Dünyanın en büyük ve en kaliteli bor rezervine sahip olan Türkiye, yeni bir aşamaya geçti. Dün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açılan Balıkesir Bandırma'daki Bor Karbür Tesisleri ile borun değeri 150 dolardan 45 bin dolara çıkmış oldu. Ürün savunma sanayisinde kullanılır ve zırh yapılırsa katma değeri 300 bin dolara, takım tezgâh ucu üretilirse 1 milyon 200 bin dolara, kumlama nozulu yapılırsa 2 milyon 700 bin dolara, roket nozulu haline getirilirse 4 milyon 100 bin dolara çıkacak.
60 MİLYAR DOLARLIK PAZAR
Açılış öncesinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ve Eti Maden Genel Müdürü Serkan Keleşer Balıkesir Bandırma Bor Karbür Tesisleri'nde gazetecilerle sohbet toplantısı düzenledi. Bakan Dönmez, bor karbürün kullanım alanındaki ürünleri üreten şirketlerle görüştüklerini belirterek, "Bor karbür ihraç edildiğinde 35-45 bin dolar oluyor. Burada bir ekosistem kurulmasını istiyoruz. Bor karbürün kullanıldığı sektörlerin küresel pazar değeri yıllık 60 milyar dolar. İşte bu ürünleri yapan küresel firmaları ülkemize davet ediyoruz. Biz ihraç fiyatıyla yurt içi fiyatını farklılaştıracağız. Yani ihraç ettiğimiz fiyat 100 ise bunu Türkiye'de kullanırsa daha düşük fiyattan vereceğiz. Hem ulusal hem de uluslararası yatırımcılara diyoruz ki 'Gelin biz bor karbür de ürettik. Siz burada üretim yapın, hammaddeyi ucuza sağlayalım.' Teşviklerle ilgili çalışıyoruz. Bazı firmalarla görüşmelerimiz baş ladı" dedi. Bor karbür; savunma sanayi personel ve araç zırhları, nükleer sanayi nötron tutucu ve atık muhafaza üretimi, refrakter tuğla üretiminde yaygın olarak kullanılıyor.
5 BİN KİŞİLİK TESİS
Balıkesir Bandırma Bor Karbür Tesisi'nde yılda 1000 ton bor karbür üretilecek. 279 kişiye de istihdam sağlanacak. Bakan Dönmez, Kütahya- Emet'teki tesisin de yapım aşamasının sürdüğünü, orasının da en geç 3 yılda tamamlanacağını, böylece yılda 5 bin ton üretim kapasitesine ulaşılacağını açıkladı. Bakan Dönmez, "Türkiye artık cevher olarak bor satmıyor. Cevherin tonu 150 dolar. Borik asit olduğunda 1.000 dolara çıkıyor. Bor karbür olarak ise 35-45 bin dolar arasında satılacak. 300 kat değerlenmiş olacak. Bor karbür eğer zırh olursa değeri 300 bin dolara çıkıyor" dedi. Teknoloji transferinin Çin'den yapıldığını söyleyen Dönmez, "Dünyada Çin, ABD, Almanya ve Rusya üretiyor. Artık biz de o lige çıkmış olduk" mesajı verdi. Bor karbür daha çok savunma sanayisinde kullanılacak. Ürünün çelikten hafif olduğunu anlatan Bakan Dönmez, "Bir çelik yeleğe göre 3/2 daha hafif. Dayanıklılık ise aynı" dedi.
NADİR TOPRAK NİSANDA
ENerji Bakanı Dönmez, Eti Maden'in Nadir Toprak Elementi (NTE) ile ilgili çalışmalarının da sürdüğünü belirterek, "Pilot tesis nisanda açılacak. Eskişehir- Beylikova'da bulunan NTE (seryum, lantan, neodmiyum vb) içeren tesis ilk etapta yılda 1.200 ton üretim yapacak" dedi. NTE, savunma sanayisinde füze rampalarında, MR cihazlarında, otomotivde, kameralarda, cep telefonlarında kullanılıyor. Eskişehir'deki saha Çin'deki Bayan Obo sahasından sonra dünyanın ikinci NTE rezerv sahası.
DÜNYADAKİ ÜRETİMİN YARISI BİZDE
ETİ Maden Genel Müdürü Serkan Keleşer de borun dünyadaki üretiminin 5.7 milyon ton olduğunu, bunun 2.7 milyon tonunu Eti Maden'in ürettiğini belirterek, "Yılda 450 bin ton borik asit üretip satıyoruz. Bor karbürün üretimi şöyle oluyor: İlk olarak yüzde 75 borik asit ve yüzde 25 petrokok ve grafiti bir araya getiriyoruz. Sonrasında 2 bin 500 derecede üç maddeyi tepkimeye sokuyoruz. Ortaya ingot dediğimiz ürün çıkıyor. İngot yaklaşık 2 gün soğutuluyor. Sonra bunu parçalayarak bor karbürü elde ediyoruz. Bu ürettiğimiz ürünü hem yurt içinde hem de yurtdışında satacağız" dedi.
128 MİLYARLIK YATIRIM
Şırketler tarihi başarılara imza attıkları 2022'de yatırımlara da hız verdi. Kendi sektöründe en fazla yatırım yapanlar baz alındığında 12 şirketin toplam yatırım miktarının 128.3 milyara ulaştığı dikkat çekti. Bu listede Koç Holding 27.5 milyar lira ile ilk sırada yer alırken, THY 16.6 milyar TL, Türk Telekom 14 milyar TL, Ereğli 11.3, Ford Otosan 9.7, Turkcell 8.4 milyar TL, Anadolu Grubu 7.8 milyar TL, Şişecam 7.7, Sabancı Holding 7.5 milyar TL, Aselsan 6.1, Sasa 5.9 milyar TL, Arçelik 5.9 milyar TL ile öne çıktı.
100 MİLYAR LİRA TEMETTÜ
ŞU ana kadar 115 şirket toplam 98.5 milyar lira temettü dağıtma kararı aldı. Tüpraş 12.5 milyar TL, İş Bankası 9.2, Akbank 9, Yapı Kredi Bankası 7.9 milyar TL, Garanti ise 8.6 milyar TL dağıtacak.