Cizre'den Silopi'ye gidiyoruz... Yolun sağında Dicle Nehri... Nehrin karşı yakası Suriye.Karşımızda Cudi Dağı.
Trafik yoğun... TIR... Kamyon... Tanker... Otobüs... Otomobil.
Ve... Türkiye-Irak sınır kapısındayız... Habur'da.
Ormanda gibiyiz.
TIR, kamyon, tanker ormanı.
Yüzlerce... Hayır binlerce.
Habur... Ana-baba günü... Bayram yeri gibi.
29 Kasım Salı günü Habur'dan giriş yapan büyük araç sayısının 4 bin 300 olduğunu söyleyelim... Gerisini siz düşünün.
***
TRT... Ve dizilerimiz
TRT Kürdi... Irak'ta izleyicisi o kadar çok ki.
Iraklılara, neleri izlediklerini sorduk.
Farsat Mohammed, hepsi adına yanıt verdi:
- Türkülerimiz aynı... Halaylarımız aynı... Ağıtlarımız aynı... Oyun havalarımız aynı... Bütün yayınları izliyoruz.
Ya dizilerimiz?
Kuruluş Osman... Kardeşlerim... Aldatmak... Yargı... Camdaki Kız... Arka Sokaklar... Üç Kız Kardeş... Yalı Çapkını... Dizi çok.
Irak'ta... Türkçe bilsin, bilmesin... Bizim televizyon dizilerini izleyen de çok.
***
Büyük olay
Sınırın Türkiye tarafında... TIR parkı var... 4 bin araçlık.
Irak tarafında da TIR parkı var... Bin araçlık... Yetmiyor.
Otobüsler... Otomobiller... Günübirlik gelenler, gidenler... O kadar çok ki.
Nedeni? Bavul ticareti.
Iraklı... Sabah geliyor... Yağ, peynir, zeytin, bal, salça, fasulye, nohut... Tencere, tabak... Mutfak eşyaları... Et, tavuk... Giyecek... Ne bulursa alıyor.
Öğleden sonra Irak'a dönüyor.
***
Gümrük müdürü
Farsat Mohammed... Irak sınır Ekmek kapısı kapısı (İbrahim Al Khalil kapısı) gümrük müdürü.
30 yıldır bu kapıda... 15 yılı memur, 15 yılı da müdür olarak.
Geçen yıl tanışmıştık.
Şırnak Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Osman Geliş... Dedi ki:
- Birkaç gün önce annesini kaybetti... Haydi gidelim... Başsağlığı dileyelim.
Farsat Mohammed, bizi görünce öyle sevindi ki.
Önce mırra ikram etti... Sonra çay.
Ardından yemek ısrarı... Ve dahası:
- Gece bizde kalmaz mısınız?
***
Ekmek kapısı
Sınırın ötesi... Irak... Zaho... Duhok. "Komşu kapısı" desek yeridir.
Binlerce Zaholu, Duhoklu ekmeğini Türkiye'ye gelip giderek çıkarıyor.
***
Ticaret... Çok canlı
Bizden Irak'a... Ağırlıklı olarak... Gıda maddeleri... İnşaat malzemesi, tekstil, tarım alet ve makineleri gidiyor.
Giden TIR, kamyon boş dönüyor.
Irak'tan bize petrol ve petrol ürünleri geliyor.
Gelen tanker, boş dönüyor.
Ticaret çok canlı.
Bizim taraftaki lokanta, market, berber... Tıklım tıklım.
Irak tarafı da öyle.
Habur... Sanki büyük bir mahalle.
***
Sınır güvenliği
Geçenlerde... PKK'lı bir terörist, Irak'tan Türkiye'ye geçmek istemiş.
Bir TIR'ın alt bölümüne gizlenmiş.
Habur sınır kapımız öyle güvenli ki... Geçen araçların altları bile otomatik olarak kontrol ediliyor.
Yerde düzenek var... Ayna... Kamera.
Sonuç... Yakalanmış elbette.
***
Konuşan rakamlar
Kasım 2022... Habur... Girişçıkış yapan araç sayısı... 115 bin... Büyük araç.
Küçük araç ise... 44 bin 352.
Yolcu sayısına gelince... Günübirlik... Giren-çıkan... Tam tamına 372 bin 130.
Otobüslerle gelen çok... Hatta... Yürüyerek gelen bile... Gelip geçen araçlara el kaldırıyorlar.
Cizre-Silopi yolu... Habur yolu... Güneydoğu'nun trafiği en yoğun olan yol.
Gece... Gündüz... Aynı yoğunluk.
Yolda... Polis, jandarma, güvenlik... Aman nazar değmesin... Tam puan.
***
Bitmeyen çile
Kamyon şoförü... Otobüs şoförü... Türk... Iraklı... Şırnaklı... Duhoklu... O kadar çok kişiden şikâyet dinledik ki.
Aynı şikâyeti Osman Geliş de seslendirdi
- Cizre-Silopi arası... 32 kilometre... Bitmeyen çilemiz... Yolun standardı düşük... Sık sık kaza oluyor... Yolda çalışma var ama yetersiz... Yavaş... Gördünüz herkes dertli.
Evet... Gördük.
***
Baş döndüren trafik
Habur trafiği... Geçen yıla göre... Yüzde 15 artmış... Araç trafiğinden söz ediyoruz.
Bir de... Günübirlik gelengiden trafiği var.
Geçen yıla göre artış... Yüzde 60.
Buradaki trafik akışını izlerken, insanın başı dönüyor
***
'Arkası' pazartesi
Bitmedi... Şırnak... Seçim, siyaset... Ekonomi...
Gündem.
Sorunlar... Beklentiler.
Silopi... Uludere... İdil... Cizre...
Beytüşşebap.
Hayvancılık... Tarım... Pamuk... Ayçiçeği... Yer fıstığı.
Çarşı, pazar.
Esnaf ne diyor? Bölgenin nabzı nasıl atıyor?
Buralardayız. Hepsini yazacağız.
Pazartesi.