortaya koyuyoruz. (22 Nisan Cumartesi... Gaziantep- Nurdağı... Belpınar Köyü) Belpınar'da... Depremin yıktığı evlerin yenileri yapıldı... 32 günde.
Hedef... Kırsalda dönüşüm. Akıllı ev modeline geçiş.
Konu... Seçimin, siyasetin ötesinde... Çağın gereği... Yükselen yaşam standardı.
Düzce'de... Konteynerin akıllısının üretimine başlandı... Evin akıllısı neden olmasın?
Akıllı ev, sadece deprem bölgesine değil, her yere lazım... Özellikle de kentsel dönüşüme gidilen bütün illere.