Yassıada... "Bir dönemin" yargılandığı ada... Şimdi "Demokrasi ve Özgürlükler Adası." Açılış töreni yapılıyor... 27 Mayıs 2020.
Törende... Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun kulağına eğiliyor:
- Rahmetli Adnan Menderes, Yassıada'da yargılanırken, bir arzusunu dile getiriyor... Arzusu, Çine Çayı kenarında, bir söğüt ağacının altında oturabilmek... Rahmetli, bu arzusuna kavuşamadan idam edildi. Şimdi onun hatırasına, Çine Çayı kenarına, bir müze yapmak lazım. Menderes'e vefamızı gösterelim. Doğduğu yerde bir müze yapalım... Demokrasi ve Özgürlük Müzesi... Menderes'in çay içtiği yerde olsun... Çine Çayı'nın kenarında.
- Başüstüne Sayın Cumhurbaşkanım. Aradan bir yıl geçti... Adnan Menderes Demokrasi Müzesi, açılışa hazır.
***
Tek yol
Müzenin ana kapısından girişte sizi bir söz karşılıyor. Menderes'in bir sözü:
"Türk milleti olgun bir millettir.
Demokrasi O'nun hürriyet davasını tahakkuk ettirmek için ihtiyar olunacak tek yoldur."
Altında... Tarih de yazılı... 19 Mayıs 1948... Nazilli.
***
Seçim sloganı
Afişler... 1950'li yılların seçim afişleri... Dönemin siyasi hayatının sloganları... Hepsi müzede.
Yeter söz milletindir.
Başlanan işlerin bitmesi lazım... Kalkınmaya devam.
Güvendin seçtin... Eserini koru.
Az laf çok iş.
Senin partin... Demokrat Parti.
***
Zengin materyal
Adnan Menderes'in, "Nüfus-hüviyet cüzdanı." Ehliyeti... Yazılar Türkçe ve eski Türkçe.
Radyosu... Şimdi antika... Kocaman.
Menderes'in Çakırbeyli'deki evini defalarca gezmiştik... Bazı kişisel eşyalarını görmüştük.
Ama... Bu müze...
Öylesine zengin ki... Bu kadar "materyalin" toplanması, önemli olay.
***
TBMM
Başkanı'na çağrı
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Mustafa Şentop'a bir çağrımız var:
Sayın Başkan...
Milletvekilleri... Parti ayrımı olmaksızın...
Adnan Menderes Müzesi'ni gezseler.
"Seçilmiş iktidarları" Menderes'in "akıbeti" ile tehdit edenler de gelseler...
Sonra... Çok istiyorlarsa... "Tehditlerine" devam etsinler.
Ama... Unutulmasın ki...
Demokrasiye gönül vermiş millet...
Darbecileri... Darbe destekçilerini... Darbe özlemi ile yanıp tutuşanları lanetliyor.
Darbecinin ipinde can veren demokrasi şehidi Adnan Menderes'i ise... Saygıyla, rahmetle anıyor.
***
'Müze için ayrılmış gibi'
Müzeyi gezdikten sonra, Çine Çayı'nın kenarında dinleniyoruz.
Aydın Valisi Hüseyin Aksoy'la...
Müzenin ilgilileriyle... Halkla... Sohbet ediyoruz.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'yu telefonla arıyoruz.
Müzenin yapılmasında emeği büyük... Kutluyoruz.
Süleyman Soylu, "Görevimizi yaptık" diyor... Ve bir yıl önce...
Yassıada'da... Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın verdiği "talimatı" anlatıyor:
- Müzenin yapıldığı alan yıllardır atıl kalmış. Rabbim, sanki bugünler için, müze yapılsın diye orayı ayırmış. Çok güzel bir yerde.
Rahmetli Adnan Menderes'in hatırasına yakışan bir eser oldu.
***
Birkaç damla gözyaşı
"Bölgede" Menderes'i gören, tanıyan...
Ekmeğini yiyen, çayını içenler var.
Bir dönemin canlı tanıkları.
Menderes'i anıyorlar... Gözleri yaşlı.
Doktorant Bircan Kayacan ile Uzman Sevilay Durmuş... 19 kişi ile görüşerek, anıları derlemiş, müzenin sözlü tarih çalışmalarını hazırlamış.
Veli Yunus... 90 yaşında... Menderes'in sarı traktörünün şoförü.
Yusuf Yılmaz... 96 yaşında... Çakırbeyli Köyü'nün eski muhtarlarından.
Fikri Ağaoğlu (80)... Güner Pehlivan (82)...
Halil Aydın (88)... Mehmet Celalettin Önel (88)... Orhan Demir (86)...
Münevver Çıkrık 81 yaşında... Menderes'in çiftliğindeki kâhya Mustafa Çıkrık'ın kızı.
Çocukluğu... Gençliği... Çiftlikte geçmiş.
"Adnan Bey, nazikti... Herkesin halini hatırını sorardı... Çalışanlara çok iyi davranırdı" diyor... Ve gözlerden yanaklara yaşlar süzülüyor.
İhsan Ayaydın (78)...
Menderes'in çiftlik komşusu...
Menderes için "Dinleyen, anlayan, kucaklayan bir liderdi" diyor... Babası ile birlikte Demokrat Parti'nin İzmir mitingine gitmiş.
Miting fotoğrafını gösterirken...
Gözünden yaşlar damlıyor.
Mustafa Şevket Tarı (92)... Başbakan Menderes'in "Özel kaleminden." Söyledikleri... Menderes'i "tanıyanların" sözlerinin fotokopisi... "Nazikti... Koruyucuydu... Türkiye'yi kucaklıyordu." Ve... Onlar... Geçmişte Menderes'le tanışmış, konuşmuş olanlar... Gözlerinde yaşlar...
Demokrasi şehidi Menderes'e "Fatihalar" yolluyorlar.
***
Son söz
Hüseyin Aksoy... Aydın Valisi... Vali Yardımcısı Hulusi Arat... Gecegündüz demediler... Müzenin bu ay açılabilmesi için didindiler.
Birlikte müzeyi geziyoruz.
Kısa bir yazı... Tek cümle...
Menderes'in idam sehpasına giderken söylediği son sözler... Gel de duygulanma:
"Hayata veda ettiğim şu anda, devletime ve milletime saadetler dilerim."
***
Tabloda kalan mutluluk
Müzede bir tablo... Berin Menderes...
Yakasında bir çiçek... Koltukta oturuyor.
Yanında... Koltuğa dayanmış... Ayakta...
Adnan Menderes.
Genç çiftin mutluluk tablosu.
Müzede... Bu güzel tablonun az ilerisinde... Mektuplar, mektuplar, mektuplar.
Berin Menderes'in, Yassıada'daki Adnan Menderes'e, "Sevgi dolu... Dua dolu" mektupları.
Ve... Menderes'in eşine gönderdiği mektuplar... Yine "Sevgi ve özlem", yine "Dua."
Bu köşe yazısını aşağıdaki linke tıklayarak sesli bir şekilde dinleyebilirsiniz