Şair, öğretmen, edebiyat tarihi ve dil araştırmacısı Orhan Şaik Gökyay'ın (1902-1994) dediği gibi;
"Bu vatan toprağın kara bağrında,
Sıradağlar gibi duranlarındır."
Kurtuluş Savaşı'nda şehit düşen, "Bayburtlu... Yüzbaşı Agâh Efendi" onlardan... "Sıradağ" gibi duranlardan biri.
Afyon'dan Kocatepe'ye tırmanıyorduk.
Büyük Kalecik kasabasının girişinde şehitlik gördük.
Yeşillikler içinde... Kuş cıvıltıları arasında... Sanki bir gül bahçesi.
Orhan Şaik Gökyay'ın, "Bu vatan kimin?" sorusunun yanıtı... İşte bu şehitlikte:
"İleri atılıp sellercesine,
Göğsünden vurulup tam ercesine,
Bir gül bahçesine girercesine,
Şu kara toprağa girenlerindir."
***
Cepheden cepheye
Birinci Dünya Savaşı... "Zabit Vekili... Teğmen" Agâh Efendi, "Doğu Cephesi'nde."
Bu sırada... Ardahan-Erzurum hattında... "Ermeni baskınları" başlıyor.
Türklere yardım gerekli... "Gönüllü" aranıyor.
12'nci Tümen, 36'ncı Alay, 2'nci Tabur, 6'ncı Bölük komutanı Agâh Efendi, "Ben gönüllüyüm" diyerek ileri atılıyor.
"Sivil kıyafet giydirdiği" 75 askeriyle... Ermeni zulmünü durduruyor.
"Bu vatan kimin?" şiiri... Sanki onun için yazılmış:
"Ardına bakmadan yollara düşen,
Şimşek gibi çakan, sel gibi coşan,
Huduttan hududa yol bulup koşan,
Cepheden cepheyi soranlarındır."
***
Görev tamamlandı ama...
Büyük Taarruz... 26 Ağustos... "Kurtkaya Tepesi" ve gerilerine...
Düşman cephelerine saldırılacak.
Üsteğmen Agâh Efendi ve askerleri... Topçu ateşine aldırmadan... "Dik yamaçlardan" inecek... Düşmanın üzerine yürüyecek.
"Harekâtı" Agâh Efendi yönetecek...
150 Mehmetçik... "Allah Allah" sesleri... 27 Ağustos 1922... Saat 04.00.
Yunanlıların, "3 kat tel örgüleri parçalanıp, aşılırken... Düşmanın yoğun topçu ateşi sürüyor."
Yaralanan... Kan kaybeden Üsteğmen Agâh, Bölük Başçavuşu Mustafaoğlu Ali'yi çağırıyor:
- Kurtkaya'ya... Düşman müstahkem mevkiine hücum!
Agâh Üsteğmen, yaralı olmasına rağmen, "bölüğünü" sevk ve idare etmeyi sürdürüyor.
Görev başarıyla tamamlanırken... Üsteğmen Agâh, başına isabet eden bir mermiyle... Şehit düşüyor... Allah rahmet eylesin.
***
Yine 'gönüllü'
Doğu Cephesi'nde, "görev" tamamlanınca... "Bayburtlu Üsteğmen" Agâh Efendi, Batı Cephesi'ne koşuyor... Kurtuluş Savaşı'nın yaşandığı coğrafyaya.
Yunanlılara, "baskın" yapılacak.
"Gönüllü" yine Agâh Efendi.
35 askeriyle düşmanın bulunduğu yere yaklaşıyor.
Dikenli tel örgüler kesiliyor.
Yunan hatlarına sızılıyor.
Susuz Boğazı... Çarpışma... Düşman büyük kayıp veriyor... Bazı çavuşlar ve erler, esir alınıyor.
Üsteğmen Agâh... "Birliğine" dönüyor ve...
Komutanın huzuruna çıkıyor:
- Yeni göreve talibim... Gönüllüyüm... Nereye yollarsanız, giderim komutanım.
***
Askerleriyle koyun koyuna
Yiğit... Kahraman... Bayburt'un cesur evladı... Üsteğmen Agâh Efendi... Üstün başarılarından dolayı... "Şehadetinden sonra" yüzbaşı rütbesine yükseltiliyor.
