Demirel'in üslubu malum...
"Kendi kendine soru sorarak" konuşur.
Sorusuna, kendisi yanıt verir.
Demirel soruyor:
- Ordular neden müdahale eder?
Sonra yanıt vermeye başlıyor:
- Bunun bir kitabı var.
Yazarı "Finer."
Kitabın adı:
At Sırtındaki Adam (Man of the Horseback)
Finer, kitabında diyor ki:
- Orduların neden müdahale ettiğine değil de, neden itaat ettiğine bakmak lazım.
Finer devam ediyor:
- Elinde silah bulunan kişi her zaman tekin değildir.
Demirel uzun uzun "At Sırtındaki Adam"ı anlatıyor.
MÜDAHALE BULAŞICIDIR
Süleyman bey:
- Mülakatın bu bölümünde seninle ordular neden müdahale eder, neden itaat eder konusunu tartışacağız.
Baba söylüyor, biz not alıyoruz:
* Başka ülkelerinki ile de benzerlikler var.
* Ama her ülkenin durumu ayrı.
* Müdahale olayı ile sadece biz karşı karşıya değiliz.
* Askeri müdahaleler bulaşıcıdır.
* Nitekim önce Irak'ta oldu, sonra 27 Mayıs 1960'ta Türkiye'de.
* Her müdahalenin gerekçesi birbirinin aynı... Çökme... Devletin çökmesi... Kardeş kavgası... Korkular... Bunları önleme arzuları.
* Ve önlemede kendilerini görevli saymaları.
VAZİFE ÇIKARMAK
Süleyman Demirel:
- Devlet ve milleti tehdit eden bunalımların meydana gelmesi, bunu kaldırmak için de müdahale edilmesi... Buna durumdan görev çıkarmak denir.
Soru:
- Durumdan görev nasıl çıkarılır? Yanıt:
* Ülke bütünlüğünü koruma, devlet otoritesini yeniden kurma, müdahalelerin gerekçeleri arasındadır.
* Bu gerekçeler, ülkenin yönetilemez hale gelmesi demektir.
* Eğer bu tespitler doğruysa, ülke yönetilemez durumdadır.
* Yöneten demokrasi kurulamamışsa fetret (kargaşa) kaçınılmazdır.
* Bu, fetrete hak vermek değildir.
* Veya müdahaleye hak vermek değildir.
SİVİLLERİN TEŞVİKİ
Demirel soruyor:
Müdahalenin önünde, arkasında kim var? Sorusunu kendisi yanıtlıyor:
- Türkiye'deki ordu müdahalelerinin sadece ordu tarafından yapıldığını da kabul etmek yanlıştır... Orduyu müdahaleye sivil kesimler teşvik eder.
- Siviller nasıl teşvik eder?
- Evimden çıkamıyorum, der... Ev kadını, kocam evden çıktı ama, akşam dönecek mi bilmiyorum, der... Bunlar, yönetilemeyen devletin işaretleridir.
DİKTATÖRLÜKLER
- Sonra ne olur sayın Demirel?
- Halkın gözünde meşru otorite dışında başka güç merkezlerine geçilmesi olayı... Bunlar müdahaleye hem zemin, hem de güç verir... Diktatörlükler, anarşiyi önleme iddiasıyla gelmiştir.