Altılı masa bugün 10'uncu toplantısını yaparken... "Masa, siyaset, ittifak, vizyon, uzlaşma, program" üzerine bir ufuk turu." Siyasetin zaman tünelinde bir gezinti" de diyebiliriz.
Bir "Aksakal" ile derin sohbet.
Ali Naili Erdem... Adalet Partisi kurucularından... 1961-1980, aralıksız, 19 yıl milletvekilliği... Grup Başkanvekilliği... Sanayi Bakanlığı... Çalışma Bakanlığı... Milli Eğitim Bakanlığı.
Siyaset yasağı... Zincirbozan'a sürgün.
O, yaşayan bir tarih... 1927 doğumlu... 96 yaşında.
Birbirimize "mutlu yıllar" diledik... Ve... O söyledi, biz dinledik... Biz söyledik, o dinledi.

***

MUTFAK, OLMAZSA OLMAZ

Siyasette "mutfak" çok önemlidir.
Hele de, ittifak... Koalisyon... Masa etrafında toplanma süreçlerinde.
Her partinin kendi mutfağı olduğu gibi... Bir de ortak mutfak/sekretarya bulunur... "Sorunların ve olası uyuşmazlıkların... Yanlış anlamaların" çözümü için... Acil servis gibi.
Ali Naili Erdem'e dedik ki:
- Bugün siyasette... Özellikle de altılı masada, böyle bir mutfak olayı... Altyapı çalışması görüyor musunuz?
Tecrübenin yanıtı:
Hayır... Altılı masanın mutfak, sekretarya gibi bir oluşumu yok... Yanlış... Büyük eksik.
Koalisyonlarda/ittifaklarda liderleri tamamlayan insanlara ihtiyaç vardır.
Komite gibi çalışacak bir ekip lazım... Bunlar eksik.

***

KOALİSYONUN TEMELİ

Ali Naili Erdem... Liderler... Ve mutfak çalışmaları üzerine uzun konuştu... Birkaç satırbaşı:
İttifaklarda önemli olan mutfak... O mutfakta neler üretileceğinin iyi hesaplanması lazım.
Yeni sorun ve şikâyete yer vermemek gerekir.
En uyuşmaz görüşleri bir araya getirip, o mutfaktan çıkacak barışçıl bir paketi topluma sunabilmek... İşte, bütün mesele bu.
Bu, hem bilgi birikimi hem de deneyim ister.
Ayrıca... Olaylar karşısında kesinlikle sabit fikirli olmamak şart.

***

EV ÖDEVİ

Uzun sözün kısası... Lider, "hazırlanarak, mutfaktan beslenerek" masaya oturur.
Sonra... "Masadaki görüşmeleri ve alınan kararları" mutfağa taşır.
Ali Naili Bey, bunları söyledi... Ve ekledi:
- Sayın Demirel, liderlerle yaptığı görüşmelerden sonra mutfaktakileri... Bizi... Ekrem Ceyhun'u... Seyfi Öztürk'ü... Danışman Atilla Peynircioğlu'nu... Ve daha bazı arkadaşları davet eder, "Aldığımız kararlar bunlardır... Üzerinde çalışın" derdi... Gördüğüm kadarıyla altılı masada bunlar eksik.

***

HANGİ MİLLİYETÇİLİK?

Geçmişte... İttifaklarda... Liderler arasında... Ne tür tartışmalar olurdu? Sorduk...
Ali Naili Erdem, bir örnekle yanıt verdi:
Koalisyonlardan birinde... Kuruluş aşamasında... Milliyetçilik konusunu masaya yatırdık... Hangi milliyetçilik? Uzun uzun tartıştık.
Sonunda... Atatürk'ün tarif ettiği, "Barış için milliyetçilik" esas alındı.
Süleyman Demirel... Necmettin Erbakan... Alparslan Türkeş... Ve Turhan Feyzioğlu, bu tanımda birleştiler.
Liderler... Böyle tartışmalarda yanlarına mutfaktan bazı isimleri de alırlardı... Ben çok sayıda bu tip toplantıya katıldım.

***

ÇAP MESELESİ

Siyasi ortaklıklar... Liderler... İsimler... Dün... Bugün... Ali Naili Erdem'in penceresinden görünenler:



İsmet İnönü... Süleyman Demirel... Necmettin Erbakan... Alparslan Türkeş... Bunların çapları, Türkiye sınırları içine sığmazdı.
Eski koalisyonların liderleri, Türkiye'yi dünyaya açacak çaptalardı.
Altılı masadaki liderlerin her biri kendi çaplarında birer kıymettir ama... Dünün liderleriyle aynı terazinin kefelerinde tartmak mümkün değil... Hiç ilgileri yok.

***

LİDER HASSASİYETİ

Cumhuriyet Halk Partisi liderliğinde koalisyon... Başbakan İsmet İnönü.
Adalet Partisi ise... Koalisyon ortağı.
Ali Naili Erdem'den... O günlere dair bir anı:
İsmet Paşa, Adalet Partisi'ne mensup bizlerle konuşurken... CHP'li biriyle konuşuyormuş gibi davranırdı.
Aynı üslubu kullanır, aynı yakınlığı ve sıcaklığı gösterirdi.
Aynı hassasiyeti Süleyman Demirel'de de gördüm.

***

KAVGA

Siyasetin tuzu biberi... Olmazsa olmazı... Dün vardı... Bugün var... Yarın yine olacak.
Ali Naili Bey, "Elbette" dedi ve ekledi:
Kavgayı milleti aldatmak için... Başkasını kandırmak için yapmayacaksın... İşini iyi yapmak için kavga edeceksin.
Hakaret... Küfür... Yumruk... Bunların siyasi çekişmelerde yeri yok.
Siyasi mücadeleyi fikir bazında yürüteceksin... Proje... Yatırım... İş... Aş... Bunların kavgasını vereceksin.

***

ANILAR DENİZİ

Yarım yüzyılı aşan dostluk... Ortak o kadar çok anımız var ki.
12 Eylül 1980... Darbe... Yılların siyaset ve devlet adamı Ali Naili Bey, evdeki halıları satmak zorunda kaldı.
İşsizlik... Ev geçindirmek kolay mı?
Sıkıştı... Yazlığını da sattı.

***

ADAM GİBİ ADAM

Ali Naili Bey dün daha neler anlattı neler... Günlerce yazsak bitmez.
Ama... Nokta koyma vakti.
Ve... Dün anlatmadığı, yaşanmış bir olay var ki... Yazmazsak olmaz.
Seneler önceydi... Ali Naili Bey, hastaneye gitti... SSK hastanesine.
"Bekle" dediler... Beklettiler... İlgilenmediler.
Naili Bey, dayanamadı:
- Doktor Bey... Görev yaptığınız bu hastanenin temelini ben atmıştım... Kurdelesini kesip açılışını da ben yapmıştım.
Ve... Arkasını döndü... Gitti... Muayene olmadan.
Ali Naili Erdem... O, benim dostum.