Türkiye geçen hafta 27 Mayıs'ı konuştu... Darbe...
Yassıada... İdamlar... Yaşanan acılar.
Fakat... O karanlık dönemin "Matrak... Gülünecek" yanları var.
Anlatacaklarımız... "Tokat'tan."

***

Cemal Emmi
Darbeden yıllar önce... İsmet İnönü Tokat-Çamlıbel'de.
CHP lideri konuşurken...
Selanik göçmenlerinden... Demokrat Partili Cemil Bakır, İnönü'nün bulunduğu yere "Eşeğini" getirdi.
"Söyleyeceklerini buna söyle" anlamında.
Kimi kızdı... Kimi güldü.
İnönü... Konuşmasına devam etti.
27 Mayıs... Darbe olunca... Cemal Emmi... "Yaka paça, sorguya çekildi."

***

Hamam... Ve darbe
Yamyam Mustafa (Gelebir), Keçi Tahir ve Saraç Mustafa (Dicleli)... Üç kafadar.
Bir büyük rakı... Keşkek... Sabaha karşı Mevlana Hamamı'na giderler.
Kafayı çekerlerken... Hamamcı yanlarına gelir.
"Darbeyi" haber verir.
Keçi Tahir:
- Kim yaptı?
Hamamcı:
- İnönü.
Hamamcı CHP'lidir... Hamamda İnönü'nün resmi asılıdır.
Demokrat Partili Keçi Tahir, çerçeveli resmi, hamamın önündeki köpeğin boynuna asar.
Köpek... Tangır tungur koşup, havlayınca... Köşedeki karakoldaki polisler "Ne oluyor" diye sokağa bakarlar.
Polisler... Köpeğin boynundaki resmin, "Hamamdaki fotoğraf" olduğunu anlarlar.
Derhal... Hamama baskın.
Saraç Mustafa saklanır.
Polis... Yamyam Mustafa ile Keçi Tahir'i yakalar... "Haydi karakola." Polisler gidince... Saraç Mustafa, saklandığı yerden çıkar... Evine gitmek ister.
Ama... Hamam kilitlidir...
Mühürlenmiştir... Saraç Mustafa "Günlerce" hamamda kalır... Saklanır.
Sonuç...
Keçi Tahir ile Yamyam Mustafa "İki ay hapis yatarlar."
Çıkınca... Hamam, rakı, keşkek "Âlemine" devam.
Ancak... Hapisten kurtulan Saraç Mustafa'ya bir "Ceza" verirler:
- Bundan sonra her hafta keşkek senden.

***

Mevlit davası
Menderes'in idamının üçüncü günü...
Tokatlı üç kişi... Buluşurlar.
Müftü Yılmaz Dilaver... Yılmaz Yiyen... Ve Alipaşa Camii'nin emekli imamı Hüsamettin Yılmaz.
"Menderes'in ruhuna mevlit" kararı alırlar.
Yatsı namazı sonrası... Behzat Camii... İmam Mehmet Sözen Hoca, müezzinler Yaşar Karakuzu ile Recep Kıyak... Ve Hüsamettin Yılmaz... Mevlidi okurlar.
Mevlit sonrası... Polis... "Haydi karakola."
Başkomiser:
- Vatan haini Menderes için mevlit ha!..
Behzat Camii imamı ile iki müezzini "Biz masumuz" derler:
- Mevlidin Menderes için okunduğunu bilmiyorduk.
Polis... "Onları" serbest bırakır.
Diğer üç kişi... Müftü Yılmaz Dilaver... Hüsamettin Yılmaz... Ve Yılmaz Yiyen... Ertesi sabah... Mahkemeye çıkarılırlar.
Hâkim:
- Menderes'e mevlit okuttuğunuz doğru mu?
- Doğru Hâkim Bey.
Hâkim... "Üçünü de tutuklar... Haydi cezaevine."
Bu sırada Tokat'a... Yeni bir "Ağır Ceza Reisi" atanır... Mahir Bey.
Sanıklar... Bir süre sonra... Yine hâkim karşısında.
Hâkim Mahir Bey... Sanıklara bir şey sormadan... Sanki savunmalarını almış gibi... Zabıt kâtibine "Yaz" der:
-Bizler... Atalarımız, dedelerimiz, şehitlerimiz için mevlit okuttuk.
"Üç kafadar" hemen itiraz ederler:
- Hayır Hâkim Bey... Menderes için okuttuk.
Hâkim ne yapsın?
-Öyleyse... Tutukluluk hallerinizin devamına...
Birkaç gün sonra... Ağır Ceza Reisi... Cezaevine gider.
"Bizimkilere" çıkışır:
- Ben sormadan neden söylediklerime itiraz ettiniz?
- Efendim, önceki duruşmada "Menderes için okumuş ve okutmuştuk" demiştik... Şimdi tersini söylersek, milletin yüzüne nasıl bakarız?
-Bundan sonra bana itiraz etmeyeceksiniz.
Duruşma günü gelir.
Hâkim... Zabıt kâtibine "Yaz" der:
- Biz mevlidi şehitlerimiz için okuttuk.
Sanıklardan ikisi... Seslerini çıkarmazlar... "Tahliye edilirler."
Biri... "Eski ifadesinde" direnir:
- Hayır... Adnan Menderes için.
Öyleyse... "Tutukluluğunun devamına... Yat bakalım... 6 ay daha."

***

Baba Tahir
Tokatlı Baba Tahir... Halk şairi.
Menderes aşığı.
"İdamdan sonra" şiir yazmış... Ağıt... Herkese okuyor:

***

Yafta boğazında sicim boynunda,
Büyük vatanperver şehit Menderes,
Milletin elini koydun koynunda,
üyük vatanperver, şehit Menderes.

*

Sıra sıra meclisleri basana,
Lanet olsun astırana, asana,
Selam söyle Hazreti Hasan'a,
Büyük vatanperver, şehit Menderes.

*

Düştün tuzağına bir sağır puştun,
Tayyar-ı Cafer gibi semada uçtun.
Sen Hazreti Hüseyin'e kavuştun,
Büyük vatanperver, şehit Menderes.
Şiir... Ağıt... Hepsi tamam da...
"Düştün tuzağına bir sağır puştun" ne demek oluyor?
Mahkûmiyet... "9 ay."

***

Kitap
Metin Gürdere... Eski Milletvekili... Anavatan Partisi... Eski Bakan.
"Tokat'la ilgili" üç kitap yazdı:
1. Dönemler, Olaylar, Yaşananlar.
2. Sosyal Hayat.
3. Seçimler ve Siyaset. Anlattıklarımız üçüncü kitaptan.
Olay- *ları "Yaşayanların" ağzından.