Sivas'tan hareket... 18 Aralık 1919... Sonra Kayseri... Ardından Mucur... Hacıbektaş... Kırşehir... Kaman... Beynam... Ve...
27 Aralık 1919... Mustafa Kemal Paşa Ankara'da.
Aynı gün... Ankara'da halka ilk hitap:
- Vatandaşlarım!... Ne şu, ne bu kuvvet bizi kurtarabilir... Bizi, sizin gibi fedakâr ve cesur halkımız kurtaracaktır.
Bugün... Atatürk'ün Ankara'ya gelişinin 100. yıldönümü.
Coşkuyla kutlayacağız.
***
İbretlik bir olay
Atatürk uluslararası bir yarışma yapılmasını ister... "Şehircilik" konusunda.
Yarışmayı Hermann Jansen kazanır... Alman mimar ve şehir plancısı.
İlk karşılaşmada Alman mimar Jansen, çevirmen aracılığıyla Atatürk'e sorar:
- Bir kent planını uygulayacak ve arkasında duracak kadar güçlü bir yönetiminiz var mı?
Atatürk kızar:
- Koca ülkeyi yedi düvelin elinden kurtarmışız... İmparatorluğun küllerinden yeni bir devlet çıkarmışız... Reformlar yapmaktayız... Bütün bunları başaran bir rejimin, bir şehir planını uygulayacak güçte olup olmadığını nasıl sorabilirsiniz?
Büyük Atatürk... 10 Kasım 1938'de aramızdan ayrıldı.
Tam bir ay sonra... 9 Aralık 1938'de... Mimar ve şehir plancısı Hermann Jansen'in Türkiye'deki görevine son verildi (İmar İdare Heyetinin 131 sayılı kararı).
***
Rüşvet
Falih Rıfkı Atay... Gazeteci... Yazar... Milletvekili... "Atatürk'ün yakın çevresinden." Falih Rıfkı Atay'ın yazdığına göre... Alman mimarın işine son verilmesinin nedeni: ".........yabancı uzmanın rüşvetle ve nüfuzla yola gelmediğini gören bazı etkin kişiler.........." Gazi'nin ölümünü bekleyenler Atatürk... Ankara'da "Planlı bir yapılanma" istemektedir ama... "Yüksek bürokratlar da dâhil çok kişi" 1933'ten itibaren Ankara'da bazı arsaları "Kapatmışlardır."
Hatta... "Kooperatif bile" kurmuşlardır.
"Gazi nasıl olsa ölecek... O öldükten sonra biz bu planı değiştiririz" diye düşünmüşlerdir.
Nitekim... Büyük Atatürk ölür ölmez de "Düğmeye" basmışlardır.
Ne Alman mimar kalmıştır, ne de şehir planı.
En gözle görünür örnek... "Bahçelievler yapı kooperatifi."
Kurucuları... Üyeleri... "Dönemin üst yöneticileri."
***
Hepsi gerçek
Ankara'da... Plan dışı tutulmuş 300 dönümlük bir arsa... Kimsenin işine yaramaz ki...
Ama... Birileri... Bir araya geldiler. Bu arsayı... Abdi Paşa'nın mirasçılarından... Metrekaresi 25 kuruştan aldılar. Belediye buna olumlu bakmadı...
Ama hiç önemli değil.
Zira... Atatürk ölünce... "Kim takar belediyeyi?"
***
Dünü unutma
Mustafa Kemal Paşa Ankara'ya gelince...
Meclis açılınca...
Milletvekili maaşı ne kadardı?... Biliyor musunuz?.. "100 lira."
Bu 100 liranın 20 lirası... Kesiliyordu... "Cephedeki askere sigara parası" olarak.
Ankara'da... Otel yoktu ki milletvekilleri kalsınlar.
Milletvekilleri, öğretmen okulunda (Muallim mektebi) konakladılar.
"Ranzalarda" değil... Yer yataklarında. Atatürk'ün Ankara'ya gelişinin yıldönümünde... "Dünü" hatırlatmak istedik.
***
"Black Jumbo"
Mustafa Kemal Paşa'nın çalışmalarından... Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa'nın emirlerinden... Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa'nın hareketlerinden... "İstanbul'daki İngiliz generalinin (Harrington) anında haberi olmaktadır..." Günü gününe.
Türkiye... Ölüm kalım savaşında.
Ve... Çok az sayıdaki Türk komutanın bildiği sırlar... Sıcağı sıcağına İngiliz generalin masasında.
"Olayın aslı" yıllar sonra anlaşılır... "İngiliz Dışişleri Bakanlığı arşivleri incelenince."
Kurtuluş savaşı döneminde Ankara'da, İngilizler'in "Black Jumbo" isimli bir casusluk örgütü vardır.
Meclis'in gizli oturumlarındaki konuşmaları bile hemen öğreniveren bir örgüt.
Bugün... İçimizde... Ankara'nın göbeğinde... "Acaba neler ve kimler var?"
***
Makam aracı... "Beygir... Eşek"
Ankara kitaplarını (Hemşerimiz Atatürk... Ankara... İstiklal Savaşında Ankara... Burası Ankara) karıştırırken... Öyle satırlar okuduk ki...
Örneğin;
"Evli milletvekilleri akşamları Meclis'ten çıktıktan sonra beygirlerine, eşeklerine, arabalarına, heybelerindeki nevalelerini (Yiyecek, içecek) yükleyip, bağ yolunu tutarlardı... Ankara'da ev kıtlığı olduğu için çok kişi bağlarda otururdu."
Atatürk'ün Ankara'ya gelişinin 100. yılında, geçmişe doğru bir yolculuk yapmak istedik.
