Dün bir arkadaşım aradı: "Gıdada KDV indi, buna rağmen enflasyon çıktı, ne iş?" diyor.
Dışarıdan bakıldığında haklı bir eleştiri…
Ancak…
Biliyorsunuz, temel gıda ürünlerinde KDV'nin yüzde 8'den 1'e indirilmesi kararını Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 12 Şubat Cumartesi günü açıkladı. Karar, 14 Şubat Pazartesi Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Hatırlayın o günleri…
İndirimden önce fırsatçılar öyle yüklü fiyat artışı yapmışlardı ki… Hatta bir hafta boyunca birçoğu KDV indirimini bile piyasaya yansıtmamışlardı…
Tabii, bir de hesaplama yönteminde tuhaflık var. Şöyle ki, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) TÜFE hesabını da ÜFE hesabını da yaparken yüzlerce ürünü, onbinlerce işyerinden her ay topluyor. Ayın ilk üç haftasında toplanan fiyatlar son hafta derleniyor, hesaplanıyor. Dolayısıyla da son hafta yaşanan düşüşler sepete pek de yansımıyor. Halbuki, dünyada birçok ülkede (ABD, Brezilya, Avustralya vs) enflasyon ayın 10'unda açıklanıyor. Böylece aylık fotoğraf daha net ortaya çıkıyor. Eksik gün olmadan aylık rakamların ortalaması çıkarılıyor.
Malum, her yıl kasım-aralık aylarının sonlarında perakendede yapılan indirim kampanyalarında da benzer durumu görmüştük.
Velhasıl, demem o ki, şubatta yüzde 8.41 artan gıda enflasyonuna indirimin yansımamasına bu çerçeveden bakmak gerekir.
İşin bir başka boyutu da şu… Aslında pek akıl sır da erdiremediğim…
Rusya-Ukrayna savaşı ve yaptırımlardan dolayı emtia fiyatları rekor kırıyor. Petrol 114 dolar civarında seyrediyor. Rusya'nın işgal girişiminin başlamasından bu yana yüzde 24'lük artış yaşandı. Akaryakıt fiyatlarına da zam üzerine zam gelmeye başladı. Fakat hem petrol fiyatlarındaki oynaklığın enflasyon hem de vatandaş üzerindeki etkisini sınırlayan 'eşel mobil sistemi' devreden kalktı.
1 ay önce motorinde kalkmıştı, geçen pazartesi günü de benzinde bitti.
Hatırlayın, sistem 2018'de Berat Albayrak'ın Hazine ve Maliye Bakanlığı döneminde kurgulanmıştı. Tüketicinin alım gücünün düşmesini önlemek amacıyla, akaryakıt fiyatlarındaki artışlar özel tüketim vergisinden otomatik bir şekilde karşılanıyor, akaryakıtın pompa fiyatı sabit kalıyordu. Devlet bayağı bir feragatta bulunmuştu. Bunun vatandaşa da enflasyona da yansıması olumlu olmuştu. Üstelik, o dönemde motorinin tonu 707 dolardı. Bugün 1.040 dolar. Petrol 79 dolarlar seviyesindeydi. Bugün 114 dolar…
Dün açıklanan enflasyon rakamlarında da bir önceki yılın aynı ayına göre artışın yüksek olduğu ana grup yüzde 75.75 ile ulaştırma… Yani aslında bugün, eşel mobil sisteminin tekrar devreye alınması (geçici bir süre de olsa) için sebep çok…Ya da KDV'nin düşürülmesi için…