Şimdi... "Askerleriyle" koyun koyuna... "Şehitlikte yatıyor."
Ziyaretçisi çok... Yurdun her yerinden.
Gelenler... Şehitliği suluyor... Aziz ruhlarına Fatihalar yolluyor.
***
Fatiha
Yüzbaşı Agâh Efendi Şehitliği'nde... "Taş çerçeve" içinde... İstiklal Marşı Şairi Mehmet Akif'in bir "dörtlüğü" var... Paylaşalım:
"Gök kubbenin altında yatar, al kan içinde,
Ey yolcu, şu toprak için can veren erler,
Hakk'ın bu veli kulları taş türbeye girmez,
Rahmete bürünmüş, yalnız Fatiha bekler."
***
Bir hilal uğruna
Şehitlikte... Yüzbaşı Agâh Efendi'nin yanında...
Sinoplu Üsteğmen Feyzullah...
Ve... 101 kahraman asker yatıyor.
Borlu Mehmetoğlu Şerif... Henüz 16 yaşında.
Doğubayazıtlı Osmanoğlu Ahmet... Yaşı 22. Kayseri... İbrahimoğlu Tahir... 19.
Nevşehir... Mustafaoğlu Cafer... 19.
Çorum... Emiroğlu Rıza... 35.
Kars... Şabanoğlu Ali... 25.
Burdur... Haliloğlu Eyüp... 22.
Taşköprü... Abdioğlu Mehmet... 18.
Ankara... Bayramoğlu Osman... 21.
Trabzon... Şerifoğlu Eyüp... 21.
Bayburt... Aydınoğlu Emin... 22.
Yüzbaşı Agâh... Ve silah arkadaşları... "Bir hilal uğruna, genç yaşta batan güneşler."
***
Kurtuluş Savaşı ruhu
Kadınlar... Cepheye mermi taşırken... Mehmetçiğe su götüren çocuklar düşman kurşunuyla şehit düşerken...
"Gazi Meclis'ten" sesler yükselir:
- Biz de cepheye gitmek istiyoruz.
16 milletvekili... Bir kısmı doktor.
Meclis Başkanlığı, "durumu" Genelkurmay'a iletir.
Genelkurmay Başkanlığı, "Neden olmasın?" yanıtı verir.
Ve... 16 milletvekili... Meclis'ten, "izinli" sayılarak, "Batı Cephesi'ne" gönderilir.
Budur... "Kurtuluş Savaşı" ruhu... Budur.
***
Tutanakların dili
Türkiye Büyük Millet Meclisi... "Gizli oturum" tutanakları... 6 Mart 1922.
Kürsüde... Meclis Başkanı... Ankara Milletvekili... Başkomutan... Mustafa Kemal Paşa:
Efendiler! Düşmanların Türkiye üzerindeki sonu gelmeyen isteklerinin ne kadar önceye dayandığını açıklamak istiyorum.
Bildiğiniz gibi Avrupa'nın önemli devletlerinin bir kısmı Türkiye'nin gerilemesi ile kurulmuşlardır.
Eğer kuvvetli bir Türkiye var olsaydı, denilebilir ki, İngiltere'nin bugünkü politikası olmayacaktı.
Türkiye... Her dönemde güçlü olmak zorunda.
Aksi halde... "Türkiye karşıtları" hemen bir araya geliveriyorlar.
"Geçmişte" olduğu gibi... "Örneği" o kadar çok ki.
***
26 Ağustos sabaha karşı
Yarın... Kocatepe'deyiz.
Bir kahramanlık destanının yazıldığı cephedeyiz.
Şairin, "Anlattığı" yerdeyiz:
"26 Ağustos gece sabaha karşı, Topların çelik ağzı çaldı bir hücum marşı,
Bu ölüm bestesinin içinde yandı dağlar,
Altüst oldu siperler, eridi demir ağlar."
Zafer haftasında... Zaferin kazanıldığı coğrafyada... Gördüğümüz manzara...
"Evlerde bayrak asılmış... Şehidi olan ev o kadar çok ki."
Savaş alanını... Şehitlikleri... Anıtları... Dolaşmaya devam edeceğiz.
Bu köşe yazısını aşağıdaki linke tıklayarak sesli bir şekilde dinleyebilirsiniz