Kitap, Fransızca olarak İsviçre'de basıldı... Perret Gentil Yayınevi... 1963.
Türkiye, Cumhuriyet, Atatürk, İnönü, tek parti dönemi, CHP, Menderes ve Demokrat Partili yıllar, TBMM, seçimler... Ve darbe (27 Mayıs 1960) anlatılıyor.
Bir alıntı: "Hiç abartmadan ve taraf tutmadan söylemek gerekirse, Türkiye'nin çağdaş tarihinde, Atatürk hariç, Menderes kadar halk tarafından tutulmuş ve sevilmiş hiçbir devlet adamının bulunmadığını tekrarlamaktan çekinilmemelidir."
Yazarı dünya çapında bilim adamı... Hukukçu... Ordinaryüs Profesör Ali Fuad Başgil.
Başgil... Bu kitaptan dolayı... İstanbul'da yargılandı... 10 yıl ağır hapis talebiyle.

***

Bu köşe yazısını aşağıdaki linke tıklayarak sesli bir şekilde dinleyebilirsiniz

Portre... Kim kimdir?
Ali Fuad Başgil... SamsunÇarşamba... 1893 doğumlu.
Vatan hizmeti... Yedek subay... Kafkas cephesi... Yaklaşık 5 yıl askerlik.
Grenoble Üniversitesi Hukuk Fakültesi.
Doktora... Paris Hukuk Fakültesi.
Edebiyat Fakültesi Felsefe Kolu ile Paris Siyasal İlimler Mektebi'nden diploma.
Lahey Devletler Hukuku Akademisi.
Ve... 1929... Üç fakülte... Bir yüksekokul diploması... Hukuk doktoru unvanı ile Türkiye'ye dönüş.
Emekli olana kadar... Hocalık... Binlerce öğrenci.
1967... Bir başka âleme göç... Rahmetle.

***

Ölüm tehdidi
Seçim... 15 Ekim 1961... Ord.
Prof. Başgil, Samsun senatörü, Cumhurbaşkanı adayı.
Seçilmesi garanti... Arkasında Meclis desteği... Milletin sevgisi.
Ankara'ya geldi... Müthiş bir ilgi.
Sonra... "Başbakanlığa" çağrıldı.
Ölüm ile tehdit edildi...
27 Mayıs 1960 darbesini yapanlar:
1. Darbenin lideri Cemal Gürsel'in Cumhurbaşkanı olmasını istiyorlardı.
2. Karşısına aday çıkmayacaktı...
Çıkarsa... Hayatı tehlikeye girerdi.
3. Eğer... Gürsel seçilmezse... Meclis feshedilecekti.
Prof. Başgil... Sadece Cumhurbaşkanlığı adaylığından çekilmekle kalmadı... Senatörlükten de istifa etti... İstanbul'a döndü.

***

Ateşten gömlek
Prof. Başgil'in kitabının bir sayfasında... Sadece tek cümle var:
Siyaset yolunda ilerlerken anladım ki, iktidar ateşten bir gömlekmiş. İdam edilen Başbakan Adnan Menderes
Kitap... Hoca'nın söylemiyle... "Çağdaş Türkiye'nin iç siyaset tarihi araştırmalarına katkı."

***

Kamu davası
İsviçre'de kitap yayımlanınca... Yayınevi... Kitabın tanıtımı ile ilgili, "Broşürü" İstanbul Üniversitesi'ne gönderdi... Hukuk Fakültesi Sekreterliği'ne.
Sekreter Ali Rıza Başaran... Kitap ithalatçısı Vecihi Görk'ü aradı.
Görk... İsviçre'den 10 kitap istedi... Üniversite için.
4 kitap fakülte kütüphanesine konuldu... 6'sı bazı profesörlere verildi.
İstanbul savcısı... Kitabın Türkiye'ye getirildiğini öğrendi.
Vecihi Görk'ün evi arandı... Kitap bulunamadı.
Ama... Görk... Kitabın kimlere dağıtıldığını savcıya anlattı.
Savcı... Kitabı ele geçirdi... Tercüme ettirdi... Aslı ile birlikte Adalet Bakanlığı'na yollandı... Soruşturma izni istedi.
Bakan... Hemen izin verdi.
Ve... Yazarın ikametgâhı Kadıköy'de olduğu için... Kadıköy savcısı... Prof. Başgil aleyhine kamu davası açtı.

***

İddianame
Kadıköy Sorgu Hâkimliği'ne... 11 sayfalık iddianame... Yazan... "Kadıköy Cumhuriyet Savcı Yardımcısı İbrahim Sezer." "Suçlamalardan" satırbaşları:
Yazar... Kitabında 27 Mayıs 1960 devrimini yersiz ve haksız ve gayrı meşru göstermiştir.
Yazar, "Bu iyi niyetli insanın parlak siyasi hayatının bir haydut gibi ipte tamamlanacağını düşünebilirdi" diyerek, Menderes'i övmüştür.
Başgil kitabında, "Muhalefetin haince entrikaları" gibi ifadeler kullanılmıştır.

***

Bilirkişi raporu
Bilirkişiler... 3 Hoca.
Ord. Prof. Şükrü Baban. Prof. Beşir Kaynak. Prof. Sahir Erman.
21.6.1965 tarihli... 9 sayfalık raporun, "Sonuç" bölümü... "Kitapta suç olmadığına... Oy birliği ile...

***

Devletin itibarı
Duruşma Savcısı Turgut Özener... İddiaların "Kadıköy savcısının kişisel görüşleri olduğunu" söylüyor... Prof. Başgil'in beraatini istiyor.
Prof. Başgil... Savunmasını yapıyor.
Ve acı bir gerçeği açıklıyor:
İnönü hükümeti... İsviçre'den, "Prof. Başgil'i, sınır dışına çıkarın" talebinde bulunmuş.
İsviçre... Bu talebe "Hayır" yanıtını vermiş.
1. İddianamede... Hoca'nın suçlarından(!) biri de... "Türkiye'nin dış itibarını sarsmak."
2. Başgil... Savunma... Son cümle:
"Devletin itibarını sarsan benim kitabım değil, İnönü hükümetinin yersiz ve haksız davranışıdır."

***

Karar
Mahkeme... Son savunma... Avukat Mehmet Ali Sebük... 23 sayfa.
Mahkeme Başkanı... Ramiz Emre.
Üyeler... Nuri Sangar... Celal Beykal.
Cumhuriyet Savcı Yardımcısı... Turgut Özener.
Ve... Karar:
"Prof. Ali Fuad Başgil'in beraatine...

***

Nokta
Prof. Başgil'in kitabını... TBMM yayınlamalı... Dağıtmalı... Milletvekillerine... Bütün partilere.
Kitap... Bilirkişi raporu... Karar... Siyaset bilimi öğrencilerine... Ders kitabı olarak okutulmalı.
Yarın... Siyasi tarihten bir "Kara delik." Bütün ayrıntılarıyla.